Home
Links
Contact
About us
Impressum
Site Map?


Afrikaans
عربي
বাংলা
Dan (Mande)
Bahasa Indones.
Cebuano
Deutsch
English-1
English-2
Español
Français
Hausa/هَوُسَا
עברית
हिन्दी
Igbo
ქართული
Kirundi
Kiswahili
മലയാളം
O‘zbek
Peul
Português
Русский
Soomaaliga
தமிழ்
తెలుగు
Türkçe
Twi
Українська
اردو
Yorùbá
中文



Home (Old)
Content (Old)


Indonesian (Old)
English (Old)
German (Old)
Russian (Old)\\

Home -- Uzbek -- 04. Sira -- 7 Muhammad's WARS Around Medina -- (625 - 627 A.D.)

This page in: -- Chinese -- English -- French -- German -- Indonesian -- Portuguese -- Russian -- UZBEK

Previous book -- Next book

04. IBN XISHAMNING “SIRA”SIGA BINOAN MUHAMMADNING HAYOTI

7 - Muhammadning Madina Yaqinidagi JANGLARI -- (625 – 627 yillar)

Uhud tevaragidagi jangda mag’lubiyat va uning o’qibatlari (Mart 625 – 626 yillar) -- Zovurdagi Jangi Va Uning Oqibatlari (Mart - May 627 yillar)



7.01 -- Muhammadning Madina Yaqinidagi JANGLARI -- (625 – 627 yillar)

Ibn Ishoq Muhammadning sharhiga asosan (767 yilda o’lgan) Abd al’-Malik Ibn Xisham (834 yilda o’lgan) bosib chiqardi.

Arab tilidagi asl tilidanIngliz tiliga Alfred Guillam tarjima qilgan.

Abdul’masih va Salam Falaklar ma’lumotlarni to’plashgan

7.02 -- Uhud tevaragidagi jangda mag’lubiyat va uning o’qibatlari (Mart 625 - 626 yillar)

7.02.1 -- Uhud* tevaragidagi jangga olib kelgan voqealar va sabablar

Muxammad ibn Muslimning va boshqa olim odamlarning hikoyasidan, afsonalarni bir hikoyaga qo`shdim, Uhuddagi jang quydagi tarzda avj olgan: Qurayshitlarning Badradagi jangda mag`lubiyatidan song, qochishga muvaffaq bolganlar, shuningdek Abu Sufyon o`zini karvoni bilan Makkaga qaytganda. Abdulloh ibn Abu Rabiya, Ikrim ibn Abu Jahl va Saffvon ibn Umayya boshqa qurayshlar bilan birga kimning ota-o`gil va aka-ukalari Badrada xalok bolganlar bilan, Abu Sufyon va Quraysh karvonidagi mol - mulklari bor odamlarning oldiga keldilar va ularga dedilar: « Muhammad sizlarni hafa kildi, eng yaxshi odamlaringizni о’ldirdi. Unga qarshi kurashish uchun mol-mulkingizni hadya qiling. Balkim, biz undan mag`lubiyatimiz uchun qasos olamiz». Kuraishlar dedi bunga ular tayyor. Olimlardan biri menga tushuntirdi, ularga qarshi, Alloh quyidagi vahiyni yubordi: «Chindan ham o`sha,iymon keltirmagan mollarini Allohning yo`lidan burish uchun sarflaydiganlardir.So`ngra ular uchun alamli azoblar bor.Bas,ular mag`lubdirlar va kufr keltirganlar jahannamga t`oplanurlar» (A’rof surasi 8:36).

«Uhud» – tog`,Madinadan 8 km. Masofada shimolida joylashgan.

Abu Sufyon va karvon egalari zarur miqdorda pul olib kelishkanda, qurayshlar esa o`z ittifoqchilari Kin’on qabilalari va Tixama aholisi bilan birga, Muhammad bilan urushishga qaror qilishdi. Safvon ibn Umayya, Abu Azza Amr ibn Abdulloh al-Jumahiyga murojaat qildi, katta oilali kambag`al odam edi ,Badrda asirga olingan edi, Muhammad tomonidan u ozod qilingan, ammo keyin, u quraysh qabilasi bilan birga safarga chiqishi va shoir sifatida till bilan ularga yordam berishi uchun. U esa ularga javob berdi: «Muhammad menga rahm-shafqat ko`rsatdi. Men unga qarshi turishni xohlamayman». Safvon dedi: « Sen bizga har qanday yordam berishing kerak. Agar sen urushdan qaytsang, men seni boy qilaman. Va agar sen vafot etsang, men seni qizlaringni o`z qizlarimdaqa koraman, ular bir xil qiyinchilik va quvonchlarga duch kelishadi». Keyin Abu Azza Tihamaga, borib Banu Kin’onni urushga chaqirdi.

Juboyr ibn Mutim o’z oldiga Vahshiy ismli efiopiyalik- qulni chaqirdi, u esa efiopiyaliklarday nayzani bexato otar edi va juda kam xato qilar edi, unga dedi: «Odamlar bilan bor! Agar sen Muhammadni tog`asi Hamzani o’ldirsang, va shu bilan meni tog`am Tuyama ibn Adiyadan qasosni olasan,shunday keyin sen ozod bo`lasan».

7.02.2 -- Qurayshitlarning jo’nashi

Qurayshlar o’z ittifoqdoshlari bilan va ularga ergashgan Banu Kin’ondan va Tixama yashovchilari jang aslaha-anjomlari bilan safarga chiqdilar. Ular bilan birga ayollar ham ketishdi, jangchilarni qochib ketmasligi uchun ularni ilhomlantirishdi. Abu Sufyon qo’shin qo’mondori bo’lgan, u Utba qizi Hindni oldi. Har safar Hind Vaxshini oldida o’tib ketganida, u unga aytardi: « O, Abu Dasma! (uning ismi edi). Qasos olish uchun chanqoq’imizni qoniqtir, va ruhimizni qayta tikla!» Qurayshlar, to’gdagi ikki bulo’qqa yaqinroq olg’a siljishdi, Madinani qarshisidagi vodiyning chetida, joylashgan Sabha degan daryo yoli.

7.02.3 -- Muhammadga Ochilgan Vahiy

Muhammad va uning hamkorlari qurayshlarning harbiy maskanini qayerdaligini eshitganda, u dedi: « Men Allohga qasam ichaman, men haqiqiy vahiy ko’rdim. Men buqalarni va qilichning chetida kertiqni ko’rdim. Va yana men qo’limni pishik sovutga qirgizdim, bu mening tushunimcha Madinani bildiradi. Mening buqalarim soilgannini ko’rdim. Bu mening do’stlarimning bazilari halok bo’lishlarini anglatadi. Va qilichimdagi chetida kertiq, mening bitta qarindoshlardan biri vafotini anglatadi. Muhammad davom etdi: «Agar siz Madinada qolishni istasangiz, qolilar, dushman o’z qoshinida qolsin va keyin u yomon holatga tushadi. Agar u bizning shahrimizga kirsa, biz un bilan shaharda jang qilishimiz kerak boladi. Abdulloh ibn Ubayy bu fikrga qo’shildi, va Muhammad o’z istaqlariga qarshi borib, dushman bilan uchrashishga chiqdi.

Ba’zi musulmonlar Badr Jangida jang qilmaganlar, ammo Alloh Uhuddagi shahidning o’limiga yo’l qo’ydi, ular boshqalar bilan birga, dedilar: «Ey,Allohni elchisi! Bizni dushmanlarni oldiga boshqar! U bizni zaif va qo’rqoqlar deb o’ylamasin!»

Madinada qolishi mumkinmi deb Abdalloh Muhammaddan so’radi. Muhammad dedi: « Hech qachon bunday bolmagan, qachonki biz dushmanga qarshi chiqqanda esa va dushman bizni mag’lub etmagan, va agar kimdir shaharga hujum qilsa, biz ham jangga kirishardik. Shuning uchun, ularni qoldir. Agar ular u erda qolsalar, yomon holatda bolishadi. Agar ular bizning shaharga kirsalar, bizning erkaklar ular bilan jang qiladilar, va ayollar, bolalar tepadan tosh otadilar. Agar ular orqaga chekinishsa ,ular uchun sharmandalik bo’ladi».

Jangarilar Muhammadga bosim ko’rsatdilar, va u esa o’z uyga ketib, uyiga kirib, uning zanjirli kiyimni kiydi. Bu juma kuni namozdan keyin bo’ldi. Muhammad o’sha kuni vafot etgan Banu An-Najjordan Molik ibn Amrom yordamchisi ustidan duo qildi. Keyin esa uning jangchilari oldiga chiqdi. Ullar allaqachon qilgan ishlaridan pushaymon bo’lganlar va ular dedi: « Biz Muhammadni majbur qilishimiz kerak emas edi!» Keyin ular unga gapirishdi: « Biz seni majbur qildik va bu noto’gri edi! Va agar sen qolishni istasang bo’lmasa qol, va Alloh seng rahm-shafqat qilsin!» Muhammad javob berdi: “Zanjir kiyimni kiygan payg’ambar jangga kelgunga qadar uni olib echib qoyishi yaxshi emas”. Va u minglab sahobalari bilan birga olga qadam bosdi.

7.02.4 -- Munofiqlarning Orqaga Qaytishi

Ular Madina va Uhud tog’I oraligida joylashgan Shavtga kelishganida, Abdulloh uchdan bir qisim odamlar bilan ayrildi, va dedi: « U boshqalarga quloq soldi, ammo maslahatimni qabul qilmadi. Odamlar, biz bilmaymiz, nima uchun shu erda bizning jonimizi halok qilishimiz kerak». U o’z xalqidagi ikkiyuzlamachilar va shubha qiladiganlar bilan qaytib ketdi.

Abdulloh ibn Amr ibn Xaram, Banu Salamning akasi, ularni o’rqasidan shoshilib, dedi: « Men Alloh nomidan sizlarni nasihat qilyapman, dushmanni yuzi oldida, xalkingizni va payg’ambaringizni tark etmanglar!». Ular javob berishdi: «Agar biz bilsak bu urushga taalluklidir, biz sizni tark etmagan bo’lardik, ammo biz urush mumkin deb o’ylamaymiz.» Ularni qaytish niyatida qaysar ekanliklarini ko’rib, u ularga aytdi: « Alloh sizlarni la’natlasin, Alloh dushmanlari! Uni payg’ambari sizlarni yordamsiz boshqaradi!»

Ziyod emas, biroq boshqasi aytdi, Uhud jangida musulmonlar Muhammadga dedilar: « Bizni ittifoqchilar-yahudiylarni yordamiga chaqirailik?» U javob berdi: “Ular bizga kerak emas!»

Ziyod dedi: « Muhammad Banu Xarisaning toshliq dalasidan o’tayotgan edi. Keyin otlardan biri dumini silkitibyubordi va qilich boglab qoyilgan xalqaga teginib ketdi, va shuning uchun qilich ochildi. Muhammad, hamma narsadan belgini* ko’rishni yaxshi ko’rgan edi, lekin qushlar parvoz bilan emas va shunga o’xhashlarni, qilich egasiga ayti: “O’z qilichingni chiqar! Men ko’rmoqdaman, bugun bizning qilichlarimiz ochiladi”»

* Bashoratchilar kelajakni qushlarning parvozi yoki hayvonlarning izidan bashorat qildilar.
Mualif, Muhammadni hayotida butparastlik har qanday ta’sirini inkor etishga harakat qilmoqda,ayniqsa,ayrim afsonalar Muhammad ba’zan gapirgan va harakat qilganidek ifodalaydi, bashoratchi kabi.

Keyin u o’z safdoshlariga gapirib berdi: « Biz bilan dushmanga qarshi yaqin yo’l bilan kim chiqadi, lekin bu yolda dushman bizga duch kelmasligi kerak?» Abu Haysama, Bany Xarisaning akasi ayti: «Men, o Allohni elchisi!» Uni Banu Xaris dalasi orqali, ularni xojaliq bilan olib bordi va ular ikkiyuzlamachi bo’lgan ko’r Mirbaa ibn al-Qayziyning dalasiga etib kelishdi. Muhammad va uning safdoshlari ovozini eshitganda, u erni ularning yuziga otib, qichqirdi: « Agar sen - Alloh elchisi bo’lsang, meni bog’imga kirishga ruxsat bermayman. Hamma odamlar uni o’ldirish uchun ko’tarildilar, ammo Muhammad ayti: « Uni o’ldirmanglar! U yuragi va ko’zlar bilan ko’rdir.» Lekin Muhammad bu so’zni aytmasdan oldin, Sa’ad ibn Zayd, Banu Abdal-Ashxolni akasi, unga tashlangan edi va nayza bilan boshini yarador qildi.»

7.02.5 -- Muhammad Jangga Tayyorgarlik Ko’rmoqda

So’ngra Muhammad Uhud tog darasiga yo’l oldi, osha erda vodiy tog’tomon cho’ziladi. U erda harbiy qarorgohni qurdi. U o’rqasidan Uhud togi bilan himoyalangan. Uning buyrug’iga binoan jangchilariga jang qilish taqiqlangan. Qurayshlar chorva hayvonlarini musulmonlarga tegishli bo’lgan Samga dalalariga o’tlatishga yubordilar. Muhammad jang qilishdan bosh tortdi va uning hamkorlaridan biri dedi: « Nahotki ular Kayla o’gillarning dalalariga hayvonlarini boqishadi, va biz ularni jangga jalb qilmaymiz?» So’ngra Muhammad 700 askarlarga jangga tayyorlanishni buyurdi. Banu Amr ibn Auf qabiladan bo’lgan,oq kiyimlari bilan ajralib turgani Abdulloh ibn Jubayni, o’zining 50 ta kamonchi bosh qilib qo’ydi, va u dedi: « Dushmaning otliqlarini o’qlaringlariz bilan bizdan uzoq tutinglar, bizga o’rka tomon hujum qilmaslik uchun. Jang bizning foydamizga yoki bizga qarshi bo’lishi mumkin. Siz joyingizda qolishingiz kerak, chunki sizlar tarafingizdan ular bizga hujum qilmaslik kerak.»

Muhammad ikkita zanjirli kiyim* bilan himoyalangan. U bayrogni Musab ibn Umayrga topshirdi. O’sha kuni Samura ibn Jundub va Rofiya ibn Xadijani, Banu Xarisni akasi, o’z saflariga qo’shdi. Ikkalasi ham o’n besh yoshli bolalar edi. Bundan oldin, ularni qaytarib yuborish qaror qildi. Lekin unga aytilgan edi: «Rofiya – yaxshi kamonkash!» Rafiyani qabul qilganda, unga ham aytilgan: « Samura Rafiadan kuchlirok». Shuning uchun u Samurani ham oldi. Ammo u Usom ibn Zaydni, Abdulloh ibn Umar, Zayd ibn Sabitni Banu Molikdan, Baru ibn Azibni Banu Harisdan, Amr ibn Hazmani Banu Molikdan va Usayd ibn Zuhayra Banu Xarisdan olishdan bosh tortdi. Ular ham 15 yoshda edilar. Biroq, u zavur jangida ishtirok etishlariga ruxsat berdi.

* Ikki zanjirli kiyim bilan esa Muhammad qoshimcha himoyalangan edi. Iso va uning havoriylari qurol yo’q edi va qurolsiz dushmanlar bilan uchrashdilar. Masihiyning ruhiy qurollari faqat ruhiydir (Efes.6:11-17). Iso butun hokimiyt ega bolgan ham (Yuh.10.18), o’zining hayotiga bag’ishlagan bo’lsa-da, U dushmanlariga qurolsiz chiqib,ularga gapirdi: “Agar sizlar meni izlayotgan bo’lsangiz,mana men,ularni qo’yib yuboring!” (Yuh.18:6,8).

Qurayshlar ham jangga tayyorlanganlar – ular 3000 ta odamlardan iborat edilar, shu jumlada Xolid ibn Valid va Ikrima boshchiligidagi 200 ta otliqlar ham bor edi.

7.02.6 -- Abu Dudjona Haqida

Muhammad dedi: «Ushbu qilichni o’zinni narxiga kim oladi?» Bir necha kishi o’rnidan turdi. Lekin Muhammad bu qilichni hech kimga bermadi, biroq unga Banu Saidni akasi, Abu Dudjona Simak ibn Xorash keldi, va so’radi: Uning narxi nechpul? Muhammad dedi: « Dushmanga shunday zarba berish kerak bo’ladi, qilich egilish kerak».* Oshanda Abu Dudjona dedi: “Uni menga ber!» Va Muhammad qilichni unga berdi. Abu Dudjona urushda taniq’li jasur inson edi. U boshini qizil sallaga bog’laganida, odamlar jang qilish niyatida ekanini bilishardi. U qilichni ko’targanidan so’ng, qizil tangachasini chiqarib boshini o’rab oldi, va g’ururlanib ikki qator o’rtasida yurardi. Abu Dudjoni gururlanib yurganini korgan Muhammad dedi: « Bu joida bunday yurish faqat Allohga ma’qul keladi».

* Muhammad jasur insonga afsonaviy qilichini berib, qillich egilguncha, dushmanlariga zarba berishni buyurdi. Muhammad uni o’z gunohi bilan ruhiy kurashga chaqirmadi; aksincha, u o’z izdoshlarga dushmanlarni yo’q qilishni o’rgatgan va hayotlarini bularga bag’ishlashni talab qilgan.

7.02.7 -- Betavfik Abu Amirning Hikoyasi

Banu Dubaydan bolgan Abu Amir Abd Omar ibn Saif, Muhammadga nafrat olovi bilan 50 nafar ausitlar bilan Makkaga jo’nab ketdi. U Qurayshlarni ishonch xosil qildi, qachonki u o’z qarindoshlarni uchrashganida, ulardan birontasi ham unga qarshi tura olmaydi. Urush boshlanganda Abu Amir ittifoqchilar va ularning qullari bilan oldida turdi. U qichqirdi: «Ausitlar! Men-Aby Amir!» Ular javob berdilar: «Alloh seni la’natlasin, betavfik!» Muhammad bu laqabni unga berdi, va butparastlikda u «rohib» deb atalgan.

Bu javobni eshitganda, va u dedi: « Men ketganimdan beri xalqimga yovuz hujum qildi». U ular bilan qattiq jang qilishni bo’shladi, va ularga tosh otishni boshladi. Abu Sufyon Banu Abd ad-Darning bayroq tashuvchilarga murojaat qildi va urushga rag’batlantirdi: « Abd ad-Dara o’g’illari! Sizlar bayrog’imizni Badr jangida tutgan sizlar va biz bilan nima sodir bo’lganini ko’rdingiz. Bizning qo’shinnimiz taqdiri ushbu bayroqqa bog’liq – agar bayroqqa biror yomonlik bo’lsa, bu yomonlik ham qoshinga bo’ladi. Yoki bizning bayrog’imizni himoya qilasizlar, yoki uni bizga qoldiringlar va biz uni himoya qilamiz». Banu Abd ad-Dara o’zlarining burchlarini adolat bilan bajarishga va’da berishdi. «Shunday qilib, biz senga bayrog’imizni beramizmi? Yoq! Ertaga jangda biz qanday harakat qilishimizni bilib olasan!» Abu Sufyonga bu esa kerak edi. Jang boshlanganda Hind u bilan birga kelgan ayollar bilan turdi. Ular erkaklar o’rtidan ergashib va nogoraga urib, erkaklarni urushga rag’batlantirishdi. Hind ularni bu so’zlar bilan chaqirdi:

Jasur bolinglar Abd ad-Dara o’g’illari! / Jasur bolinglar, sizlarga ergashganlarning himoyachilari./ O’tkir qilich bilan urishilar!/ Agar oldinga boradigan bo’lsangiz, biz sizlarni quchoqlayimiz va sizlarga yumshoq gilamlarni yotqizamiz!/ Agar sizlar orqaga qadam qo’ysangiz, biz sizlarni tashlaymiz va koldiramiz,/ yana hech qachon sevmaymiz.

