Grace and Truth

This website is under construction !

Search in "Dan":
Home -- Dan -- 01. Conversation -- 5 Miracles of Christ

Previous booklet -- Next booklet

01. ‘zɔn ö =gban “Klisi –bha –a –dhiang –zë mëng’ –nu –dhɛ -sü

5 - -DHIDHA –KAƆNGDO ‘Ö KLISI –YA –KË ‘Ö -KWLANA ‘GÜ