Ibn Hishomga ko’ra Uhuddagi jangda musulmonlar shiori bu edi: « O’lim! O’lim!» *

* Masixning asosiy so’zlari: tavba qilish, kechirish, ishonch, sevgi va umid. Umuman « O’lim! O’lim!.» emas. Masihning ruhi yaratadi, Muhammad ruhi esa barbod qiladi.

Jang qaynab ketdi. U tobora kuchayib shafqatsiz bo’ldi. Abu Dudjona jang qildi, dushmanlar saflarining o’rtasiga yo’l ochdi. Zubayr aytgan edi, Abu Dudjonaga hujum qilgan har bir dushmanni o’ldirgan. Kofirlar orasida bir kishi bor edi, u barcha yaradorlarni oldirar edi. U Abu Dujonaga yaqinlashganda, men Allohni yolvordim, ularni bir joyga keltirishni so’radim. Shunday sodir bo’ldi. Ular ikkita zarba bilan urushtilar. Kofir Abu Dudjona qalgoniga qilich bilan urdi va qilichni sindirdi. Keyin Abu Dudjona uni o’ldirdi. So’ngra, men uning qilichini Hidning boshiga olib kelishini ko’rdim, va keyin qilichni undan olib tashladi. Men aytim: «Alloh va uning payg’ambari yaxshi biladilar!»

7.02.8 -- Shaxidlar Janobi Xamzaning O’limi

Hamza jasurlik bilan Artat ibn Abd Shurahbil bilan jang qildi va uni o’ldirdi, u esa bayroqni ko’targanlardan biri edi. Qachon uni oldida Siba ibn Abd-al-Uzza, laqabi Aby Hiyar edi, otib ketganda, Hamza uni yakkama-yakka olishuvga bu so’zlar bilan chaqirdi: « Shu erga kel, sunnat qiladigyon ayolni o’gli!» Uning onasi Umm Ammor, sakifitdan Sharik ibn Amri ozod qilingan. U Makkada qizlarni sunnat qilgan. Xamza uni ham o’ldirdi.

Vahshiy aytib bergan edi: « Siba meni oldimga kelganida, Hamzani shafqatsiz o’z qilichi bilan hammasini erga yotqizganini ko’rdim, u kul rang tuya kabi bo’lgan. Hamza unga qichqirdi: “Meni oldimga kel, ey, sunnat qilayotgan ayolni, o’gli! U unga zarba berdi, lekin boshiga tegmadi. Men zudlik bilan nayzani tevratib va uni shunchalik qattiq kuch bilan Hamzaning qorniga tashladim, hatto uning o’yoqlari orasidan chiqdi. U kalovlanib men tomonga qadam tashladi, ammo u jangda maglubiyatga uchradi va yiqildi. Men uni vafot bo’lishini kutib turdim. Keyin nayzani olib chikardim va mening harbiy qo’shiniga g’urur bilan qaytim va ularga aitim: “Menga boshqa hech narsa kerak emas!” Men uni faqat o’zimni ozod qilish uchun o’ldirdim”. Makkaga kelganimda ozodlikni oldim. Men Makkani Muhammad go’lib qilgunga qadar o’sha erda qoldim. Keyin men at-Tayfga qaytdim. Qachon at-Tayf vakillari islomni qabul qilish uchun Muhammadni oldiga kelishganda, men qaerga kochish kerakligini bilmas edim. Men Yamanga, Suriga yoki boshqa davlatga ko’chib o’tishni o’yladim. Bu bezovtalikda bir odam menga ayti: “ Holingizga voy! Allohga qasam ichaman, Muhammad uni dinini qabul qilganlarni va imonni e’tirof etgan so’zlarni, ularni o’ldirmaydi. Menga bu haqda gapirgandan keyin, men Makkaga bo’rdim va Muhammadni oldida bo’lganimdan keyin, men imonni haqiqiy e’tirof etish so’zlarini aytim. U meni ko’rganda, so’radi: “ Sen Vaxshisan?”

Men tasdikluvchi javob berganimdan keyin, meni o’tkizdi, Hamzani qanday o’ldirganimni aytib berishimni soradi. Men gapirishni tugatganimda, u dedi: “Holingizga voy! Bor, men seni yana boshqa ko’rishni istamayman!”

O’sha paytdan beri u meni hech qachon ko’rmaslogi uchun doimo undan qochib yurdim, toki Alloh uni o’ziga olib. Ketgunicha»

7.02.9 -- Mus’aab Ibn Umayrning Vafoti

Mus’aab ibn Umayra Muhammadni himoya qildi, u Ibn Kamia al-Laysi tomonidan o’ldirilguniga qadar. U Alloh tomonidan yuborilgan xabarchi sifatida uni noto’g’ri qabul qilb adashdi, keyin Qurayshlarni oldiga qaytib keldi va ularga aytib berdi: « Men Muhammadni o’ldirdim».

Mus’aab o’ldirilganda song, Muhammad esa bayroqni boshqa musulmonlar bilan birgalikda jang qilishni davom etirgan Aliyaga topshirdi.

Musalama ibn Alqama menga aytdi: « Uhud togida jang qizib ketganda, Muhammad o’z yordamchilarning bayrog’i ostida o’tirdi va Aliyaga bayrogni oldiga olib chiqishni buyurdi. Ali unga itoat qildi va dedi: “ Men – hamma narsani vayron qiladigon odamman!”* Imonsizlarni bayroqdori Abu Sa’ad ibn Abu Talhon, uni jang qillishini xohlayaptimi, deb so’radi. Ali dedi: “Xa, xohlayman!” Ular ikkala qator o’rtasida urush boshladilar. Ali unga zarba berdi, va erga tashladi, ammo uni o’ldirmasdan osha erda qoldirdi. Qachon do’stlari undan nimaga uni o’ldirmading deb so’raganda edi, u ularga dedi: “ U menga butun tananing qismlari ko’ranadigan darajada keldi va unga rahmim keldi. Men bilamanki, Alloh uni allaqachon o’limga mahkum etgan”».

* Ali, shialarning ruhiy dohiysi, « hamma narsani vayron qiluvchi» nomini oziga olgan. Allohni ismlardan biri 99 ta dan eng chiroyli, u shu bilan islomning ruhini va uning maqsadini etirof etdi.

7.02.10 -- Asim Ibn Sobitning Hikoyasi

Asim ibn Sobit ibn Abuullahiy, Musofahani va Julosni, Talhaning o’gillarini o’q bilan o’ldirdi. Julas yarador bo’lib onasiga Sulafaga yugurdi. U boshini onasini tizzalariga qo’yib, onasi kim uni yarador qilganini so’radi va u so’zlab berdi: «Men kamonchisidan, menga qarab qichqirganini eshitdim: “ Uni ushla! Men- Abu al-Aklaxning o’gliman”. Keyin onasi, agar Alloh menga uning ustidan xokimiyat ato etsa, Abu al-Aklaxning bosh suyagidan sharob ichishga, tantanavor ravishda qasamyod qildi.

7.02.11 -- Farishtalar Hanzalani Yuvadilar

Hanzala ibn Abu Amir, Abu Sufion bilan jang qilib, va undan ustun keldi. Lekin Shaddad ibn al- Asvad buni ko’rqanda, Xanzalni qattiq urib, uni o’ldirdi. Muhammad dedi: «Sizlarni Hanzala do’stingizni farishtalar yuvadi». Uning ahvolini o’z oilasidan so’radi va uning xotini ayti:» U horom bo’lgan bo’lsa ham, ammo janggovor chakuruvni eshitib eshitmay, jangga bordi». Keyin Alloh imonlilarga yordam berib, Uning va’dasini amalga oshirdi. Ular kofirlarga qilich bilan hujum qildilar, toki ular o’z harbiy qarorgoxlaridan qochib ketmagunlariga qadar, ularning tor-mor bolishi aniq bo’lmagunicha.

7.02.12 -- G’alabadan Keyingi Baxtsizlik

Yahyo ibn Abbod otasining so’zlaridan menga gapirgan, otasi esa bobosi so’zlaridan gapirgan edi. «Allohga qasam ichaman, men Hinda Utbaning qizini xizmatkorlari va uni dugonalari asirga tushib qolmaslik uchun shoshib qochayotganlarini oz kozlarim bilan kuzatgan man va buni unitmiman. Kamonkashlar dushmanni quvib yuborgan xarbiy qarorgox tomon yugurdilar, shuday bizning orqa tamonimiz dushman otlik askarlarga ochildi, shu zaxod ular bizga xujum qildilar.*

* Qurayshlarni o’tliqlari musulmonlarni ustidan ustun kelayotganini sababi, ular etarli darajada orqa tamondan ximoyalanmagan edi.

Keyin faryod eshitildi: «Muhammad halok bo’ldi!» Biz dushmanlar bayroqdorlarni o`ldirgandan song, ortga chekindik, chunki shuning uchun hech kim bayroqga yaqinlashishga jur`at qilolmas edi. Bu tog`ruhi tovushi. (ya`ni shaytonni).

Qurayshlar bayrogi hali ham zarar etkazilgan holatda yotar edi, va Banu Xarisdagi Alqamaning qizi uni ko`tardi va Qurayshlar uni atrofida yana yig`ildilar. Oxirgi bayroqdor Banu Abu Talhning Efiopiyalik xizmatkori Suab edi. Ikkala qo`lini chopib tashlanmagunicha u jang qildi. Keyin tizzada turib, bayroqni bo`yin bilan ko`krakga bosib, uni o`ldirishmaguncha ximoya qilgan. O`layotganda u shunday baqirgan: «Ey Alloh, menga yordam berdingmi? Men kechirilganman!».

Shu voqiyaga Hassan ibn Sabit quydagi sherlarni yozgan:

Sen bayrog` bilan maqtanarding. Lekin sen sharmanda bo`lding – seni bayrog`ini mast odam olib yurgan. Aslida sen qulga sharafni topshirding, er yuzidagi barcha odamlardan eng past odamga. Jang kuni sen tassavur qilding – chunki ahmoq yolg’onda yashaydi va haqiqatni bilmaydi, – Makkada qizil elin bilan tuyani sotasan, ularning oldi o’yoqlari qizarib, yoqimli ko’rinadi, lekin qizil rangga bo’yalgan emas edi.

7.02.13 -- Uhud Jangidan Oldin Muhammad Bilan Nima Sodir Bo’lgani

Musulmonlarni topib olishdi, ularni qochishga majbur etishdi va dushman ularga zarba berdi. Bu buyuk baxtsizlik va sinov kunidir unda Alloh barcha shahidlarni sharafladi. Oxirida dushman Muhammadga yaqinlashdi. Utba ibn Abu Vaqqos unga tosh otib zarba berdi va u erga yiqildi. Muhammadga oldingi bitta tishni biriga urib uni sindirdi, yonoqlarini va lablarini yarador qildi.

Humaid at-Tovil, Anas ibn Molikdan bu so’zlarni aytib bergan: « Uhud jangida osha kun, payg’ambarning bitta oldingi tishini sindirishdi, yuzi yaralangan va yuzida qon oqqar edi. U qonni artishni boshlab, gapirdi: Qanday qilib oz paygambarini yuzini qonatib ular muffaqiyat qozonishi mumkin? Allohga ularni chaqirayotganda“» Bu haqida Alloh ayti: « Senga bu ishda hech narsa yo’q: U (Alloh) ularga qaraydimi yoki ularni jazolaydimi. Hakikat, ular - adolatsiz. ( Imron oilasi surasi 3:128).

Ruboih ibn Abd ar-Rahmon aytib bergan: « Utba ibn Abu Vaqqos o’sha kuni Muhammadga tosh o’tib, o’ng pastki tishini sindirgan va pastki labini kesdi. Abdulloh ibn Shixob az-Zuhri uni peshonasini yarador qildi, va yizini Ibn Qamiah yarador qilgan. Bundan tashkari, dubulg’ali halqasining ikkita ipi yuzini tiradi va u Abu Amir tomonidan ko’rinmagan ravishda kovlagan chukurlaridan biriga tushdi, u erga musulmonlar tushishi kerak edi. Keyin Ali Muhammadni qo’lini ushlab oldi va Talha ibn Ubayd uni ko’tarib, yana oyoqqa turgizdi. Molik ibn Sunan uni yuzidan qonni yalab, va uni yutdi. Muhammad dedi: “Mening qonim bilan o’zini qonni aralashtirgan odam, uni do’zox olovi tegmaydi.».*

* Iso xochda Uning to’kilgan qoniga ruhiy ma’no berdi. “ Mening tanamni egan va qonimni ichgan odam esa abadiy xaetga egadir.” (Yuh. 6:54) – U muqaddas birlikning noni va sharob haqida gapirgan edi, Uning Tanasi sifatida qurbonlik qilib, eb-ichishgan. Iso butun dunyo gunohlari uchun Xudoning Qo’zisi sifatida vafot etdi. Muhammad esa hokimiat va o’lja uchun jangda yaralangan. Uni qonida oxirgi hukmda hech qanday qutqaruv kuchi yo’q va musulmonlarni do’zaxdan qutqara olmaydi.

Abd al-Aziz ibn Muhammad aytib bergan, Abu Ubayda ibn al-Jarroh o’z tishlari bilan Muhammad yuzidan ikki halqadan birini tortib oldi. Shu bilan birga uni old tish tushdi. Keyin ikkinchi halqani Muhammadning yuzidan tish bilan tishlab chiqarib oldi va uning ikkinchi tishi xam tushdi.

Hasan ibn Sabit Utbaga qarshi bunday she’rlar yozgan edi:

Qachonki Alloh odamlarni o’z ishlari uchun jazolasa, Rahimdil, Sharqning Rabbiga ittoatsizlig uchun, u zot seni Utaib ibn Molik haqida sharmanda qiladilar va momoqaldiroq bilan uradilar! Sen o’ng qolingni yomon ishlar uchun payg’ambarga uzatding. Uni o’gzini qonattirding. Seni momoqaldiroq bilan yo’q qilsin! Nahotki, sizlar Alloh haqida o’ va o’sha o’gir kunda tushishingiz kerak bo’lgan joy haqida oylamadingizmi?
* Utayb – Utba nomidan qisqartirilgan shakl. Buerda bu shakl masqara qilish bolib ishlatiladi.

Dushmanlar Muhammadga qarshi chiqqanlarida u so’radi: “Kim biz uchun o’zini qurbon qilmoqchi bo’lgan?* Keyin Ziyod ibn as-Sakan va besh nafar yordamchi o’rnidan turib, hammasi halok bo’lmaguncha Muhammadni birma-bir himoya qildilar. Oxirgi Ziyod yoki uning o’gli Umar, jiddiy jarohat olganicha jang qildi. Keyin bir quruh imonlilar kelib dushmanni undan haydab yuborishdi. Muhammad ayti: «Uni meni oldimga keltiring!» Uni olib kelishganida Muhammad o’z oyog’ini boshining ostiga qo’ydi va Ziyod shu xolatda vafot etdi.**

* Muhammad o’zi uchun besh-etti izdoshlarini o’zini u uchun qurbon qilishini talab qilar edi. Iso aksincha ko’plarni qutqarish uchun o’zining hayotini berdi. Bu erda ayniqsa ravshan nomoyon bolgan Islomni masixiylikka qarshi ruhi. Muhammad o’z xalqi uchun o’zini qurbon qilmagan.
** Muhammad uchun halok bo’lgan, o’zini qurbonlikka bergan odamni oz bagriga bosishga xam muyassar qilmadi – u faqat boshini uni oyog’iga qo’yishiga ruxsat bergan

7.02.14 -- Muhammad uchun kurashganlar haqida

Abu Dujona Muhammadni o’z tanasi bilan yopti. U uni ustida egilib turdi, dushman o’qlariga o’zini orqasini tutdi, o’qlarning hammasi uni yopib bo’lguniga qadar. Sa’ad ibn Abu Vaqqos Muhammadni qamon o’tish bilan himoya qildi. Muhammad unga xar gal o’qlarni berayotganda shunday degan: «O’t! Sen men uchun ota-onadan qimmatroqsan!» Oxir-oqibat u hatto uchsiz o’qlarni unga berishdi boshladi va derdi: « Ular bilan o’t!» Asim ibn Omar menga aytib bergan, Muhammad o’zini kamonnidan o’qqa tutdi, toki u yorilib ketguniga qadar. Keyin bu kamonni Katada ibn an-Nuaman oldi. O’sha kuni Katadani bir ko’zi urib chiqarilgan va u uning yuziga tushib turaredi.

Ibn Shihob az-Zuhriyning hikoyasiga ko’ra, chekinishdan keyin, Muhammadni o’ldirilishi haqidagi xabarni ta’qib etgandan keyin, uni tanigan birinchi odam Ka’b ibn Molik edi. U ayitib bergan: “Men uning ko’zlarini ko’rdim, uning dubulg’asi ostidan porlashdi. Keyin baland ovoz bilan qichqirdim: “Imonlilar, xursand bo’linglar! Mana Allohni elchisi!” Lekin u menga jim turishni belgisini ko’rsatdi. Imonlilar Muhammadni taniganda, u bilan birga tog darasiga yurishdi. Ularning orasida Abu Bakr, Umar, Ali,Talha, Zubayr va Xaris ibn as-Simma.

Payg’ambar tog darasida uhlab yotganda, Ubay ibn Xolaf uni oldiga kelib baqirdi: “Muhammad qaerda? Agar u eson-omon qo’lsa , men yo’qolib ketaman!” Shunda odamlar Ubayyga kimdur qarshi chikishni Muhammadni ruxsat so’radilar. U javob berdi: “Uni qoldiringlar!” Ubayya unga yaqinlashganda, Muhammad Horis ibn as-Simmaning nayzasini olib, uni shunday otib uloqtirdiki, biz esa bundan uchib ketdik, xudiki zaharli chivin tuyani orqa tarafidan, qachonki tuya dumi bilan silkitkandan keyin. Keyin u Ubayyga yaqinlashdi va bo’yniga shunday zarba bilan urdi, otdan tushib ketishiga oz qoldi. U bir tomondan, boshqa tomonga tebranib egilgan edi.

Ubayy bir vaqtda Makkada Muhammad bilan uchrashgan edi, va Solih ibn Ibrohimning hikoyasiga ko’ra u unga ayiti: “Menda al-auz ismli biya bor. Har kuni unga don berishim kerak, chunki shunda bir kun kelib seni o’ldirish uchun men uni ustiga o’tiraman. Muhammad unga javob berdi: “Yo’q, agar Alloh menga ruxsat bergan bo’lsa, men seni o’ldiraman!” Qachon u kurayishga tomog’idagi kichik yara bilan kelganda undan ozgina qon oqdi, u ayti: “Allohga qasamki, Muhammad meni o’ldirdi!” Qurayshlar unga dedi: “Biz Allohga qasam ichamiz, sen kuchsizlanding, va sen jasoratni yo’qotding!”. U ularga javob berdi: “U meni Makkada o’ldirishini ayti. Hatto u mening yuzimga tupurgan bo’lganda ham, men undan ham o’lishim kerak edi”. Allohning dushmani Makkaga qaytib ketayotganda, Sarifada vafot etdi.*

* Muhammad bu dushmanni jodugarlik bilan o’ldirgan bo’lishi mumkin.

7.02.15 -- Qanday Qilib Muhammad Tog Darasiga Etib Borgan

Muhammad tog’ darasini oldiga kelganida, Ali suv olib kelish uchun yo’lga tushdi, meshini quduqqdan to’ldirib, Muhammadga suv olib keldi. Lekin u esa suvda hid bor ekanligini sezdi va uni ichmadi. O’z yuzidan qonni artib, va boshiga suv quyib, dedi: «Alloh payg’ambarning yuzini qonaitirib, ochgan odamga Allohni g’azabi yonadi».

Muhammad ozining safdoshlari bilan tog darasida bo’lganida, bir nechada Qurayshlar toqqa chiqdi. Bu Xolid ibn Validning otliq askarlari edi. Keyin Muhammad dedi: « E, Alloh, bizni oldimizga ularga yo’l qo’ymang!». Omar va ba’zi yordamchilar ularga qarshi jangga chiqdilar va ularni tog’dan haidab yubordilar . Muhammad koya tosh togini biriga chiqmoqchi edi. Biroq, u ikkita zanjir kiyimni kiyganligi sababli, u yerga chiqish uchun kuchga ega emas edi. Shundan keyin Talha pastdan ushlab unga yordam berdi, va u koya tosh togiga chikib u erda joylashdi. Ozod qilingan qul Omar aiytib bergan edi, oshanda Muhammad o’tirib peshin namozini o’qidi. U erda imonlilar, u bilan birga ham o’tirib ibodat qildilar. Ko’pchilik imonlilar qochib ketishdi. Va ba’zilari al-Avosdan o’tib al-Munakiyga kelishdi.

7.02.16 -- Shahidlikning Shon Sharafi

Muhammad Uhudga chiqanda, Abu Huzayf ibn al-Yaman va Sabit ibn Vakashni, ayollar va bollalar bilan birga xavfsiz uylarda qoldirdilar, chunki ular ikallasi ham qariyalar edi. Ulardan biri boshqasiga gapirdi: « Biz nimani kutyapmiz? Allohga qasam ichamanki, sen va men ham, qanday eshak suvsiz yashaolmasa, biz ortik ham yashaolmaymiz. Bugun yoki ertaga biz o’lamiz. Bizni qilichlarimizni olib Alloh payg’ambariga qoshilishimiz yaxhiroq emasmi? Ehtimol, Alloh bizni shahidning o’limi bilan sharaflaydi». Keyin ular chikib, imonlilarning qolgan kotoriga qilich bilan kirib oldilar, hatto hech kim ularni tanimadi. Sabitni imonsizlar o’ldirgan edi, Abu Husayfni esa - imonlilar. Huzayf baqirdi: « Bu mening otam!» Ammo ular aytilar: « Allohga qasam ichamiz, biz uni tanimadik» Keyin kimdir javob berdi: « Alloh, Mehribondir, sizni kechirsin!» Muhammad unga pul to’lashni xohlagan edi, ammo Huzayf kambog’ol imonlilarning foydalasiga xayir - exson qildi va shuning uchun u Muhammadning hurmatiga sazovor bo’ldi.

Xatib ibn Umayyaning Yazid ismli og’li, Uhud jangida yaralangan edi, va o’lim holatda uyga olib keltirigan. Uning atrofida hamma qarindoshlar toplandilar. Unga imonli erkak va ayollar aytilar: « Xursand bo’l Xatibning o’gli, sen jannatda bo’lasan!» Xatib qari odam edi va hali ham butparastlikda qolgan, va o’sha kuni uning ikkiyuzlamachiligi oshkor boldi: « O’glim, nimani gapiryapsan? Xormal* yaqinidagi bo’g haqidami? Allohga qasam ichaman, bu yigitni aldashdi!»

* Bu Xatibning vafot etgandan song ko’milgan joy edi.

7.02.17 -- Yahudiy Muxayrikning O’limi

Banu Saalob ibn al-Fitaun, Muxayrik Uhud jangida halok bo’lganlarning orasida edi. O’sha kuni yahudiylarga u ayti: « Allohga qasam ichaman, sizlar Muhammadga yordam berish kerakligini bilasizlar.» «Bugun shanba» - deb, ular javob birdilar. So’ng u ularga aytdi: « Hech qanday dam olish kuni yo’q!» U harbiy zirhni va qilichni olib, dedi: « Agar ular meni o’ldirsa, meni mol-mulkimni Muhammadga meros qilaman, u xohlaganidek uni bilan qilsin». Keyin u Muhammadni oldiga bordi va u vafot bolmaguncha, Muhammad bilan jang qildi. Menga aytilgan edi, Muhammad nima degan edi: « Muhayrik yahudiylardan eng yaxshi edi!»

7.02.18 -- Al-Haris Ibn Suveydaning Hikoyasi

Munofiq Al-Haris ibn Suveyd ismli odam, imonlilar bilan Uhud jangiga chikdi. Jang paytida Mujazzira ibn Ziod va Qays ibn Zaydani, ikkalasini ham o’ldirdi va Makka shahrida Qurayshlarga qo’shildi. Aytgancha, Muhammad Omarga, agar uni tutib olsa, o’ldirishga buyruq berdi. Biroq u qochib qoldi va Makkada edi. Keyin u oz yaqinlarining oldoga qaytish uchun, islom dinini qabul qilishini xoxlashini, akasi Djulosga iltimos qilib aytib yuborishlarini so’radi. O’shanda Alloh bunday vahiyni berdi: Imon keltirib, Payg'ambarning barhaqligiga guvohlik berganlaridan va ularga hujjatlar kelganidan keyin kofir bo'lganlarni Alloh qanday (qilib) hidoyatga yo'llasin?! Alloh zolimlar qavmini hidoyatga yo'llamaydi. (Imron oilasi surasi 3:86). Bir kuni Muhammad ba’zi hamkorlari bilan o’tirgan edi va Al-Haris qizil rangdagi kiimda bo’gdan chiqib keldi. U darhol Usmon ibn Affanga uni boshini chopishga buyruq berdi.*

* Musulmon bo’lgan odamlar, keyinchalik boshqa dinga qaytganlar va keyin yana musulmon bo’lishni xohlasa, ko’pincha rahm-shafqat ko’rsatilmas edi.

7.02.19 -- Amr Ibn Al – Jamushning O’limi

Amr ibn al-Jamuh juda qatiq oqsar edi. Uning to’rt o’gili bor edi, Muhammad bilan birga sherlar singari ular jang qilganlar. Uhud jangida ular otasini ushlab harakat qilishdi. Alloh uni kechiradi deb ular unga aytishgan edi. U Muhammadni oldiga borib, unga ayti: « Mening o’gillarim meni ushlab turish xohlayaptilar va sen bilan janga yo’l qo’ymayaptilar. Ammo, Allohga qasamki, men o’zim cho’loq bolsam ham, lekin osmon jannatga umidvorman.» Muhammad unga javob berdi: « Shubhasiz, Alloh seni kechiradi. Shu jangda senga ishtirok etishing shart emas » Lekin uning o’gillari ayitishdi: « Nima uchun uni ushlab turishni xohlaysan? Ehtimol, Alloh unga shahid o’limini berar»* Keyin Amr urushga bordi va Uhud jangida halok bo’ldi.

* Ko’plar musulmonlar abadiy bog’larga quvonch va rohat bilan tola kirish uchun, muqaddas urushda shahidning o’limi bilan olishni umid qilishadi.

7.02.20 -- Hind Hikoyasi Va Xamzani Hakorat Qilinishi

Solih ibn Kayson gapirib bergan: « Hind Utbani qizi boshqa ayollar bilan birgalikda Muhammadni o’ldirilgan safdoshlarning hakorat qilib, ularni quloqlarini va burunlarini kesib tashladilar. Hind hatto ularning kesilgan quloqlarini va burunlarini marvarid shaklida o’zini boyniga osib qoyadi va Jubayr ibn Mutimning quli Vahshiga ham sovga qilib berdi. Hamzani jigarini ham kesib oldi, va bir bolakni tishlab, tupirdi. Keyin u baland koya toshga chiqib, baland ovozda qichqirdi:

“Biz Badr jangi uchun sizlardan qasos oldik va keying har bir jang tobora shafqatsiz bo’ladi. Utbani, mening akamni, uning tog’asini va mening to’ngichimni yo’qotish og’rig’iga men dosh berolmadim. Endi men jonimni tinchlantirdim va erkinlik qasamini bajardim. Vaxshi ko’kragimda qasos olish uchun tashnalikni koldirdi, men unga abadiy tashakkur bildiraman, toki mening suyaklarim qabrda chirib qolguncha!”

Men eshitdim, Muhammad o’zi Hamzani qidirib chikdi, va uni vodiyning o’rtasida topdi. Uning jigari kesilgan edi. Uning jasadini hakorat qilishdi: uning quloqlari va burun kesilgan edi.

Buni ko’rib, Muhammad dedi: « Agar Safiya qayg’uga tushib qolishidan qo’rqmaganimda, keyinchalik mendan keyin bu odat bo’lib qoladi, uning jasadini yirtqich hayvonlarga va yirtqich qushlarga ovqat singari qoldirib ketardim. Agar Alloh Qurayshlardan biron joyda g’alaba bersa, men ulardan o’ttiz kishini albatta shafkatsiz hakorat qilaman». Muhammadni togasini jasadiga qilgan ishlaridan, uni azobini va g’azabini korganda imonlilar aytgan edi: « Allohga qasam ichamiz, agar qachon Alloh bizga g’alaba ato etsa, biz ularni shunaka haqoratlaymiz, qanchalik, arablardan biri hali xech kimi ko’rmagan». Keyin Muhammad Hamzani jasadini oldida turib, u dedi: « Allohga qasam ichaman, men bunday baxtsizlikni hech qachon boshdan kechirmadim. Men hech qachon bunday og’riqni sezmadim». Keyin u davom etdi: « Jabroil farishta meni oldimga kelib va Hamza ettinchi osmon aholisining soniga kirganini habar berdi. Yozilgan: “ Abd al-Muttalibni o’g’li Hamza, Allohni arsloni va Uni elchisi.”» Muhammad, Hamza va Abu Salma ibn Abd al-Assad sutli aka-ukalar edi. Ularni hammasini quldan ozod bo’lgan Abu Lahab emizdirgan.

Muhammad ibn Ka’b al-Kurazi va yana bir sodiq odam ibn Abbos sozlab berishgan edi, Muhammadga va uni safdoshlariga bu so’zlaridan keyin Alloh quyidagi vahiyni ochib bergan: “126. (Ey, imon keltirganlar,) agar intiqom olmoqchi bo'lsangizlar, u holda faqat sizlarga yetkazilgan ziyon barobarida intiqom olingiz! Agar (intiqom olmay) sabr qilsangizlar, albatta, bu sabr qiluvchi kishilar uchun yaxshiroqdir. 127. (Ey, Muhammad!) Sabr qiling. Sabr qilishingiz esa faqat Alloh (yordami) bilangina mumkindir. Ularga (ya'ni, mushriklarning qilmishlari sababli) g'amgin bo'lmang! Ularning makr qilishlaridan siqilmang ham!” (Naxl surasi 16:126-127).

Oshanda Muhammad kechirgan, har narsadan chidagan va hakoratni man qildi. Humayd menga Hassanni sozlarni ayitib bergan, u esa Samura ibn Jundubadan quyidagi sozlarni eshitgan edi: «Muhammad sadaqa berish va zo’ravonlikdan qochish haqida ko’rsatmalarni bermasdan hech qachon hech qanday joyni qoldirmagan». Menga bir sadoqatli odam, Abdulloh ibn al-Harisni ozod bo’lgan qul Miksamni hiqoyani gapirdi, u esa Ibn Abbosdan eshitgan: « Muhammad Hamzani jasadini to’n bilan qoplashni buyurdi va u etti marta ibodat qildi: “Alloh Akbar!” Keyin qolgan o’ldirilgan odamlarni jasadlarini Hamza bilan birga olib qo’yishni buyurdi, va u ularga hammasiga namoz o’qidilar, hatto Hamza ustidan yetmish ikki marta namoz o’qidilar.”

Menga aytilganidek, Abd al - Muttolibning qizi Sofiya, o’z akasi Hamzaga qarash uchun qaytib kelgan edi, otasi va onasi ularda bitta edi. Muhammad uni o’g’liga Zubayr ibn al-Avvamniga ayti: «Bor va uni qaytarib yubor, shunda u akasiga nima bo’lganini ko’rmaydi!» Qachon Zubayr bu haqda unga gapirganda, u so’radi: « Nimaga? Men akamning hakoratlaganini eshitganman. Bu Alloh uchun sodir bo’ldi! Bu biz uchun juda achinarli, lekin men qasos olish uchun Allohga ibodat qilaman va agar Alloh xohlasa sabr-toqat bilan kutib turaman». Zubayr Muhammadga uni so’zlarini aytib berganida, u dedi: «Uni qo’yib yubor!» U kelib, Hamzaga qarab, ibodat qildi, Xudoga murojaat qildi va unga Allohdan rahm-shafqat so’radi. So’ngra Muhammad uni dafn qilishni buyrdi.

7.02.21 -- Shahidlarning Dafn Qilinish

Imonlilardan ba’zilari halok bo’lganlarni Madinaga olib kelib, dafn qildilar. Keyinchalik Muhammad shuni taqiqladi va ayti: «Qayerda ular vafot bo’lgan bolsa, o’sha erda dafn qililar». Qachon Muhammad Uhud jangida o’ldirilganlarini ko’rganda u degan: « Men e’lon qilaman, Allohning yo’lida yarador bo’lganlar barchasi, qonayotgan yaralar bilan qiyomat kunida tiriladi. Ularning yaralari qon rangida bo’ladi lekin ular mushk kabi hidlanadi. Ko’ringlar, ulardan qaysi biri Quronni eng ko’p yoddan bilgan. Uni oldiga qo’yinglar, qolganlarini esa undan keyin.» Chunki ular ikki yoki uch kishini bir qabriga dafn qilishgan.*

* Bir rivoyatda aytiladi: « Kim Quronni butunlay yodlasa, o’sha haqli va o’zi bilan qarindoshlardan yana 40 kishini jannatga olib ketishni mumkin edi».

7.02.22 -- Qilichlardan Qonni Yuvilishi

Qachon Muhammad o’z oilasiga qaytib kelganda, Fotima qiziga o’z qilichni berdi va unga dedi: « Qizim, undan qonini yuvib tashla. Allohga qasamki u bugun menga sodiq xizmat qildi». Ali ham unga o’sha sozlarni ayti va qilichni berdi. Keyin Muhammad Aliga dedi: «Sen jasorat bilan jang qilgan bo’lsang ham, Sahl ibn Hunayf va Aby Dujona ham senga nisbatan kam bolmagan jasorat bilan kurashdilar!»

7.02.23 -- How Muhammad Pursued the Enemy

Ertalab yakshanba kuni shavval oyining 16-chi kuni(10 oy), Muhammadni xabarchisi dushmanni quvgin qilish kerakligini xabar qildi, lekin faqat kuni kecha urushda ishtirok etgan jangchilar buni qilishlari kerak edi. Muhammad Madinadan olti chaqirim uzoqlikdagi Hamro al-Assad degan joyga keldi, va Ibn Umm Maktumni Madina shahriga hokim qilib qoydi. U dushanba, seshanba va chorshanba kunlari u erda bo’ldi, keyin Madinaga qaytdi.

7.02.24 -- Abu Azza Va Muoviya Ibn Al-Mug’iraning Oldirilishi

Muhammad Madinaga qaytib kelishidan oldin, Mu’oviy ibn al-Mug’irni, Abdulloh Molik ibn Marvonni bobosi, Oysha onasi tomonidan, va Abu Azza al-Jumani. Ular oldin Badr jangida qo’lga olingan edi va Muhammad ularga rahm-shafqat korsatgan. Endi ular yana rahm-shafqat so’radilar, lekin Muhammad dedi: «Yo’q, Allohga qasamki, sen boshqa endi Makkada yuzlaringdagi yonoqlarni boshqa silamisan, ozinga gapirib: “ Men Muhammadni ikki marta hiila bilan engdim!” Zubayr, uni boshini chopib tashlang!» Zubayr buyruqni bajardi. Zayd ibn Horisa va Ammor ibn Yosir, Muoviya ibn al-Mug’iruni qatl qilishdi. U Osmon ibn Affanning himoyasida bo’lib, Muhammaddan unga rahm-shafqatni so’ragan edi. U uch kundan keyin o’sha hududda bo’lsa, uni o’ldirishadi, va u sharti bilan rahm qildi. U esa g’oyib bo’ldi va uch kundan ortikroq u erda qoldi. Keyin Muhammad ikki odamlarini yashirinib turgan joyiga yubordi va ular uni o’ldirdilar.

Uhud jangining kuni, sinov, baxtsizlik va poklanish kuni edi. O’sha kuni Alloh imonlilarni sinab ko’rdi va munofiqlarni fosh qildi, ular faqat so’zda imon keltirgan va qalblarida kufurni yashirganlar. O’sha kuni, Allohni huzuriga baxt uchun ba’zilar oldindan tayinlanganlarning shahidligini sharafladi.

* Bu – buyuk yanglishmovchilik! Xudo boshqalarni qatl qilgan gunohkorlarni o’limini kechirmaydi. Faqqat bitta inoyat, bu Iso Masihning qurbonligiga ishonch. Isoning qoni Xudo tomonidan qabul qilingan yagona adolat.

Abd al-Molik gapirgan al-Baqqa’ni so’zlaridan, Muhammad ubn Ishoq al-Muttalib gapirganda eshitgan edi: « Uhud jangida berilgan vahiylar Imron surasining oltmish oyati kiradi (3-chi sura); ular o’sha kuni voqealarini tasvirlaydilar».

Uhud jangida faqatgina 70 yordamchilar va kochib kelganlar halok bo’ldi. O’sha kuni butparastchilardan 22 kishi halok bo’ldi.

7.02.25 -- Rajiya Bulog’i Oldidagi Adal Va Al-Qora Tuzoqlari* (625 yil. iyul).

Asim ibn Amr ibn Qatoda ayitib bergan: « Uhud jangidan so’ng Adal va al-Karadan, bir karvon Muhammadni oldiga keldi (ular Hauna, yoki Hun ibn Huzayma ibn Mudrik qabilasidan edi). Ular orasida islom tarqalib ketganini ayitilar. Muhammad ular bilan birga bir nechta o’zini safdoshlarni yuborib, ularga Quron, islom qonunlarini va ta’limotlarini o’rgatish uchun. Muhammad olti safdoshlarni yubordi. Ular orasida Banu Zafarning ittifoqdoshi Abdulloh ibn Tariq bosh bo’lib tayinlandi. Ular karvon bilan birga Xidjaz tomon, Rajiya buloqga etib keldilar, bu bulok Xuzayl qabilasiga tegishli edi. Ular kechaning boshida u erga kelib, ular bilan xiyla harakat kilishdi - Xuzo’al qabilasini imonlilarga qarshi qo’zg’adilar va qachon ular hech qanday shubha qilmaganda, ularga odamlar qilich bilan hujum qildilar. Imonlilar ular bilan jang qilish uchun qilichlarini chiqarib, Xuzayliklar Allohga qasam ichib, ularni o’ldirmoqchi emasdilar, ammo ular uchun Makkadagilar aholisidan faqat pul olishni xohlashar edi. Biroq, Marsad, Xalid va Asim(uchta sahobalaridan) taslim bo’lmadilar: « Biz imonsizlar bilan shartnoma tuzmaymiz va ularning va’dalarini qabul qilmaymiz!»

* Rajiyaning buloq Makkadan shimolda 15 km. chaqirim uzoqlikda joylashgan.

Asim va uning ikkita dosti jang qildi, ammo ular oldirildilar. Xuzoyliklar Asimni boshini Sa’ad ibn Shahidning qizi Sulafga sotishni xohlaganlar. U va’da bergan edi, agar u Asimning boshini egalab olsa, uni bosh suyagidan ichadi, chunki Uhud jangida uni ikkita o’g’lini u o’ldirgan edi. Lekin Asimning jasadini atrofida aylanayotgan asalarilar uyasi bor edi, va ular aytilar: « Kechqurun,bu asalari uchib ketadigan vaqtni kutib turamiz, keyin biz uni olamiz.» Lekin Alloh uni o’ziga oldi, chunki u, Asim, hech qanday hudosiz unga tegmasligini qasam ichgan edi. Shu orada Zayd, Xubayb va Abdalloh zaiflikni ko’rsatishdi, hayotlarini afzal ko’rib, taslim bolishdi va qo’lga olingan edilar. Ularni sotish uchun Makkaga olib ketishdi. Ammo ular Zahronaga kelganlarida, Abdulloh qo’llarini arqondan ozod qildi va o’z qilichini ushladi. Odamlar undan chekindilar, va unga tosh otilar, to’ki uni o’ldirmagunlaricha. Zahronada uni dafn qildilar. Zaydani va Xubaybni Makkaga olib kelishdi. Hujayr ibn Abu Ihab, tamimit, o’z otasi uchun qasos olishga, Hubaybni sotib oldi. Zayddani esa otasi Umayya ibn Xalafni qasos olishi undan istagan Safvon ibn Umayya sotib oldi. Safvan uni ozod qiladigan Nistas bilan Muqaddas joyidan narirokda, Tanim joyiga jo’natdi va uni o’shaerda o’ldirishni buyurdi. O’sha erda kurayishlar guruhi toplandi, Abu Sufyon ibn Harb ham o’shaerda edi. U Zaydga ayti: «Men Alloh bilan yolvoraman, aitgin: sen xohlaysanmi, xozir uyinga borishga va seni o’rniga Muhammadni o’ldirishga?» Zayd javob berdi: « Allohga qasam ichaman, oylam bilan birga otira olishim uchun, hatto Muhammad xozir turgan joyida xam, unga hatto tikkan sanchilishini hoxlamas edim».

Keyin Nistas Zaydni qatl qildi. Xubaybni Tanimga (Makka yaqinidagi qishloqqa) olib borishdi, u erda xochga mixlangan edi. O’limidan oldin u ikki rak’at namoz oqishga ruxsat berishni so’radi. Unga ruxsat berildi va u namozni eng yahshi tarzda o’qidi. Keyin u so’radi: « Men ko’proq ibodat qilardim, ammo sizlar, o’lim qorquvi tufayli uzoq vaqt ibodat qilyapti deb o’yilashingiz mumkin. Keyin uni daraxtga ko’tarib va mahkam bo’gladilar. U bakirdi: “E, Alloh! Siz yuborganingizdan bizga xabar keldi. Unga ma’lum bolsinki, ular bizga o’zlaricha bilganini qildilar. E, Alloh! Ularni sanab va hammasini o’ldir! Seni jazoingdan hech kim qolmasin!” Keyin uni o’ldirishdi».*

* Bu xochga mixlangan musulmon, Iso yoki Stefon kabi dushmanlarini kechirish uchun ibodat qilmadi, ammo u hammani la’natladi.

7.02.26 -- Mauna* Qudug’i Oldida Urushi (iyul 625 yil.b.d)

Shavvol oyining qolgan kunlari (10-chi oyning) va zu-al-qa’ad (11-chi oyni), va zu-al-hijo (12-chi oy) oylarida Muhammad Madinada bolgan. U hajni kofirlarga qoldirdi. Bu safar haj marosimni butparastlar boshchilik qildilar. Safar oyida (2-chi oyida), Uhud tog’I jangidan so’ng to’rt oy o’tganda keyin, Mauna qudug’I oldida bir hujum sodir bo’ldi. U shunday sodir bo’ldi: Abu Bara A’amir ibn Molik ibn Ja’far, Mulayb al-Asinna ismi bilan mashhur bo’lib, Muhammadni oldiga Madinaga tashrif kildi. Muhammad unga islomning ta’limotlarni bayon qilib berdi, va uni imon keltirishga chaqirdi. Lekin Abu Bara musulmon bo’lmadi, va u musulmonlarga qarshi bo’lmagan bo’lsa ham. U Muhammadni, Najd aholisini islomga chaqirish uchun, Najdga uni safdoshlardan birini yuborishni so’radi. Abu Bara uni chaqiri’g’ini ular qabul qilishlariga umid qilgan. Qachonki Muhammad Najd aholisiga ishonmasligini aytganida, Abu Bara unga elchilarni o’zi himoya qilishni aytgan edi, Muhammad esa faqat islom dinini qabul qilishga va’z aytishga ularni jonatish kerak edi. Keyin Muhammad Banu Said qabilasidan Al-Munzira ibn Amrni yubordilar va u qiriq imonlilarni eng yahshilari bilan birga o’limga qarshi chiqdilar. Vakillar Banu Amir va Banu Sulaym erlarining teng yarim yolida joyalashgan, Mauna bulog’iga yetib keldilar. U erda to’xtab, imonlilar Haram ibn Milhonni, Muhammaddan maktub bilan Allohning dushmani Amir ibn Tufaylga jonatdilar. U hatto maktubni o’qimadi, lekin darhol Haramga hujum qildi va uni o’ldirdi. Keyin hammani Banu Amirdan chaqirdi. Lekin ular musulmonlarga hujum qilish chaqirig’iga javob bermadilar. Ular Abu Baraga xiyonat qilishni xohlamadilar, chunki u ularga o’z himoyasini va’da qilgan. So’ngra Amir qabilalari Sulaym, Usayy nasldan, Riil va Zaukanlarni chaqirdi. Ular rozichilik berdilar va u bilan birga qurashga chikdilar. Ular musulmonlarga hujum qilib, ularning qarorgohlarini o’rab olishdi. Imonlilar o’z qilichlarini ushlab, hammasi bo’lib xalok bolmagunlaricha, ular bilan jang qildilar. Banu Najjor qabilasidan Ka’ab ibn Zayd faqat tirik qolgan. Ular uni o’ldirmadilar, chunki u o’lib yotganiga o’xshagan edi. U o’liklardan o’rmalab ketdi. Keyinchalik u zavur jangida shahid bo’ldi.

* Bi’r Mauna, Mauna qudug’i, Madinadan 150 km. chaqirim janubiy-sharqida joylashgan.

Amr ibn Umayya ad-Damri va yordamchisi Banu Amr ibn Auf ularning hayvonlar yaqinida edi. Avval ular qarorqohni atrofida jorchi aylanib uchganini kordilar. Ular haykirdi: «Biz Allohga qasam ichamiz bu jorchilar u erda aylanishi bekorga emas!» O’sha joyga borib, o’z odamlarini qonda yotganini ko’rdilar. Ularga hujum qilgan otliqlar hali ham yakin atrofda edilar. Keyin yordamchi Amrga dedi: « Nima deb o’ylaysan?» Amr unga javob berdi: « Keling, Muhammadni o’ldiga qaytib boramiz va unga bu haqida hammasini ayitib beramiz». Yordamchi unga javob berdi: « Men hayotimni Al-Munzir o’ldirilgan joyda saqlamayman. Va uni o’lim xabarini menga hech kim etkazishni istamayman». Va uni o’ldirmagunlariga qadar u jang qildi. Amr ibn Umayy esa qo’lga olindi. Qachonki Amir ibn Tufayil uni Mudar qabilasidan bo’lganini eshitganda, uni boshidan sochini oldirib, va uni onasiga tegishli deb qulni narxiga o’zod qilishni buyurdilar.

Keyin Amr Karkaraga ketdi. Y’olda, Kanat oldida (Kanat- bu Madinaga yaqinidagi qishloq) Banu Amirdan ikki kishi uni yoniga kelib, soyada yoniga o’tirdilar. Amr, qaysi qavimdan ekanliklarini ulardan so’radi. Ular amiritlar ekanligini eshitib, ular uxlab qolgunicha u kutib turdi. U homiylik haqidagi Muhammad bilan kelishuv tuzilganligini bilmas edi, va ular uxlab qolganda, Muhammadni o’ldirilgan sahobalari uchun qasos olishni o’ylab, ularni o’ldirdi. Amr Muhammadni oldiga kelib, bu voqea haqida unga xabar berdi. Muhammad ayti: « Sen bu ikkita odamni o’ldirding, men ular uchun hozir tolovni to’lashim kerak boladi.» Keyin u qo’shib dedi: « Bu hammasi Abu Barani tufayili boldi. Bu vakilarni men yubormoqchi emas edim, bundan xovotirlanib». Ularga hujum va imonlilarni xalokati haqidagi xabar Abu Baroga kelganida, Banu Amir unga bunday sharmandalik va baxtsizlik olib kelganligi sababli, Muhammadni safdoshlari bilan sodir bolgan bu voqeadan u o’zini noqulay xis qila boshladi.

7.02.27 -- Madinadan Banu An-Nadir Yahudiy Qabilasining Quvgin Qilinishi. (avgust 625 y.b.d)

Yazid ibn Ruman menga aytib berganidek, Muhammad Banu Nadirga bordi va ulardan Amr tomonidan o’ldirilgan Banu Amirdan bu ikki kishining to’lovni bir qismini to’lashni so’radi, ularni himoya qilish to’g’risidagi shartnoma talablariga binoan. O’sha paytlarda Banu Nadir va Banu Amir o’rtasida himoya shartnomasi tuzildi. Qachonki Muhammad ularga iltimos bilan murojat qilganda, ular buni qilishga ro’zi bo’lishdi. Ular keyin alohida maslahatlashib, dedilar: « Bizda Muhammadni o’ldirishga imkoniyat boshqa bolmaydi.» O’sha paytda Muhammad uylaridan birini devoriga suyanib o’tirgan edi. « Bizni qutqarish uchun, kim bu uyning tomiga ko’tarilib, uni ustiga o’gir toshni tepadan tashlaydi?»- ular aytilar. Keyin Amr ibn Jahash ismli bir yahudiy o’rnidan turib, dedi: « Men buni qilishga tayyorman!» U Muhammadning ustiga katta toshni tashlash uchun uyini tomiga chiqdi.

Ammo osmon dushmanlarini bu niyatlari haqida Muhammadni ogohlantirdilar, va u o’sha joyidan ketdi. U darhol o’rnidan turib, Madinaga qayti. Uning safdoshlar jumladan Abu Bakr, Umar va Ali uni uzoq vaqt kutib turishib, uni qidirishga chikdilar. Ular Madinadan chiqib ketayotgan bitta odamdan u haqida so’radilar. U aytgan, Muhammadni shaharga kirganini ko’rganini. Keyin esa ular ham Madinaga qaytib kelishdi. Muhammad o’z safdoshlariga, qanday qilib yahudiylar uni o’ldirmoqchi bo’lganlarini ayitib berdi*, va ularga qarshi urushga tayyorlanishga buyurdi. Keyin odamlar bilan birga Banu an-Nadir atrofiga harbiy qarorgohni joyilashdi.

* Bu asossiz bayonot Madinada ikkinchi fuqarolik urushiga olib keldi, buning oqibatida Banu an-Nadir Madinadan haydalgan edi.
** Pavlus jamoatga nasihat bergan: Azizlarim ozingiz uchun ozingiz qasos olmang, balki Xudoning g’azabiga yol qoyib bering. Axir, Muqaddas Bitiklarda Egamiz shunday deb aytgan – ku: “Men ozim qasos va och olaman.” (Rim.12.19)

Keyin Madinaga Ibn Umm Maktumni boshliq qilib qo’ydi. O’sha paytda musulmonlarga sharobni ichish man etilgan.*

* Sharob ichish birdan taqiqlangan emas edi. Bu taqiq ikki bosqichda amalga oshirildi. Muhammad faqat uni izdoshlarning kamolotiga va kuchiga ishonch hosil qilganidan so’ng, u tegishli oyatni e’lon qildi. (Al - Maida 5:90-91; Birinchi qarori Al - Baqara surasida joylashgan 2:219).

Olti kun davomida u Banu an-Nadirni qamal ostida tutdi. Ular o’z qurgonida mustahkamlandilar. Muhammad barcha xurmolarni kesib, yoqib yuborishni buyurdi. O’shanda yahudilar unga murojaat qildilar: « Ey, Muhammad! Nahotki, sen o’zing maqsadsiz vayron qilishni man kilding va buni qilganlarni mahkum qilish kerak deganding? Endi esa qanday qilib sen bu xurmolarni kesib, ularni yoqishing mumkin? Keyin esa Banu Auf qabilasidan bo’lgan bir guruh Banu an-Nadirga murojaat qildilar, ularga aytib: « Tayanib va mustahkam turilar, biz sizlarni qoldirmaymiz! Agar ular sizlarga hujum qilsalar, sizlar tomoningizdan biz jang qilamiz. Agar ular sizlarni tashqariga haydasa, biz sizlar bilan ketamiz».

Lekin, Banu Auf ularga yordam berishga jur’at eta olmadi, chunki Alloh ularni yuraklariga qo’rquv berdi. Ular payg’ambardan Banu an-Nadirni jonlarini qutqarishni so’radilar va ular bilan qancha narsalarni tuya ko’taraolsa, olishlariga ruxsat berishni so’radilar, ammo ular qurolsiz bolish kerak edi. Muhammad ro’zi bo’ldi. Hatto ba’zilari uylarini buzib tashlashdi va eshiklarni tepa ustunlarini tuyalariga yukladilar.

Ulardan ba’zilari Xaybarga, ba’zilari esa Suriyaga ketdilar. Xaybar aholisi Banu an-Nadirga boysundilar. Ular o’z xotinlar, bolalar va ularning mol-mulklarini o’zlari bilan olib ketishdi. Ular bilan birgalikda musiqachilar xam yolga chiqdi, ular doyralarda va qarnay-surnaylarda qo’shiq kuylab bordilar.*

* Yahudiylar o’z qurgonlarini doyralar va qarnay-surnay bilan birga mag’rur g’oliblar sifatida tark etdilar.

Ularni orasida Urva ibn al-Vordning dugonasi Ummu Amr ham bor edi, uni esa (Banu an-Nadir) undan sotib oldilar. U Banu Gifardan bolib, boshqa qabilalarda bo’lmagani qabi, gozal va mag’rur bo’lgan bir ayol edi.

Banu an-Nadirning qolgan mol-mulki Muhammadga qolgan edi va u o’zi xohlaganicha taqsimlashi mumkin edi. Bu mol-mulk birinchi ko’chmachilar orasida bo’lingan edi. Yordamchilardan faqat Sahl ibn Hunayf va Abu Dujjana Simak ibn Xorash, bir narsalarni oldilar, chunki ular kambag’al edi.

* Musulmonlar g’olib yoki mag’lub boladimi, Madinadagi yahudiylar doimiy ravishda ular bilan to’qnashuvning achchiq mevalarini o’rib olishlarini kerak edi. Yahudiylardan olingan mol-mulkisi esa, Makkada kambag’al qochqinlariga moddiy farovonlik keltirar edi. Shunday qilib Muhammad o’zini muqaddas urushning asosiy maqsadiga erishgan.

Banu an-Nadirdan faqat ikki kishi islomni kabul kildi: bu Yamin ibn Umayr ibn Ka’b va Abu Sa’d ibn Vahb; shunday qilib ular o’z mol-mulkini saklab qoldilar. Muhammad Yaminga ayti: « Sen bilasanmi, seni amakivaching menga nima qilganini va u menga qarshi qanday rejalashtirgan?» Keyin Yamin uni o’ldirish uchun pulga, bir odamni yolladi. Amrga keyinroq esa uni o’ldirilganini tastiqladilar.

Son’gra sura 59-chi (Al-Hashr anjumani) yuborgan edi. Unda Alloh Banu an-Nadirni qanday qilib jazolagan, va Muhammad ularga qanday qarshi bolgan va ular bilan nima qilganini yozilgan edi. Bu surada yozilgan: 2. U ahli kitoblardan (yahudiylardan) kofir bo'lgan kimsalarni birinchi "to'plash"dayoq o'z diyorlaridan haydab chiqargan zotdir. (Ey, mo'minlar,) sizlar ularni chiqib ketishlarini o'ylagan ham emas edingiz, ular ham o'zlarining qal'alarini Alloh (azobi)dan to'suvchi deb o'ylagan edilar. Bas, Alloh(ning azobi) ular hisobga olmagan tomondan keldi va dillariga qo'rqinch soldi. Ular uylarini o'z qo'llari va mo'min-larning qo'llari bilan buzar edilar. Bas, ey, aql egalari, (ulardan) ibrat olingiz! 3. Agar Alloh ularga surgunni yozmaganida, albatta, ularni mana shu dunyoda (qatl qilish yoki asrga olish bilan) azoblagan bo'lur edik. Ular uchun oxiratda do'zax azobi ham bordir. 4. Bunga sabab, ularning Alloh va Uning payg'ambariga qarshi turganlaridir. Kimki Allhga qarshi tursa, bas, Alloh jazosi qattiq zotdir. 5. (Ey, imon keltirganlar,) sizlar (Banu Nazir xurmozorlaridan) biror xurmo daraxtini kesdinglarmi yoki uni o'z tanalarida turgan holida qoldirdinglarmi, bas, (qilingan ish) Allohning izni bilan va fosiq (itoatsiz) kimsalarni rasvo qilish uchundir. 6. Alloh O'z Payg'ambariga ulardan o'lja qilib bergan narsalar ustiga sizlar ot va tuyalarni minib borganlaringiz yo'q (qiynalib qo'lga kiritganlaringiz yo'q), lekin Alloh O'z payg' ambarlarini O'zi xohlagan kimsalardan ustun qilib qo'yar. Alloh har narsaga qodirdir. 7. Alloh qishloq (shahar)larning (kofir) aholisidan o'z payg'ambariga o'lja qilib bergan narsalar – toki sizlardan boy-badavlat kishilar o'rtasidagina qo'lma-qo'l bo'lib yuraveradigan narsa bo'lib qolmasligi uchun - Allohga, Payg'ambarga va (u zotning) qarindoshlari, yetimlar, miskinlar va musofirlarga tegishlidir. Payg'ambar sizlarga keltirgan narsani olinglar, u sizlarni qaytargan narsadan qaytinglar va Allohdan qo'rqinglar! Albatta, Alloh jazosi qattiq zotdir. (Al – Xashr surasi 59:2-7). (yani, imonlilar ot va tuya hujumlarida urushda qo’lga kiritilmagan).

7.02.28 -- Banu Gatafan (625y.Oktyabr) Va Dumat Al-Jandalga (Avgust Va Sentyabr 626) Qarshi Harbiy Yurishlari

Banu an-Nadirga qarshi harbiy yurishdan so’ng, Muhammad Madinada bir oy rabia al-ahir (4-chi oy) va bir qismi Jumadi al-ula oyning (5-chi oy) davomida qoldi. Keyin u Nejdga safarga Gatafon qabilasidan Banu Muharib va Saalabga qarshi yurishga chiqdilar. U Madinaga, Abu Zarr al-Gifariy va Usmon ibn Affonni hokim qilib tayinladi, va u esa Nahlda harbiy qarorgohda joylashdi. U erda Muhammad Gatafon qabilasidan ko’pchilik odamlar bilan uchrashdi, ammo birok urushga ketmasdi, chunki ikki tomonlar bir-biridan qo’rqqan edi. Muhammad u erda qo’rquv duosini o’qidi,* keyin esa nariroqqa ketgan edi. Muhammad jamoat bilan birga qo’rquv duosini o’qidilar, ikki rak’at namoz o’qishgandan, keyin marhamat duosini o’qidi, boshqalari esa dushman oldida turdilar. Keyin ular Muhammadni huzuriga kelib, yana ikki rak’at namozni o’qidilar, so’ngra marhamat duosini o’qidilar. Ular aytganidek, Banu Muharibdan Gauros ismli bir odam o’z odamlarni Muharib va Gatafonlar qabilalaridan bolganlaridan so’radilar: “Muhammadni o’ldirishim kerakmi?” Ular javob berdilar: “ Ha, lekin qanday qilib uni o’ldirasan?” U esa ularga javob berdi: “ Men esa unga hiyla bilan hujum qilaman.” Keyin u tizzalarida qilich bilan o’tirgan Muhammadni oldiga bordi. Qilichni dastasi kumush bilan ajralib turardi. Gauras Muhammadni qilich qarashga ruxsat so’radi. U qilichni qinidan chiqarib, Muhammadni oldida qilich bilan o’ynab uni o’ldirishga harakat qila boshladi. Ammo Alloh uni ushlab turdi. Keyin Gauras Muhammadga aytdi: “ Mendan qo’rqmaysanmi?” – “ Yoq, nimaga sendan men qo’rqishim kerak?” – “ Mening qo’llarimda qilich bo’lsa ham, qo’rqmaysanmi? “ -- “ Yoq, Alloh meni sendan himoya qiladi”. Keyin esa, Mehammadga uni qilichni qaytarib berdi.

* Qo’rqish ibodat – bu erkin ibodat, musulmonlar uni (asosan jang paytida) tahlik sodir bo’lganda va boshqa namozlar kabi o’qiladi (namoz).

Shundan keyin Allohni payg’ambari Madinaga bordi, va ziyorat oyigacha (12-chi oy) o’sha erda bo’lgan, ammo ziyoratni kofirlarga qoldirdi. Madinaga kelganidan buyon to’rtinchi yil bolgan. Keyingi yil rabia al-avval oyida (3-chi oyda), ya’ni hijriydan beshinchi yilda Dumat al-Jandalga safarga chiqdi.* U Sibu ibn Gurfotni Madinaga hokim bo’lib tayinladi, lekin Dumat al-Jandalga etib bo’rmagan, qaytib keldi. U dushmanlardan hech kimni uchratmadi. Muhammad yilni o’xirgacha Madinada qolgan.

* Dumat al-Jandal” – shimoliy Arabistonning vohasi edi, taxminan shimoldan 590 km. Madinadan joylashgan. Voha janubiy Vizantiya nazoratida edi. O’sha erda masihiylarni Banu Kinda qabilasi yashagan edi.

7.03 -- Jar Oldidagi Jang Va Uning O’qibatlari. (Mart-Moy 627 y.)

Zovur oldidagi jang deb nomlangan bu voqeai, shavvol oyida (10-chi oyda) hijraning 5-chi yilida sodir bo’lgan edi. Yazid ibn Rumon bu haqda Urva ibn Zubayrning , menga aytib bergan. Turli bilimdonlar uni yangi tafsilotlarbilan to’ldirdilar. Biz ularning hikoyalarini bittaga birlashtirib, mana buni oldik. Ayrim yahudiylar va boshqa an-Nodir va Voil qabilaridan dushmanlari, Makkaga qurayshlarni yoniga keldilar va ularni Muhammadga qarshi urushga chaqirdilar.* Makkadagi yashovchilar ularga va’da berdilar, toki ular Muhammadni butunlay yakson qilmagunlaricha. Qurayshlar yahudiylarga aytdilar: «Dunyoni eng qadimgi kitobi sizlarda va nima uchun biz Muhammad bilan janjallashyotganimizni bilasizlar. Bizga aytilar, qaysi din yaxshiroq ekanligini: sizlarniqi yoki biznikiy?» Ular javob berdilar: «Sizlarni din yaxshiroq! Sizlar haqiqatga yaqinroq». Koranda bu quydagi oyatga tegishli: 51. Kitob (Tavrot)dan nasibador bo'lganlarning "Jibt" va "Tog'ut"ga* sig'inishlarini va kofirlarga "Shular mo'minlardan ko'ra to'g'riroq yo'ldadir" deyishlarini ko'rmadingizmi?! 52. Ana o'shalar Alloh la'natlagan kimsalardir. Kimni Alloh la'natlagan bo'lsa, unga (hech qanday) yordamchi topa olmaysiz. (An – Nisa surasi 4:51-52).

* Agar bu to’g’ri bo’lsa, haydab quvilgan yahudiylar nafrat bilan birga birlashgan, Muhammadga qarshi turish uchun.

54. Yoki ularda (biror) hukmronlikdan ulush bormi?! Mabodo, bo'lganda ham odamlarga zarracha bermagan bo'lar edilar. 55. Yoki Alloh O'z fazlidan bergan ne'matlari uchun odamlarga hasad qiladilarmi? Axir, Biz (ilgariham) Ibrohim nasliga (Yusuf, Dovud, Sulaymon kabi zotlarga) Kitob, Hikmat berib, yana ularga buyuk mulk (hukmronlik) ham ato etgan edik-ku! (An - Nisa 4:54-55). Qurayshlar bu so’zlardan mamnun bo’lib, Muhammadga qarshi jangga tayyorlanishni boshladilar. Jang qilishni ular birga kelishib va’da berdilar. Keyin yahudiylar Gatafan ibn Qays Aylan qabilasiga yo’l oldilar va ularni ham Muhammadga qarshi qurashga chaqirdilar. Ular urushda ishtiroq etishni va’da qilishdi va qurayshning allaqachon ular bilan birlashganligini aytishdi. Ular ham rozi bo’ldilar. Keyin quraysh Abu Sufyon boshchiligida chiqdilar, va Banu Fozar bilan birga Uayn ibn Hisn boshchiligida Gatafan qabilasi bilan chikdilar. Ulardan keyin Haris ibn Auf boshchiligida Banu Murra va Misaar ibn Ruhayla boshchiligida Banu Ashjaa.

7.03.1 -- Zovur Qurilishi (Mart 627 y.b.d.)

Muhammad dushmanlarni yakinlashganini va ularning niyatlari haqida bilib olganda, u Madinani atrofida zovur qazishni qaror qildi.* Muhammad o’zi zovur qazish ishlarida qatnashdi va Allohdan imonlilarni muqofot izlashga chaqirdi. Imonlilar katta g’ayrat bilan ishladilar, munofiqlar esa g’ayrat ko’rsatmadilar. Ular zaiflikdan shikoyat qildilar va Muhammadni bildirmastan, ular ruxsatsiz uylariga ketdilar. Imonlilar, aksincha, qachon ularga zudlik ish bilan chiqishlari kerak bo’lsa, Muhamadga xabardor qilib va undan ruxsat so’radilar. Muhammad ularga ruxsat bergan. Ular esa uzini ishlarini tugatgandan keyin, ular qaytib kelib, Allohdan marhamat kutishgan edi. Bu itoatkor imonlilar haqida Alloh quyidagi vahiyni ochib berdi: Albatta, mo'minlar faqat Allohga va Uning payg'ambariga imon keltirgan zotlardir. Ular (payg'ambar) bilan biror umumiy ish ustida bo'lgan vaqtlarida - to undan izn so'ramagunlaricha - ketmaslar. Faqat Sizdan izn so'raydigan zotlar - aynan o'shalargina Alloh va Uning payg'ambariga imon keltiradigan zotlardir. Endi, qachonki, ular Sizdan ba'zi bir ishlari uchun izn so'rasalar, bas, ulardan xohlaganlaringizga izn bering va Allohdan ularga mag'firat so'rang! Albatta, Alloh kechirimli va rahmlidir. (An - Nur sura 24:62). Va ruxsatsiz oilariga boradigan munofiqlar haqida quyidagilar yuborildi: (Ey, mo'minlar,) payg'ambarni chaqirishni o'rtalaringizda bir-birlaringizni chaqirish kabi qilmangizlar! Sizlardan berkingan hollarida (payg'ambar huzuridan) sug'urilib chiqib ketadigan kimsalarni Alloh yaxshi bilur. (Payg'ambarning) amriga xilof ish tutadigan kimsalar o'zlariga biror kulfat yetib qolishidan yoki alamli azob yetib qolishidan saqlansinlar! (An - Nur sura 24:63).

* Badaviylar qamalda bo’lgan shaharlarni ushash foydalanmaganlar, shuning uchun Muhammad fors qulni maslahatini tingladi va Madina atrofida zovur qazishni buyurdi.

7.03.2 -- Qurayshlar Madinani Oldida

Zovur qazib bolinganidan song, Qurayshlar kelib, Juruf va Zagaboy oraligidagi oqimlari bir joyda to’planadigan, Rum joyida, harbiy qarorgox qurdilar. Lashkarlar 10 ming askardan iborat edi, shu jumladan ittifoqchilar bilan birga, ular esa Banu Kinan qabilasiga itoatkor va yana Tixama aholisi. Ularga Gatagan va ularning xalqi Nejddan qo’shildi. Uhud tog’I yaqinidagi Nukma balandligida ular harbiy qarorgoh qurdilar. Muhammad uch mingta odamlar bilan shaharni koldirdi, va Sol nomli to’gining etagida (Madinani oldida joylashgan) harbiy qarorgohni tuzdilar, shunday qilib uni dushmanlardan zovur ajratib turar edi. Madinani boshligida ibn Umm Maktumni qo’ydi. U bolalarni va ayollarni qo’rgonda yashirishga buyruk berdi.

7.03.3 -- Banu Kurayz Yahudiy Qabilasi Shartnomani Buzdilar

Alloh dushmani Xavoiy ibn Axtab kurayza qabilasining boshligiga Ka’b ibn Asadni oldiga bordi. Ka’b ibn Asad Quraysh nomidan Muhammad bilan shartnoma tuzdi. Qachon Ka’b Xavayning kelishini eshitib, uni oldida qo’rgonni eshigini yopib qo’yshni va uni kirgizmasligini buyruk berdi. «Ka’b eshikni o’ch! Holingga voy!”» – deb Xavoiy baqirdi. Ka’b unga javob berdi: « Holingga voy senga! Sen omadsizlik keltirasan! Men Muhammad bilan shartnoma tuzdim va bu shartnomani buzmayman, chunki Muhammadda sodiqlik va samimiylikni ko’rdim». Xavoiy yana kirish uchun ruxsat berishni soradi, ammo Ka’bni qat’iyan rad etganini ko’rib, u baqirdi: « Alloh bilan qasam ichaman, sen mendan qo’rqqaning uchun quluflanib olding, chunki men sen bilan birga yiriq undan tayorlangan seni botqangni epkoyaman!» Bu so’zlar bilan u Ka’abni shunchalar haqorat qildiki, unga esa eshikni ochdi. Keyin Havoiy davom etdi: « Holingga voy, senga Ka’ab! Men senga barcha zamonning buyuk sharafini va kuchli lashkarlarni taklif qilaman. Men Qurayshlar va ularni rahbarlari, boshliqlari bilan birga sening oldinga keldim, ular oqimlari yigilib turgan Rum joyda harbiy qarorgohni tuzishdi. Gatafan, rahbarlari va boshliqlari bilan Uxud tog’I yaqinidagi Nukma balandligida harbiygohni tuzdilar. Ular o’zlariga majburiyatni oldilar, Muhammad va unung izdoshlarini qirilib bitmagunlaricha, ketmaslikka». Ka’b javob berdi: « Allohga qasam ichman, sen meni kamsitish bilan va urush qora buluti bilan kelding, u jaranglaydi va charaklaydi, lekin unda halitdan suv yoq. Xavoy, senga holinga voy! Meni tinch qoldir Muhammadda men fakat sodiqlik va adolatni ko’rdim.» Ammo Xavoiy Ka’bga to’xtamasdan ishontirgan va oxir-oqibat bu Allohga qasamyod qildi, agar quraysh va G’atafon qabilalari Muhamadni o’ldirmasdan qaytsa, o’shanda keyin u Ka’ab bilan uni qo’rgonga kiradi va u bilan taqdirni bolishardi. Shunday qilib, Ka’ab oxirida Muhammad bilan himoya va sodiqlik tuzgan shartnomani buzdi.

7.03.4 -- Muhammad Ayg’oqchilarni Yuboradis

Muhammad va imonlilar bu shartnomani buzilganligi haqida bilib olganda, u ausitlar boshligini Sa’ad ibn Muozni, va xazrajiylarni boshqaruvchini Sa’ad ibn Ubodni, va yana ular bilan Abdulloh ibn Ravohni,va Banu Amr ibn Aufdan bo’lgan Xovvat ibn Jubayrni, bu to’gri ekanligida ishonch hosil qilish uchun yubordi. «Agar bu to’gri bo’lsa, - u dedi, - sizlar menga bir belgi berilar, chunki men tushunishim kerak va odamlarni ruhini susaytirmaslik uchun! Va agar bu noto’g’ri bo’lsa, undan baland ovoz bilan e’lon qililar!» Ular yahudiylarni oldiga borib, aniqlashdi, ularga hamma aytilgani togri bolgan edi. Yahudiylar aytganlar: « Bu kim ekan, Allohni payg’ambari? Biz va Muhammad bilan orasida ahd yo’q shartnoma yo’q». Sa’ad ibn Muoz tezda jahli odam edi, va ularni so’kishni boshladi. Ular ham Sa’adni haqorat qilishdi. Keyin Sa’ad ibn Ubad unga ayti: « Ular bilan hakoratlashni tohtat! Biz va ular orasida nima bo’lgan bo’lsa, faqat haqorat bilan emas, kattaroq narsa bilan hal qilish kerak». Keyin ular Muhammadni oldiga qaytib keldilar va unga aytdilar: « Bu qabilalar Hubayb va uning hamrohlariga qarshi dahshatli xiyonat qilishdi». Muhammad dedi: « Alloh ulug! Ey imon keltirganlar, xushxabarga xursand bo’linglar!»

7.03.5 -- Imonlilar Qiyin Vaziyatda

Qo’rquv kuchayigan edi, va Muhammad izdoshlarni orasida qo’rquv ustun bo’lish boshladi, chunki dushmanlar musulmonlarga tepadan va pastdan hujum qilgan edi, imonlilar esa eng yomon narsalarni o’ylashni boshladilar, va ba’zi munofiqlar o’z tillariga erkinlik berdilar. Banu Amr ibn Oufdan, Mu’attib ibn Kushayr aytgan: « Muhammad bizga Kirni (Kisra) va imperatorni boyligini va’da qildi.* Hozir esa biz hatto o’z bog’imizda yurolmayapmiz, o’lim xavfi ostida!»

* Bu nomlar Fors va Vizantiya hokimlarga tegishlidir.

Banu Xarisdan Aus ibn Ka’aziy aytdi: « Bizning uylarimiz dushmanlar oldida himoyalanmangan, ilgari esa o’z nasldan bolgan odamlar bilan to’lgan bo’lsa ham. Endi ular shahar tashqarisida yotibdi; endi bizga uylarimizga borishga ruxsat ber!»

Muhammad va kofirlar bir-biriga qarshi yigirma kundan ortiq harbiy qarorgohda turishdi, deyarli bir oy va jangacha etib bormadi. Faqat shahar qamal ostida edi va ba’zan o’q bilan bir-biriga otishgan edi.

Asim ibn Umar va boshqa ishonchli guvohlar, Muhammad ibn Muslim az-Zuhriy so’zlaridan menga aytib bergan – Qachonki xavf yanada jiddiylashib qolganda, Muhammad odamlarni Uayna ibn Hisnga, va Haris ibn Aufga, Gatafon qabilasining rahbarlari, ularga Madinaning hurmalarini bir qismini shart bilan berishga va’da berdi, lekin ular o’z xalqlari bilan ketish kerak edi. Uning taklifi qabul qilindi va tinchlik o’rnatildi. Shartnoma imzolanga, biroq bu qattiq qaror yoki guvohlar tomonidan qo’llab-quvvatlanmagan. Shartnomani imzolashdan oldin Muhammad Sa’ad ibn Muozni va Sa’ad ibn Ubaydni maslahatini so’ragan. Ular soradilar: « Biz, sen uchun bu shartnomaga rozi bo’lishimizni xohlay’sanmi? Bu Allohni buyrugi, buni biz bajarishimiz kerak, yoki sen biz uchun buni qilyapsan?» Muhammad ularga javob berdi: « Men buni faqat sizlar uchun qilaman. Chunki, Allohga qasam ichaman men ko’rmaqdaman, arablar sizni xuddi bir kamondan otishgan edi, va har tomondan sizga hujum qilayotgan edi. Mana shuning uchun men ularning birlashgan kuchlarini buzishni xohladim». Sa’ad ibn Muoz javob berdi: « Biz, dushmanlar kabi, bir vaqtlar ko’p xudoli va butparast edik. Biz Allohga sajda qilmadik va U haqda bilmaganmiz, va bu odamlar bizning daraxtlarimizdan birorta xurmolarni olib eishmadilar. Agar bizdan ular dasturxonga xurmolarni olmasa, va pul bilan sotib olmasalar, endi nima, Alloh o’zini rahm-shafqati bilan bizni islomga olib kelgani, biz islom va sen orqali ulyg’landik, nahotki biz o’zimizni mol-mulkimizni ularga berishimiz kerak? Allohga qasam ichamiz, biz buni xohlamaymiz. Shunday qilib, biz ularga qilichlarimizni ta’mini totishga beramiz, to’ki Alloh bizni va ularni oramizni muhokama qilmaguniga qadar». Muhammad dedi: « Sizlar haksiz!» Sa’ad ibn Muoz shartnomani oldi, u erda yozilganini o’chirdi va keyin dedi: « Ular biz bilan faqat qurashmoqchi!»

7.03.6 -- Kofirlarning Ba’zilari Zovurdan O’tishmoqda

Muhammad bilan birga imonlilar dushmanningi qamalida edilar, ammo ish janggacha etib bormas edi* Qurayshning ba’zi otliqlari urushga tayyor edilar. Ular o’z otlarida chiqdilar, va qachonki ular Banu Keenan harbiy qarorgohi atrofida o’tib ketayotganda, ular haykirdilar: « Jangga tayyor bo’linglar! Bugun kim haqiqiy o’tliq bilib olasizlar!» Keyin ular zavurni oldigacha o’tlarda chopib ketdilar. Ular uni ko’rib, hayqirdilar: «Allohga qasam ichamiz, aroblar avval buni ishlatmagandilar, bu tuzoq! »

* Badaviylar zavurni qal’a devori bilan hujum qilish uchun ishlatilmaganlar. Zavurni qurilishi uning ozod qilingan Fors qulli Salman al-Farisni tomonidan fikir chikdi. Shu sababli, quraysh faqat shaharni sustlik ravishda qamal qilib, va bu natijasida urush boshidan mag’lubiyatga uchragan edi.

Aitganicha, Salman al-Farisi Muhammadga zavurni qazishni maslahat bergan ekan. Bitta bilimdon odam unga o’sha kuni ko’chmachilar aytganini, menga aytdi: « Salman – bizni odam! » Yordamchilar ham u bilan faxrlanishardi. Muhammad dedi: «Salman – bizniki, u ma’badning odamidir.»

Dushmanlar zavurning eng tor joy qismini tanlab, otlarni urib, zavurni boshqa tomoniga yorib otdilar. Ular otlarida, zavur va Sal tog’I orasidagi shor tuproqli erda minib yurdilar. Shunda Ali boshqa musulmonlar bilan birga chikdi va ular dushmanni zavurni yorib otgan qismini egaladilar. Otliqlar ularga hujum qilishdi. Badr urushida ishtirok etgan va yarador bo’lgan Amr ibn Abd-Vudd, o’sha urushni davom etmadi va Uhud jangida qatnashmagan. U esa zavur jangida, uni hamma ko’rish uchun, ajralib turdi. U turib imonlilarni yakka kurashga chaqirdi. Ali oldiga chiqib, dedi: «Sen Allohni guvoh qilding agar qurayshlardan birontasi senga ikkita iltimos bilan murojaat qilsa, ulardan birini bajarasan». U javob berdi: « Haqiqat».—«Hozir seni Allohga va uni payg’ambariga iymon keltirishga va musulmon bo’lishiga chaqiraman». – «Menga bu kerak emas». – «Shu uchun men seni yakka kurashga chaqiryapman». – Nima uchun, meni amakivocham, seni o’ldirishni men xohlamayman! » – Men Allohga qasam ichaman, seni o’ldirishni men xohlayman». Amr bu so’zlarga juda g’azablangan edi, u otdan sakrab tushib, otning oyoq panjasini kesib, uni boshiga qilich bilan urdi. Keyin Aliga tashlandi va u xalok bo’lmaguncha u bilan jang qildi. Boshqa otliqlarga qorquv keldi va ular zavurdan orqaga qaytib ketishdi.

7.03.7 -- Abd Al-Muttolibning Qizi Safiyyani Jasur Ishlari

Yahyo ibn Abbod, otasi so’zlaridan quyidagi so’zlarni menga (AYSHA) aytib berdi: « Abd al-Muttalibning qizi Safiya, Faridada bo’lgan edi, Hasan ibn Sabit qo’rgonida, ayollar va bolalar bilan birga Hasan ibn Sabit ham o’sha joyda qo’lgan edi. Keyin bir yahudiy kelib, qo’rgoni atrofini aylanib yurdi. O’sha paytda Banu Quraysh urushda yashirincha ishtirok etdilar va Muhammad bilan shartnomani buzdilar. Aysha aytib bergan: « Biz va ular orasida, bizni himoya qilish uchun hech kim yo’q. Muhammad va imonlilar dushmanning boshqa tarafida turdilar. Agar kimdir bizga hujum qilsa, ular o’z joylarini qoldira olmaydilar. Keyin men Hasanga aytdim: « Qara, bu yahudiy bizning qo’rgonimiz atrofida o’rmalaypti. Allohga qasamki, men qo’rqyapman, chunki u bizning qo’rqonimizda zaif joyni izlamoqda, keyinroq yahudiylarga ko’rsatadi. Muhammad va uning hamkorlari hamma narsani tashlab, bizning himoyamizga etib kelishaolmaydi. Borging, uni qatl qilging!» Hasan javob berdi: « Alloh meni kechirsin, Abd al-Mutalibning qizi! Sen buni yaxshi bilasan, men bunday qila oladigan odam emasman!» Qachonqi u menga bu haqda gapirganida, men undan yordam kuta olmasligimni tushinib etdim, keyin esa men o’zimni belimni bogladim, tayokni oldim, tashqariga chiqib o’sha odamni o’ldirdim. Keyin yana qo’rgonga kirib, Hasanga aytdim: « Bor, nuning kiyimini echib tashla! Men sharmanda bolmaslik uchun buni qilmadim, chunki u – ‘erkak». Hasan javob berdi: «Men uni kiyimlarini olishni xohlamayman! »

7.03.8 -- Kofirlar Orasidagi Aldash Tufayli Kelishmovchilik

Gatafan qabilasidan Nuaym ibn Mas’ud, Muhammadni oldiga kelib dedi: « Men musulmon bo’ldim, ammo naslimdan hech kim bu haqda bilmaydi. Menga sen xohlaganicha, buyurug ber! » Muhammad javob berdi: « Sen ko’pchiligdan birisan. Agar istasang bizga, hiyla va aldash orqali, yordam berishga harakat qil, chunki muqaddas urush – (hech narsa kabi) bu yolg’ondir».*

* Muqaddas urush – islomni g’alabasi uchun musulmonga har qanday shaklda yolg’on, ayyorlik va aldash, uch holatdan birini ishlatish uchun ruxsat berilgan edi.

Nuaym, Banu Qurayza degan yahudiy qabilasiga kelib, ular bilan yaqin aloqada bo’lgan edi, va ularga gapirdi: « Sizlarga nisbatan, mening sevgimni va xush korishimni bilasizlar». Ular javob berdi: « Sen haqsan. Biz senga shubha qilmaymiz». U davom etdi: « Quraysh va Gatafon qabilalari sizlardaqa emas, sizlarga o’xshamaydi. Sizlar bu erlarda xotinlaringiz, bolalaringiz va uy xo’jaligi bilan yashayapsizlar. Bu joydan boshqa joylarga sizlar borolmaysizlar. Quraysh va Gatafon qabilalari bu erga Muhammad va uning tarafdorlari bilan jang kilish uchun kelganlar, va siz qo’llab-quvvatlayotgansizlar, ammo ularda o’z xotinlari uchun va uy xo’jaligi uchun boshqa erlar bor. Agar ularda imkoniyat bo’lsa, uni foydalanadilar; aks holda ular o’z yurtlariga borib, Muhammad bilan sizlarni yolg’iz qoldiradilar, va siz o’zingizni undan himoya qila olmaysizlar. Shu uchun, ular bilan birga urushmanglar, toki ular sizlarga garovga eng yaxshi odamlarni berolmaguncha, va ular bilan Muhammadga qarshi qurash uchun, u halok bo’lmagunga qadar». Yahudiylar javob berdilar: « Sen bizga yaxshi maslahat berding».

Keyin Nuaym qurayshlarga bordi va Abu Sufyonga va uning yaqinlariga so’zlab berdi: « Sizlar bilasizlar, men sizlarni yaxshi ko’raman va Muhammad bilan hech aloqam yo’q. Men bitta ish haqida bilib oldim va sizlarning foydangiz uchun, shu ish haqida sizlarga etqazishni lozim ko’rdim. Lekin sizlar bu ishni sir tutinglar! » Ular javob qaytarib bedilar: « Albatta! » U esa davom etdi: « Bilinglar, yahudiylar Muhammadga qarshi niyat qilgani uchun tavba qilganlar. Ular unga odamlarni shu so’zlar bilan yubordilar: « Biz qilgan ishimizdan pushaymon bo’ldik. Quraysh va Gatafon qabilalaridan eng buyuk odamlarni garovga olsak? Sen qoniqasanmi, Sen ularni o’ldirishing mumkin, va biz sen bilan hammamiz birga ularni qolganlarni yo’q qilib, birga jang qilamiz». Muhammad bunga o’zini mamnun bo’lishini aytdi. Yahudiylar sizlarni odamlarini garovga olishini talab qilganda, ularga hatto bir odamni ham bermanglar”.

Keyin u qurayshlarni qoldirib, Gatafon qabilasiga bo’rdi va ularga ayti: « Sizlar – mening zotim va mening qabilam. Men uchun eng sevimli sizlar. Sizlar sodiqligimni hech qachon shubha qilmasligingiz kerak». Ular aytilar: « Sen haqiqatni gapiryapsan; Biz senga shubha qilmaymiz». Keyin, u o’z sozlarini sir saqlashni so’radi. Qachonqi, ular va’da bergandan song, u esa qurayshlarga qanday sozlar bilan murojaat qilgan bolsa xuddi shunday ularga xam murojat qildi.

Shavvol oyning (10-chi oy) juma kuni kechqurun, hijraning beshinchi yilida, Alloh Muhammad uchun sovg’a qaror qildi, Abu Sufyon va Gatafon qabilasini rahbarlari, Ikrima va boshqa odamlarni Banu Qurayzaga yuborib ularga aytishlari uchun: «Biz boshqa endi bu erda qolmaymiz. Bu erda bizning tuyalarimiz va otlarimiz halok bo’lyaptilar. Shuning uchun, bu ishni tugatish uchun, ertaga Muhammadga qarshi jang qilish uchun keling!»

* Badaviylar qisqa va tez boskinchlarni hujum qilishga odatlangan edi, ammo ular uzoqda qamai qish va qutish o’rganmagandilar, va shuning uchun ular oziq-ovqat bilan bogliq muammolarga duch kelishdi, va quraysh harbiy qarorgohida kayfiyat o’zgardi.

Bunga Banu Qurayza javob berdilar: « Bugun shanba – bu kunda biz ish qilmaymiz. Ba’zilarimiz bu amrni buzdilar , va sen bilasan, ular bu uchun qattiq jazolangan edi. Shuning uchun, biz sizlar bilan Muhammadga qarshi urush qilmaymiz, bizga sizlarni odamlaringdan garov tariqasida bermagunlarincha, ular bizning qolimizda kafolat bo’ladi, toki biz Muhammadni yo’q qilmaguncha. Biz qo’rqamiz, agar urush kuchayib ketsa, va sizlar jarohatlansangiz, keyin esa sizlar o’z yurtlaringa qochib ketsalaring, bizni bu erda, o’z yurtimizda bu odam bilan yakkama - yakka qarshi urushga qoldirib ketsanglar, unda biz qarshi tura olmaymiz».

Elchilar bu javob bilan qaytib kelganlarida, Qurayshlar va Gatafonlar aytdilar: « Allohga qasam ichamiz, Nuaymni aytgan so’zlari – to’g’ridir!» Ular Banu Qurayzga bu so’zlar bilan elchilarni yubordilar: «Biz sizlarga hech kimni garovga bera olmaymiz. Agar biz bilan jang qilishni istasangiz, chiqilar!»

Banu Qurayza bu so’zlarga javob berdilar: « Nuaym haqiqatni gapirdi. Bu odamlar faqat jang qilishga intilishadi; qachonki qulay vaqt kelganda ular undan foydalanishadi, va agar bunday vaqt kelmasa, o’z mamlakatiga qochib ketadilar, va bizni Muhammad bilan yakkama - yakka jang kilishga koldirishadi». Ular yana qurayshlarga va gatafoniklarga, garovga olinmagan holda, ular bilan jang qilmasligini habar berdilar. Ular esa o’jarlik qilib rad etdilar. Shunday qilib, Alloh ular ichida shubhani yaratgan. O’sha qishki kechalarda U kuchli sovug shamolni yubordi, va ularning qozonlarini ag’darib, chodirlarni yirtib tashladi.*

* Sovuq qishdan keyin kuchli shamol ularni qamal qilganlarni chodirlarini yirtib tashladi, Muhammad ruhlar bilan ittifoqqa kirganliklari haqida mish-mishlar tarqaldi. Arob tilida va ibroniy tilida, “shamol” va “ruh” so’zlari bitta ildizdan iborat.
Iso shamolni dushmanlarini yo’q qilish uchun chaqirmadi. Aksincha, U esa shogirdlarini o’limdan qutqarish uchun bo’ronni tinchlantirdi.

7.03.9 -- Xuzayfa Dushmanlar Harbiy Qarogohida

Qachon Alloh dushmanlari orasida birligini qanday buzganligi haqida, Muhammad bilib olganda, u Huzayfni chaqirdi va uni dushmanlar harbiy qarorgohiga yubordi. Ertaga kechqurun nima bo’lishini u bilmoqchi edi. Mana shuni Xuzayf aytib berdi: « Hali ham ko’zim oldida bu rasm: Biz Muhammad bilan birga zavurni oldida. U kechaning bir qismini ibodatda o’tkazdi, keyin esa bizga bu so’zlar bilan murojaat qildi: “Kim ko’rgani boradi, bu kecha dushman nima qilishni rejalashtirganini?”

Bu uchun mukofot sifatida, bu odamni Alloh Janatda uning xamroxi bo’lishligiga, ibodatda so’rashga va’da berdi. Lekin hech kim qo’rquv tufayli, ochlikdan va sovukdan o’rnidan turmadi. Qachonki hech kim turmaganda, Muhammad meni chaqirdi. Turishdan tashqari, menda boshqa chora yoq edi. U menga dushmanlarni nima qilayotganini tekshirishni buyrdi, va menga o’z tashabbusim bo’yicha biron bir harakatni qilishni taqiqladi. Keyin men dushmanlarni harbiy qarorgohiga yashirincha qirdim, va o’shada shamol, bo’ron va Allohni lashkarlari ular bilan dahshatli narsa qilayotgan edi: osilgan qozonlar oz ornidan uchgan, gulxanlar o’chgan, chodirlar tushib ketgan. Abu Sufyon o’rnidan turib, dedi: “Har kim oz yonida kim o’tirganlarni ko’rsin!” Men darhol yonimdagi odamning qo’lini ushlab, so’radim: “Sen kimsan?” U menga to’liq ismini aytib berdi. Abu Sufyon davom etdi: “Biz endi bu erda qololmaymiz. Bizning tuyalar va otlarimiz nobut bo’lyaptilar. Banu Qurayza bizni koldirdi va biz ularning noxush xabarlarni eshitdik. Shamol esa ham bizga qarshi esyapti. Xamma qozonlarni ontardi va hamma yong’in o’chdi. Biz ketyapmiz. Boshqa bu erda qolib bo’lmaydi”. Keyin u o’z tuyasini oldiga kelib, ustiga o’tirib tuyani urdi, ammo tuyasi hali ham echilmagan edi. Agar Muhammad menga qaytib kelmasidan oldin biror ish qilishimni man qilmaganida edi, men Abu Sufyonni o’q bilan o’ldirgan bo’lar edim. Keyin Muhammadni oldiga qaytib keldim. U o’sha vaktda ibodat qilar edi, uning xotinlaridan biriga tegishli bo’lgan yaman matosidan toqilgan ton bilan qoplangan edi. U meni ko’rganda, meni o’ziga tortib, ustimga tonning bir chetini tashladi, ta’zim qilib, peshanasini erga tegizdi, men esa unga yaqin edim. Namozni tugatgandan so’ng, men unga yangiliklarni xabar qildim.»

Gatafonliklar qurayshlarni orqaga qaytishini eshitgan zaxoti yoq, ular ham uylariga qaytishga qaror qilishdi. Ertasi kuni Muhammad va imonlilar zavurni qoldirib, shaharga qaytib kelishdi, va qurollarni tahladilar.

7.03.10 -- Jabroil Farishta Yahudiy Qabilasi Banu Qurayzga Urush E’lon Qiladi

Peshindan keyin Jabroil Muhammadga korindi. (az-Zuhri hikoyasidan). Jabroilni boshida ipak salla edi, u esa bir xachirda yurib borar edi, va uning egari ipak choyshob bilan qoplangan edi. «Sen o’z qurolingni tashlab qo’ydingmi?» – u so’radi. «Xa!» – Muhammad javob berdi. Keyin Jabroil dedi: « Farishtalar esa hali qurollarini tashlamadilar va men odamlarni urushga chaqirish uchun keldim. Alloh senga Banu Qurayzaga qarshi jang qilishni buyuruq berdi, va men ularning qal’alarini silkitish uchun ularga boraman».* Muhammad har bir odam faqat Banu Qurayzning yonida oqshom namozini o’qishi haqida e’lon qilishi xaqida, sofiga buyruq berdi. Keyin Madinaga Ibn Umm Maktumni bo’shliq qilib qo’ydi, va o’z bayrog’ni Aliga topshirdi. Odamlar tezda uni atrofida to’planishdi.

* Yangi Ahdda Farishta Jabroil tinchlik elchisi bo’lgan. Bu Farishta Muhammadni yahudiylarga qarshi urushga uygotgan, boshqa farishta bo’lgan edi. U faqatgina Jabroil ismining orqasida yashiringan edi. Havoriy Pavlusning Galatiyklarga 1:8 dagi so’zlari unga tegishli bo’lib, u erda Injil nozil bo’lganidan keyin, qonun dinini olib kelgan har qanday ruh la’nat’langan.

Qachonqi, Ali Banu Qurayz saroylariga yaqinlashganda, u erdan Muhammad tomoniga nopok so’zlarni eshitdi. U qaytib kelib, Muhammad bilan yo’lda uchrashib unga aytdi: « Bu yovuzlarga yaqinlashmang!» «Nimaga?» – deb u so’radi. Ehtimol, ular meni haqorat qilganini eshitganmisan? Meni ko’rganda ular hech narsani gapirmaydilar».*

* Muhammad ko’pincha yahudiylarni uni ustidan masxara qilishda va ikkiyuzlamachilikda ayiblagan. (Al - Baqara Surasi 2:14).

Saroylarga yaqinlashib, u baqirdi: « Ey maymunlarni akalari!* Alloh sizlarni xor qilmaganmi, va sizlarga o’z jazosini yubormaganmi?» Ular unga javob berdilar: «Ey Abu al-Qasim! Sen muloyim bo’lishing kerak edi!»

* Al - Baqara Surasiga 2:65 ko’ra, ba’zi yahudiylar, itoatsizlik va qonun buzish uchun maymunlarga va chochqalarga aylanganlar. (yana qarash uchun Al - Mayida Surasi 5:60 va Al - Araf Surasi 7:166).

Muhammad yana Banu Kurayzga etib bo’rmadi, chunki Sauron joyida, uni o’z hamkorlari guruhi uchratdi. Ularni oldida hech kim otmadimi, deb u so’radi? Ular javob berdilar: « Xa, Dihya ibn Xalif al-Ka’lbi bizni oldimizdan, hachirda ipak bilan qoplangan egar ustida o’tirib o’tdi». Shunda Muhammad aytdi: « Bu Jabroil edi, Banu Kurayzlarga yuborilgan edi, ularni qorg’onlarini silkitish uchun va ularni yuraklariga qorquv solish uchun».

* Dihya ibn Xalifani chiroyli bir yigit sifatida namoyon etilgan. Muhammad aytgan edi, bosh farishta ba’zan unga Dihiya qiyofasida vahiylarni keltirgan. Bu Salman Rushdiyni beodob taxminlarga olib keldi.

Muhammad Banu Kurayzaning «Xanna» nomli bir qudugi oldida to’xtadi. Uning atrofida musulmonlar to’plandi. Ba’zilari oxirgi oqshom nomozdan kegin kelganlar. Ular hali hech kim shomlik namozini o’qimagan edilar, chunki hammaga faqat Banu Kurayzda shom namozini o’qish kerakligi xaqida e’lon qilingan buyruq berilgan edi. Ular shoshilich ishlar tufayli kechikkan edilar, chunki urush paytida ularni qila olmagan. Shuning uchun ular belgilangan vaqtdan keyin kechqurun namozni o’qidilar, va Alloh ularni hukm qilmadi va Muhammad ham ularni ayblamadi.

7.03.11 -- Madinada Banu Kurayza Yahudiy Qabilasini Qamal Qilinishi (moy 627 yil.b.d.)

Muhammad Banu Kurayzni 25 kun qamal qildi, ularga qamal chidab bo’lmas darajaga etmagunicha va Alloh ularni qalbilariga qo’rquv solmaguni qadar. Xavoy ibn Axtob va’da bergandek ,Quraysh va Gatafan qabilalari cheqingandan keyin, ularning qal’alaridan biriga kirdi. Toki Muhammad ularni o’ziga bo’ysundirmasdan, ularni tark etmasligiga, Qurayshlar ishonch hosil qilganlarida, Ka’ab aytgan: « Sizlarga qanaqa balo bo’lganligini ko’rdingiz! Men sizlarga uchta tanlovni taklif qilaman. Ulardan birini tanlang. Birinchi tanlov: Kelinglar, bu odamga ergashaylik va uni haq deb e’lon qilaylik. Axir, men Allohga qasam ichaman, sizlarga anchadan beri ayon, bizning muqaddas bitiqlarda yozilgan – u payg’ambardir. Shunday qilib, hayotingizni, mol-mulkingizni va farzandlaringizni saqlab qoyasizlar». Lekin ular unga javob berishdi: « Biz Tavrot qonunlarini hech qachon inkor qilmaymiz va ularni boshqa hech narsa bilan almashtirmaymiz!» – « Mayli, - Ka’ab dedi, - bo’lmasa boshqa yo’lni tanlaymiz, xotinlarimizni va bolalarimizni o’ldiramiz, keyin yalang’och qilichlar bilan Muhammad va uning hamrohlarining oldiga chiqamiz, ozimizga hech qanday tashvishlarni qoldirmasdan. Va shund Xudo ularga va bizga huqumini chiqarsin! Agar biz o’lsak, biz tashvishlanishimiz kerak bo’lgan oilalarimizdan, hech birini qoldirmaymiz. Agar g’alaba qozonsak, o’zimizga ayollarni va bolalarni topamiz». Shunda yahudiylar javob berdilar: « Agar biz bu baxtsiz odamlarni o’ldiradigan bo’lsak, bundan keyin hayotning ma’nosi nima?» - «Mayli - Ka’ab ayti, agar sizlar shu usulni ham tanlashni istamasangiz, hali ham uchinchisi bor: hozir shanbaga otayotgan tun. Ehtimol, Muhammad o’zining hozirdagi havsizligini tasavvur qilyapdi. Kelinglar, unga hozir hujum qilaylik. Biz Muhammadni va uning safdoshlarini g’aflatda qoldirishimiz mumkin. Lekin ular unga javob berdilar: « Shabatni buzishimiz mumkinmi va ota-bobolarimiz qilmagan ishni bajarishimiz mumkinmi, faqatqina senga malum bolganidek, osha maymunlarga aylanganlardan tashqari?»* Keyin Ka’ab baqirdi: «Qachonki, sizlarni onangiz dunyoga keltirganidan beri, sizlardan hech biringiz qat’iy qaror qilmagan!»

* Musulmon afsonasiga ko’ra, shabbatni muqaddas qilmagan yahudiylar maymunga aylangan.

7.03.12 -- Abu Luboba Va Uning Tavbasi

Banu Kurayza ham al-Aus qabilasiga ittifoqchi bo’lgan edi, ular nihoyat Muhammadning oldiga, Abu Lubob ibn Abd al-Munzirani ularning oldiga yuborishini sorab va u bilan maslahatlashish uchun, vakillarini jonatdilar. Uni Muhammad yubordi. U ularni oldiga kelganida, erkaklar uning oldida turdilar, ayollar va bolalar titrab va yig’lab uni o’rab oldilar, va unga ularga nisbatan rahim keldi. Muhammadga asir bolishni maslahat berishini ular undan so’radilar. U esa o’z boshini silkitdi ammo qo’lini tomog’iga ishora qildi. U bu bilan Muhammad ularni o’ldirishini aytdi. «Ammo Allohga qasam ichaman, - keyin Abu Luboba gapirdi, - hatto men o’z joyimdan turishga ulgurmadim, chunki men Alloh va uning elchisiga xiyonat qilganimni tushundim».

Keyin Abu Luboba o’z yo’lidan ketdi, va Muhammadni oldiga bo’rmadi. Buning o’rniga u esa masjid ustunlaridan biriga mahkam o’zini bog’ladi va bu so’zlarni aytigani uchun, Alloh uni kechirmaguni qadar, bu joydan chiqmaslikka va’da berdi. Va shuningdek, Banu Kurayzaga boshqa kelmaslik haqida va Allohga va Uni payg’ambariga xiyonat qilgan joyiga hech qachon qayta kelmasligiga, u Allohni guvohlikka chaqirdi. Muhammad Abu Lubobani qaytib kelmaganida hayron bo’ldi, sodir bo’lgan voqeani eshitib, ayti: « Agar u meni oldimga kelganida edi, men Allohdan unga rahm-shafqatni so’rab murojaat qilardim. Endi esa men uni ustunlaridan boshatib olmayman, toki Alloh uni o’zi kechrsin». Muhammad Ummu Salamning uyida bo’lib, Abu Lubobning kechirimi vahiy qilingan edi. Umm Salama aytgan: « Men ertalab azonda Muhammadni kulayotganini eshitdim. Va men undan nima uchun kulganini so’radim. U aytgan:” Alloh Abu Lubobani kechirdi”. Unga bu haqda gapirib bersam mumkinmi, deb so’radim (Muhammad xotinlari pardadan orqada qolishlari shart edi, bu vokeya oldinrok edi) va u rozi bo’ldi». U borib, xonasining eshigida turib, baqirdi: « Abu Luboba, xursand bo’lgin! Alloh seni kechirdi!» Shunda odamlar uning oldiga uni echish uchun yugurib ketishdi. Lekin u qasam ichdi, qachonki Muhammad o’zi kelib uni echib olmasa, u joyidan qimirlamayidi. Keyin Muhammad uni oldidan ozondagi namoziga o’tib ketayotganda, uni echib oldi. Abu Luboba olti kun davomida bog’liq xolatda qolgan. Bilimliroq odam menga aytib bergan edi, ibodat vaqtida, Abu Lubobning xotini oldiga kelib, namoz o’qishi uchun uni boshatib qo’ygan va keyin u ustunga qayta yana bog’langan edi. Uning tavbasi haqida quyidagi vahiy berilgan: “Yana boshqalari ham borki, gunohlarini tan olurlar. Yaxshi ishni boshqa – yomoniga aralashtirib yuborganlar. Alloh ularning tavbalarini shoyad qabul qilsa. Albatta, Alloh kechirimli va rahmlidir.” (Tavba surasi 9:102).

Banu Kurayza asirga taslim bolgan kechasida, Saalaba ibn Sa’ayya, Usayd ibn Sa’ayya va Asad ibn Ubayd islomni kabul qilishdi. Ular Banu Kurayzaning va an- Nodirning amakivachalari edi, lekin ular Banu Hadal qabilasiga mansub edilar, ularni kelib chiqishi o’tmishga yana ham kirib ketar edi.

7.03.13 -- Banu Kurayz Yahudiylar Taslim Bo’ldilar (moyi 627 yil.b.d.)

Banu Kurayzalar ertasiga tongda taslim bo’ldilar. Aysitlar yugurib kelib, aytilar: «Bu yahudiylar xazrajiylarning ittifoqchilari emas, ular bizning ittifoqchilar. Sen xazrajit ittifoqdoshlariga qarshi qanday chikishni o’zing bilasa». Muhammad avval qamal qilgan Banu Kayinukni, xazrajiylarning ittifoqchilar edi. Ular taslim bo’lganda, Abdallah ibn Ubayya ismini aytdilar, va Muhammad esa ularni uning oldiga yubordi.

O’shanda Muhammad, ulardan birini hakam qilib tayinlashini, va u ularning ustularidan hakamliq qilishini ularning rozichiligini soradi. Qachon ular o’zining roziligini berganlarida, Muhammad aytdi: «Yahshi, unda bu Sa’ad ibn Muozdir bo’ladi». U o’q bilan jarohatlangan paytda, Aslam qabilasidan bo’lgan ayolning chodiriga uni olib borishni Muhammad buyurdi. Bu Rufayda ismli ayol, najot topish uchun, yaradorlarni masjidda davolar edi.

Muhammad Banu Kurayzning ustidan uni hakam kilib tayinlaganida, uni odamlari uning oldiga kelib, eshakning ustiga teridan bolgan yostiqni qoyib, uni ustiga o’tkazishdi. U kuchli va yoqimli odam edi va uni Muhammadga olib bo’rganlarida, unga aytganlar: « E, Abu Amr! O’z ittifoqchilaringa yaxshilik bilan harakat qilgin. Muhammad ularni taqdirni seni qollaringa berdi, va sen ular bilan yahshilik bilan munosabatda bo’lishing kerak».

Qachonki ular u bilan gaplashganda, u ularga qaytarib javob berdi: “Hozir esa men Allohning ko’zlari oldida ayibsiz hech qanday narsa qilmadim». Shundan so’ng uni qabilasidan bo’lgan ba’zi odamlar Banu Abd al-Ashxalning uyiga qaytib kelishdi va Sa’ad ularning oldiga kelgunga qadar Banu Qurayz qabilasini odamlarini o’limi haqida aza tutib yig’ildilar.

Qachon, Sa’ad Muhammadni va imonlilarni oldiga kelganida, Muhammad hayqirdi: « Sizlar o’z xo’jayingiz oldida turinglar!» Kochmanchilar bir-biriga aytdilar: « Ehtimol, Muhammad safdoshlarni anglagan edi». Va o’shalar dedi: « Muhammad hamma imonlilarga buyruq bergan!» Ular o’rnidan turib va Sa’adga aytdilar: «Muhammad seni ittifoqchilar ustidan hakam qilib qo’ydi». Keyin Sa’ad ulardan so’radi: «Allohga qasamyod etasizlarmi, va mening qarorimni amalga oshirasizlarmi? Ular javob berdilar: « Xa». Shunday Sa’ad ulardan so’radi: «Allohni payg’ambarni tomonida turganlar, hammasi esa qasam ichadilarmi» (U Muhammadni ismini hurmat qilib tilga olmadi). Va Muhammad ham «Xa» dedi. «Unday bo’lsa, - Sa’ad aytdi, - mana mening hukumim: hamma erkaklarni qatl qilish kerak, mol-mulkilar bo’linadi, xotinlarni va bolalarni asirga olish kerak». Muhammad Sa’adga aytdi: «Seni hukiming, etti osmondan yuqori Allohni hukim bilan teng».*

* Solishtiring Mat.5:7 ; 7:1-5 va Yux.8:44.

7.03.14 -- Madinada Banu Kurayz Yahudiylar Qabilasini Qatil Qilinishi (moy 627 y.b.d.)

Imonlilar guruhlari va ularning yordamchilari tark etganda, Muhammad yahudiylarni Madinaga Banu Najar qabilasidan bir ayolni, al-Harisning qizini uyida ularni qamab qoyishga buyruq berdi. Keyin u maydonga bo’rib, Madina bozori bugungi kunlargacha o’sha joyda joylashgan, va o’sha erda bir nechta chuqurlarni qazidi. Keyin Banu Kurayzni erkaklarni guruhlarga bo’lib, va ularni bu xandaqlarni oldida qatl qilishga buyurdi. Hammasi ular 600-700 ta kishi bo’lgan edi, lekin ayitilgancha bo’lib 800-900 ta. Ular orasida Xavoiy ibn Axtab va Ka’ab ibn Asad ham bor edi. Bu odamlarni quruh qilib olib birilayotganda, Kurayz Ka’abdan, uni fikricha ular bilan nima qilishlarini so’radi. Unga u javob berdi: « Nahotki sizlar hech qachon dono bo’lolmaysizlar? Axir ko’rmayapsizlarmi, bu erdan olib ketilganlar hech kimi qaytib kelmadi. Allohga qasam ichaman, ularni qatl qilishadi!»

* Ushbu ommaviy kabr, birinchi bo’lib islom tarixida 600-800 ta yahudiylarni dafn kilgan edi, Madinada qazilgan. Ayollar va bolalar esa asrga sotildi.

Bu qirg’inbarot, Muhammad ularni hammasini yo’q qilmaguni qadar davom etgan. Oxirgi bo’lib o’ldirilgan bu Allohning dushmani Xavoiy ibn Axtab edi. Uni ustida yo’l-yo’li ton bolib uni har tomondan teshiklari bo’r edi, chunki hech kim uni olib ketmasligi uchun. Uni qo’llari orqa tomondan arqon bilan bo’glangan edi. Muhammadni ko’rib, u dedi: « Men Allohga qasam ichaman, sen bilan dushmanlik qilgani uchun o’zimni ayblamayman va Allohga sadoqatsiz bo’lgan odam yo’q bo’ladi». Keyin u odamlarga qarab dedi: « Allohni buyrug’iga binoan, Isroil o’gillari ustidan qonli taqdir amalga oshsa, bunda hech qanday baxtsizlik yo’q». Keyin u o’tirdi va uni boshini chopib tashlashdi.

Aysha atib bergan edi: « Banu Kurayza qabilasidan qatl etilganlar orasida faqat bir ayol qatil qilingan. U men bilan, suxbatlashib va kulib o’tirgan edi, butun vujudi bilan seskanib qoyib, o’sha paytda bozorda Muhammad erkaklarni qatil etayotgan edi. To’satdan tashqarida xayqiriq eshitildi: “Falonchi o’sha kaerda?” va uning ismi aytilgan edi. U dedi: “Men bu erdaman!” Keyin men undan so’radim: “Nima bo’lyapti?” - “Meni o’ldirishadi”. – “Nima uchun?” – “Bir jinoyat uchun”. Keyin uni olib ketishdi va boshini chopib tashlashdi». «Allohga qasam ichaman, - Aysha dedi, - uni qatil qilishlarini bilib turib, uning samimiyligi va tabbasumidan qanday hayratga tushganimni, men hech qachon unutmayman». Bu ayol Hallod ibn Suvaydga tegirmon toshini tashlagan va uni o’ldirgan edi.

7.03.15 -- Zubayr Ibn Bota Afv Etish Bilan Beparvolik Ko’rsatdi

Az-Zuhri aytberganicha, Sabit ibn Qays, Zubayr ibn Bota al-Kurayzini, otasi Abd ar-Rahmon edi, unga butparastlik davrida ko’p yaxshilik qilgan. (Zabirning o’gillaridan biri Buas jangida uning hayotini saqlab qolgan edi, boshidan bir qisim sochlarini kesib, uni qo’yib yubordi), undan so’radi: «Sen meni haliyam taniysanmi?» – (o’sha paytda u keksa odam edi). U, unga javob berdi: « Qanday qilib men seni tanimasligim mumkin?» – «Oshanda, - Sabit dedi, - sen menga qilgan ishing uchun men minnatdorchilik bildirmoqchiman». Zabir javob berdi: «Muruvvatli odam muruvvatli odamga minnadorchilik bildiradi!»

Sabit Muhammadni oldiga bo’rib, unga dedi: «Men Zabirni oldida burchdorman. Menga bergan rahm-shafqati uchun, men unga minnadorchilikni bildirmoqchiman. Menga uni qonnini ber!» Muhammad esa uni unga berdi, va u Zabirni oldiga qaytib keldi va unga bu haqida xabar berdi. Keyin Zabir dedi: « Nima uchun keksa cholga xotini va bolalar bo’lmasa, hayotni borligi?» Sabit yana payg’ambarni oldiga bordi, unga xotinini va bolalarini ham berishni iltimos qildi, va Muhammad ularni unga berdi. Qachonki, bu haqida Zabirga aytganda, u javob berdi: « Xijazdagi oila mol-mulksiz qanday yashay oladi?» Sabit yana Muhammadni oldiga bo’rdi, va Zabirni mol-mulkilarni unga kaytarib berishni iltimos qildi. U bunga ham rozi bo’ldi. Keyin Sabit unga bu haqida aytberganda, u esa dedi: « Ka’ab ibn Asad bilan nima bo’ldi, uni yuzi xitoy oynasiga o’xshab, va uning qabilasi qizlari esa o’sha oynaga qarashar edi» – «U qatil qilingan». – « Sahrodagi va shaharlardagi yashagan shaxzoda bilan nima bo’ldi, - Xavoiy ibn Axtob bilan?» – « U ham halok bo’lgan». – « Hujumda bizning etaqchi va bizni chekinishimizdagi himoyachimiz, u bilan nima bo’ldi – Azzal ibn Simoval bilan?» – « U o’lgan» – « Va boshqa ikkita jamoat?» ( Banu Ka’ab va Banu Amr ibn Kurayz nazarda tutgan) – « Ular yakson qilingan. Hamma halok bo’lgan». – «Unda men sendan iltimos qilaman, Sabit. Men senga bergan rahm-shafqat uchun, meni o’z xalqimning oldiga olib bo’r, men Allohga qasam ichaman, bu odamlarni o’limidan keyin hayot menga shirin bo’lmaydi, va men bo’shqa kutay olmayman bu do’stlarim bilan ko’rishishimni, xuddi chanqoq tuya bir chelek suvga intilganiday».

Shundan keyin Sabit uni olib chiqib, boshini chopib tashladi. Abu Bakr u aytgan gaplarini eshitganda, keyin degan: « Men Allohga qasam ichaman, u do’zaxta, bu o’z do’stlari bilan uchrashadi, va ular abadiy yonib ketadilar».

7.03.16 -- Yahudiylar Bolalari Atiya Va Rifaning Hikoyasi

Muhammad hamma Banu Kurayzani soqol bilan yurgan erkaklarini qatl qilishga buyruq bergan. Kurayzit Atiya aytib bergan edi: « Muhammad hamma katta erkaklarni qatl qilishga buyruk bergan, men hali ham bola edim, va soqolim yo’q edi. Shuning uchun ular meni qo’yib yuborishdi. Kurayzit Rifaa ibn Samval, balogat yoshiga etgan bo’lsa-da, undan ilgari tanigan Salma degan ayoldan yordam so’radi. Salma Kaysning qizi, Salitning opasi, Muhammadni xolalaridan biri edi, va u bilan ikki tomonga ibodat qilgan (Quddus va Makka tomonlarga), va unga ayollarni qasamiyodini qildi.* U esa Muhammadan uni berishni so’radi, chunki u ibodat qilishni va tuya go’shtini eyishga va’da bergan. Muhammad uni unga berdi va hayotini saqlab qoldi.

* Ayollarni qasamyodini berish muqaddas urushda qatnashish majbiriyatidan ozod bo’lishdir.

7.03.17 -- Banu Kurayz Yahudiylari Dan O’lja Bo’linishi

Keyin Muhammad musulmonlar orasida Banu Kurayzaning ayollarini, bolalarini va mol-mulkini bolishdi, va shu kuni otliqlar va piyoda askarlarga ulushlarini belgilab oldi, va shuningdek, o’ljalardan beshdan birini ajratdi. Otliqlarga uchta lobga ega bo’lishdi – har bir odamga bitta va otga ikkitadan. Piyodalarga bir ulush berildi. O’sha urushda 36 ta ot ishtirok etgan. Shu erda birinchi marotaba o’lja bo’lib berilgan va beshinchi kism ajratildi. Keyinchalik, harbiy urushlarda o’lja ush bu urf-odatga kura ajratilgan edi. Keyin Muhammad Sa’ad al-Zaud al-Ansorni ,Banu Kurayzdan asirlar bilan Najdga jonatdi va ularni otlar va qurollarga almashtirdi.*

* Muqaddas urush tobora kuchyib bo’rganda, mukammal tashkillangan, qullar, chorva va mol-mulki bilan samarali ish bo’lib qolgan edi.

7.03.18 -- Yahudiy Rayhon Muhammadni Xotini Bo’lib Qoldi

Banu Kurayzani ayollaridan Muhammad o’ziga Banu Amr ibn Kurayzdan, Amr ibn Xunafning qizi Rayhonni tanladi. Muhammadni o’limigacha, uni chorisi bo’lib qolgan. Payg’ambar unga uyilanishni va boshqa xotinlar singari, u uchun ajralishni taklif qildi. Lekin, u undan chorisi bulib qolishni so’radi, chunki u uchun va uning uchun bu yahshirok bo’lish kerak edi va u esa rozi bo’ldi. Boshidan u islomni qabul qilishdan bosh tortdi va yahudiy bo’lishni xohladi, Muhammad esa unga yaqinlashmadi, va bu haqda juda tashvishlandi. Bir kuni, u safdoshlar bilan birga o’tirganda, uning orqasida tovushlar ovozini eshitdi. « Bu Sa’alabo ibn Sa’ayning qadamlar edi, u Rayhani musulmon bo’lishi haqida menga xabar berish uchun shoshilib kelgan edi». Sa’alabo qirganda, aynan shu yangilikni aytib berdi.

Muhammad juda xursand bo’ldi. Sura Al - Axzab 33 da jang va Banu Kurayzga qarshi safari ezilgan. Alloh ularga xavf-xatar, rahm-shafqat, ularga U qanday yordam berganini, va munofiqlarni aytganlarini eslatdi. Bu surada yozilgani: 9. Ey, imon keltirganlar, sizlarga (qarshi) qo'shinlar kelgan paytida Biz ularning ustiga shamol va sizlar ko'rmagan qo'shinlar (farishtalar)ni yuborganimizni - Allohning sizlarga bergan ne'matini eslanglar! Alloh qilayotgan amallaringizni ko'rib turuvchi zotdir. 10. O'shanda ular sizlarning ustingizdan ham, sizlardan quyi (tomon)dan ham (bostirib) kelgan edilar. (kurayzitlar yuqoridan kelishgan, qurayshlar va gatafoniyliklar pastdan) O'shanda ko'zlar tinib, yuraklar bo'g'izga tiqilib qolgan va sizlar Alloh haqida (turli) gumonlar qila boshlagan edingizlar. 11. Ana o'sha joyda mo'minlar imtihon qilindilar va (dahshatdan) qattiq larzaga tushdilar. 12. O'shanda munofiqlar va dillarida illat bo'lgan (e'tiqodlari zaif) kimsalar: "Alloh va Uning payg'ambari bizlarga faqat yolg'on va'da qilgan ekanlar", - deya boshladilar. 13. O'shanda ulardan bir toifasi dedi: "Ey, Yasrib (Madina) ahli, sizlar uchun (bu qadar ko'p sonli yovga qarshi) turish imkoni yo'qdir, bas, (o'z uylaringizga) qaytib ketinglar". Ulardan yana bir guruhi esa: "Uylarimiz ochiq-sochiq", - deb Payg'ambardan izn so'radilar. Holbuki, (uylari) ochiq-sochiq emas edi. Ular faqat (jangdan) qochishnigina istardilar. Al – Axzab surasi 33:9-13(sura), agar dushman ularga har tarafdan kirsa.

* Muhammad islomning g’alabasini ta’minlash uchun shamol va ruhlarni yuborish qobilatiga ega ekanligini ta’kidladi.

“14. Agar ularning (munofiqlarning) ustiga (Madinaning turli) tomonlaridan kirilsa, so'ngra ulardan fitna talab qilinsa, albatta, ular ko'p (ikkilanib) turmasdan unga (fitnaga) kelgan bo'lur edilar. 15. Holbuki, ular ilgari ortga chekinmaslari haqida Alloh bilan ahdlashgan, (xav yuzi oldida) Allohga berilgan ahd esa (qiyomat kunida) so'raluvchidir. 16. (Ey, Muhammad,) ayting: "Agar sizlar o'lishdan yo o'ldirilishdan qochsangizlar, bu qochish sizlarga sira foyda bermas, demak, sizlar hayotdan juda oz foydalanursizlar". 17. Ayting: "Agar Alloh sizlarga yomonlikni iroda etsa, sizlarni kim undan asray olur yoki U sizlarga marhamatni iroda qilsa (kim uni to'sa olur)?!" Ular o'zlariga Allohdan o'zga do'st ham, yordamchi ham topa olmaslar. 18. Alloh sizlarning orangizdagi (jihodga) to'sqinlik qiladigan va o'z do'stlariga: "Biz tomonga o'tinglar", - deydigan kimsalarni aniq bilur. Ular jangga kamdan-kam kelurlar. 19. (Bu) sizlarga nisbatan baxilliklaridir. Bas, qachonki, (yov tomonidan) xavf kelsa, siz ularni o'lim o'rab behush bo'lgan kimsa kabi ko'zlari o'ynab, siz tomonga qarayotganlarini ko'rasiz. Bas, qachonki, xavf ketsa, ular yaxshilik (o'ljalar) ustida ochko'zlik qilib, sizlarni o'tkir tillar bilan ranjiturlar. Ular imon keltirmaganlar, bas, (shu sababli) Alloh ularning amallarini behuda ketkazdi. Bu Allohga osondir.” (Al – Axzab surasi 33:14-19).

7.03.19 -- Sa’ad Ibn Muozning Vafot

Banu Kurayzning taqdiri hal qilinganda, Sa’ad ibn Muozda jarohat yaralari ochildi, va u vafot etdi. Muoz ibn Rifa’a al-Zarufi menga quyidagini aytib berdi: “ Mening halkimda ayitishadi, qachonki Sa’ad ibn Muoz o’lim to’shakda yotganda, Jabroil Muhammadni oldiga yarim kechasida, o’gir ipak sallada kelib, unga dedi: « Kim bu o’lgan odam u uchun, osmon eshiklari ochilib, hatto quvonch bilan taxt tebranaverdi?» * Muhammad tezda o’rnidan turdi va Sa’adni oldiga yugurib ketdi, ammo u allaqachon vafot etgan edi.

* Musulmonlar Xudoning taxdiga ishonadilar, bu taxda asrovchilar ko’taradilar. Hizqiyol vahiysi (Hiz.1 va 33) Madinaga etib kelgan va o’sha erda mashhur edi.

Aysha Usayd ibn Huzayr bilan Makkaga qaytgan edi. U xotinlaridan birining o’limi uchun qayg’urgan. Aysha unga deti: « Ey, Abu Yahyo, Alloh seni kechirsin! Qanday qilib sen xotining haqida qayg’urasan, ammo sening amakivachang qazo qilganda, u sababli taxt hursandchilikdan tebrangan!»

7.03.20 -- Zavur Jangida Halok Bo’lganlarni Ro’yxati

Zavur jangida faqat oltita imonli va uchta imonsiz halok bo’ldi. Ulardan biri Naufal ibn Abdulloh ibn al-Mug’ir edi, u esa zavurdan o’tishni xohlagan edi, lekin u buni qilishga urinib harakat qilganda chuqurga yiqilib tushdi va oldirilgan. Kofirlar esa musulmonlardan uning jasadini sotib olishni xohlagandilar. Muhammad ularga uni jasadini bepul berdi, va dedi: « Bizga na tana, na pul to’lash kerak emas u uchun». Ammo, az-Zuhrini aytganicha, Muhammad uning tanasi uchun 10.000 dirham oldi.*

* Aslida zavurdagi jang musulmonlarning jiddiy yo’qotishlariga olib ketmadi. Faqat yahudiylar o’z qoni bilan to’lagandilar.

Banu Kurayzaga qarshi urushida, Xolid ibn Suvayd, Banu al-Xarisdan ibn al-Xazraj xalok bolgan. Uni ustiga tegirmon toshi tashlandi, va uni bosib qolgan. Aytilgancha, Muhammad dedi: « U esa shahidning ikki marotaba mukofotini oldi». Banu Asad ibn Xuzayma qabilasidan bo’lgan Abu Sinan ibn Mihsan o’sha vaktda qamalda vafot etdi, va Banu Kurayz qabristonida dafn qilindi, o’liklar hali ham o’sha erda ko’miladi. Qachon, zavur jangidan keyin musulmonlar uylariga qaytib kelganlarida, Muhammad dedi: « Bundan keyin, Qurayshlar sizlarga bo’shqa hujum qilmaydi, lekin sizlar ular bilan jang qilasizlar». Shunday bo’ldi. Haqiqatdan, qurayshlar boshqa Muhammadga hech qachon hujum qilmagan, ammo Alloh Makkani uni qo’liga topshirmaguncha, u ular bilan jang qilgan.

7.03.21 -- Xaybarda* Yahudiy Xakami Salom Abu Rofiyani Oldirilishi (uyin 627 y.b.d)

Zovur voqeyasi va Banu Kurayz bilan jang tugatilganda, hazrajitlar Muhammaddan Xaybarda yashagan Rofiya Sallomni ol’dirish uchun ruxsat so’radilar. U Muhammadga qarshi askarlarni yig’ib olganlar orasida edi. Ausitlar Muhammadga qarshi bo’lgan dushmanni Ka’ab ibn al-Ashrafni avval ham ol’dirishdi. Muhammad ularga ruxsat berdi. Abdalloh ibn Ka’ab aytib bergan edi: « Bundan tashqari Alloh Muhammad uchun qilgan barcha ishlaridan tashqari, ikkita qabilalari - ausitlar va xazrajitlar - bir-birlari bilan Muhammadni oldida ikkita tuyaga o’xshab raqobat qilishdi. Agar ausitlar Muhammadga har qanday xizmatni bajarsa, keyin xazrajitlar aytganlar: « Biz Allohga qasam ichamiz, ular bizga ustunlik qilishmaydi!» Va ular tinchlanmadilar bu kabi yutuqqa erishmaguncha. Xazrajitlar Muhammadga foydali bir ish qilganda, ausitlar ham xuddi shunday qilgandilar. Qachonki, ausitlar yahudiy Ka’ab ibn al-Ashrafni, Muhammadga qarshi dushmanligi uchun o’ldirganda, xazrajitlar esa Muhammadga yana kim bunchali qarshi dushman bo’lgan odamni o’ylashni bo’shladilar. Keyin ular Xaybarda yashagan Salomni esladilar. Ular uni o’ldirish uchun Muhammaddan ruxsat so’radilar, va u ularga ruxsat berdi».

* Xaybar Madinaning 160 km. shimoli-g’arbida joylashgan edi. Ko’pchilik yahudiylar Madinadan haydab yuborilgandan keyin, bu shaharga qochib ketishgan edi.

Banu Salomdan beshta odam Xaybarga yo’l oldilar. Allohni payg’ambari Abdalloh ibn Atikni ularga bosh qilib qo’yib, va ularga bolalarni va ayollarni o’ldirishni man etdi. Ular kechqurun Sallomning uyiga keldilar, va hamma eshiklarni qulfladilar. Sallom esa yuqoridagi xonada bo’lgan. Ular zinapoyaga chiqib, eshik oldida turishdi va kirish uchun ruxsat so’radilar. Sallomning xotini chiqdi va ulardan so’radi: « Sizlar kim?» Ular javob berdilar: « Biz - badaviylar, don sotib olishni xohlaymiz». U dedi: « Mana sizning xo’jaingiz. Kirilar!» Keyin ular kirgan zaxoti, eshikni qulfladilar, chunki kimdir o’tib ketayotib, ularni qo’rib, urushga aralashib ketmasligi uchun. Xotini esa baland ovoz bilan baqirdi, ular esa qorong’u joyda Sallomga qilichlar bilan tashlandilar, u esa oq libosda yotar edi. Qachonki, xotini faryod kilganda, uni qilich bilan o’ldirmoqchi bo’lishdi. Lekin, Muhammadni ta’qiqini eslab, uni tark etdilar. Agar bu aniq taqiq bo’lmaganda edi, ular o’sha kechasida uni o’ldirilgan bo’lardilar. Qachon ular unga hujum qilganda, Abdulloh ibn Unays uni qilich bilan urdi va uning qorniga sanchib teshib qoydi, va baqirdi: « Bas! Etar!» Ular tezlikda xonadan chiqib ketishdi. Abdalloh ibn Atiq yaxshi ko’rmagani uchun, zinapoyadan yiqilib tushdi, va juda qattiq jarohatlandi. Ular tezda uni olib, bulokdan chiqqan, ariq boylab, uni kotarib ketdilar. Yahudiylar mash’alni yondirdilar va ularni qattiq izlashdi, lekin muvaffaqiyatsiz edi. Oxirda ular Sallomni oldiga qaytdilar, va uni atrofida to’planishdi, chunki u ularni hakami edi.

Ular bilishmoqchi edi, Allohni dushman o’ldimi. Ulardan biri borib, odamlarni ichiga aralashdi. U aytib bergan edi: « Sallomning xotini qo’lidagi chiroq bilan turdi. U Sallomni yuziga qaradi. Uni atrofida ko’p odamlar bor edi. U ularga dedi: “Men Allohga qasam ichaman, Abdalloh ibn Atiqni bu yaramaslarni ichida ovozini tanib oldim”. Men javob berdim: “Bu erda Abdalloh ibn Atiq qanday qilib paydo bo’lishi mumkin edi?” Keyin u Sallomni oldiga qarab yurdi, yana unga qaradi va qichqirdi: “ Yahudiy Xudosiga qasam ichaman, u oldi!” – Men hayotimda ortiqroq chiroyli so’zlarni eshitmaganman». Keyin u ularni oldiga qaytib keldi va shu to’grisida xabarni berdi. Shundan keyin ular o’z dostini elkalarida ko’tarib, Alloh dushmanini o’limi haqida, xabarni berish uchun Muhammadni oldiga qaytib kelishdi.

Ulardan har biri, xuddi o’zi uni o’ldirgan deb tastiqladilar. Keyin Muhammad dedi: « Qilichlaringizni menga beringlar!» U sinchiklab unga karab, Abdalloh ibn Unaysaga qilich bilan ko’rsatdi va keyin dedi: « Bu odam uni o’ldirdi – qilichning pichog’ida hali ham qolgan oziq-ovqat saqlanib qolgan edi».*

* Iso Butrusni qilichidan foydalanishga taqiqladi. (Mat.26:52). Muhammad esa, dushmanini kim o’ldirish sharafiga ega ekanini aniqlash uchun, qilichlarini sinchiklab tekshirdi.

7.03.22 -- Amr Ibn Al-Asni Murojaati

Amr ibn al-As quydagini aytib berdi: «Biz zavur jangidan keyin uyimizga qaytib kelganimizda, men qurayshitlarning bir nechta odamlari bilan uchrashdim, chunki ular mening fikrim bilan xisoblashib, meni tinglashar edilar. Men ularga aytdim: « Men Allohga qasam ichaman, ishonamanki, Muhammad vaziyatlarni notogri boshkaryapti. Shuning uchun men bir qarorga keldim va bu haqda sizning fikringizni eshitishni xohlayman. Ular mendan so’radilar, nima qaror qilding, va men dedim: « Menimcha, Najoshga (Efiopiya hukmdori Negus) borishimiz va u bilan qolishimiz kerak. Agar Muhammad bizning xalqimiz ustidan galaba qozonsa, biz u bilan qolamiz, chunki uning hukmronligi ostida bo’lish, Muhammadning xukrumlonligidan yaxshiroqdir. Agar bizning xalqimiz g’olib chiqsa, ular bizni allaqachon bilishadi va ulardan faqat yaxshilikni kutishimiz mumkin». Qurayshlar bu fikriga rozi bo’ldi va men ularni Najosh uchun sovg’alar yig’ishga chaqirdim.

Bizning erimizdan unga eng yahshi sovg’a bu teri edi, biz ko’p teri to’pladik, va uni oldiga bo’rdik. Biz kelganda, Amr ibn Umayya ad-Damri ham osha erga borganligi malum boldi, Jafar va uning hamrohlarining ishi yuzasidan Najoshga, Muhammad uni yuborgan edi. Amr chiqqanda, men do’stlarimga dedim: «Mana Amr ibn Umayya. Nima bo’ladi, agar men Najoshni oldiga borib va undan Amrni menga berishini iltimos qilsam, va agar uni menga bersa, unda men uni o’ldiraman? Keyin qurayshlar men Muhammad tomonidan yuborilgan odamni o’ldirganimni va Najoshning oldida ularga qaraganda, men martabaliroq joyda turganimni tushunadilar!»

Men tezda podishohning oldiga bordim va odatdagidek unga ta’zim qildim. U dedi: « Do’stim, xush kelibsan! Yurtingdan biror narsa menga olib keldingmi?» Men dedim: «Xa, podshoh! Men senga juda ko’p terni olib keldib». Keyin esa unga sovg’alarni olib kelishni buyurdim. Ular unga yoqdi va ularni qabul qildi. Keyin men dedim: «Ey, podishoh! Xozir men sendan chiqqan bir odamni ko’rdim, u esa dushmanimiz tomonidan yuborilgan. Uni menga ber, men uni o’ldiraman, chunki u bizning xalqimizdan eng yaxshi va eng buyuk odamlarni o’ldirdi». Shuni eshitganda Najosh* juda g’azablanib ketdi. U o’z qo’lini cho’zdiyu va o’zining burniga juda qattiq urdi, hatto men uni sindirdi deb o’yladim. Men undan juda qo’rqib ketdim, hatto er tagiga tushib ketishga xursand bo’lardim. Keyin esa men unga dedim: « Ey podishoh! Allohga qasam ichaman, agar senga bu yoqmasligini bilganimda bu haqida hech qachon so’ramagan bo’lardim». U javob berdi: « Sen mendan hatto buyuk Nomus (Jabroil) Muso kabi vahiy bilan oldiga kelgan odamni elchisini, senga berishimni sorayabsanmi?» Men xayron bolib undan so’radim: «Naxotki bu haqiqatmi?» U javob berdi: «Ey, Amr! Menga quloq sol va unga ergash! Allohga qasam ichaman, u hak va u hamma dushmanlarining ustudan galaba qozonadi, Muso kabi, Fir’avn va uning lashqarlarini mag’lub qilganiday». Men so’radim: «Unga mening sodiqlik qasamyodimni qabul qilasanmi?» U qatiyan javob berdi va qo’lini menga uzatdi. Men uni oldida islomni e’tirof qildim, va keyin do’stlarimning oldiga chiqdim, lekin endi boshqa maqsad bilan. Ammo men o’zimning islomni etirof etganimni sir tutdim. Keyin men Muhammadni oldiga musulmon bo’lish uchun bordim. Yo’lda Makkadan kelayotgan Xolid ibn al-Validni uchratdim. (bu Makkani bosib olishdan sal oldin bolgan edi). «Ey, Aby Sulaymon, qaerga yo’lni ushlab turibsan?» – men undan so’radim. U javob berdi: « Allohga qasam ichaman, belgisi amalga oshdi! Bu odam – payg’ambardir. Allohga qasam ichaman, men musulmon bo’lishni niyat qildim. Qancha yana kutish mumkin?» Keyin esa men dedim: « Allohga qasam ichaman, men ham e’tiqod qilish niyatidaman».

* Bu Najosh vokeani Amr ibn al-As oyilab chiqarilgan bo’lsa kerak, o’z e’tiqodini yaxshi tomonlama ko’rsatish uchun.

Keyin biz birgalikda Madinaga Muhammadni oldiga bordik. Xolid birinchi bo’lib unga qasamyod qildi. Undan keyin men Muhammadni oldiga keldim va dedim: «Yo Allohni elchisi! Agar o’tgan hamma mening gunohlarim kechirilgan bo’lsa, senga qasamyod qilaman». (Kelajakdagi gunohlar haqida hech nimani aytmadim). Muhammad javob berdi: « Amr, qasamyod qilgin! Islom ochorib yuboradi“ oldin qilgan gunohlaringni” (Al - Fatx surasi 48:2). Song men unga qasamyod qildim va keyin ketdim».

7.04 -- Test

Aziz kitobhon,
Agar siz kursning bu qismini e’tibor bilan o’rgangan bo’lsangiz, quyidagi savollarga qiynalmay javob berasiz. Agar siz bu 11 kursning 90% ga to’g’ri javob bersangiz, bizning markaz Masihga keyingi xizmatlarga rag’batlantirish maqsadida, bu kursni tugatganligingiz to’g’risida guvohnoma beradi.

Mustahkamlash kurslari
Muqaddas Kitob nurida Muhammad hayotini o’rganish

- Masih uchun kelajakdagi xizmatda dalda sifatida.

  1. Uhud oldidagi jang qanday sodir bo’ldi?
  2. Uhud jangidan oldin Muhammad qanday vahiy kordi va bu nimani anglatar edi?
  3. Hamza hakorat kilgandan keyin, qanday sura nozil qilingan va bunga Muhammad qanday javob berdi?
  4. Uhud oldidagi jangda Muhammad bilan nima so’dir bo’ldi?
  5. Nima uchun Muhammad Banu an-Nodir yahudiy qabilasini Madinadan haydab yubordi?
  6. Nima uchun Muhammad Madinani atrofida zavurni qazishni buyurdi?
  7. Muhammadni xolasi Safiyyaning (Abd al-Muttalibni qizi) jasorati qanday namoyon bo’ldi?
  8. Muhammad qanday hiyla bilan imonsizlarni orasida bolinishni xosil qildi?
  9. Madinada yahudiy Banu Kurayz qabilasiga qarshi harbiy safar, qay tarzda boshlandi?
  10. Banu Kurayz yahudiy qabilasi taslim bo’lgandan keyin, ularga qarshi Muhammadning qaysi buyruqlari bajarilgan edi?

Bu test savollariga javob bergan har bir kishida xohlagan kitobdan foydalanishga va tanish olimlarga savol berishga huquqi bor. Biz sizning yozma javoblaringizni kutamiz. To’liq manzilingizni yoki E-mailingizni yozishni unutmang. Sizni chaqirishi, jo’natishi, boshqarishi, mustahkamlashi va sizni himoyalashi uchun va Rabbimiz hayotingizni oxhirigacha siz bilan birga bo’lishi uchun biz tirik Rabbimiz Isoga siz uchun ibodat qilamiz!

Masihga xizmatda biz siz bilan birgamiz,
Abd al-Masih va Salam Falaki.

Javoblarni quyidagi pochta manziliga jo’nating:

GRACE AND TRUTH
POBox 1806
70708 Fellbach
Germany

Yoki quyidagi elektron pochtaga jo’natining:
info@grace-and-truth.net

www.Grace-and-Truth.net

Page last modified on July 12, 2021, at 04:51 PM | powered by PmWiki (pmwiki-2.3.3)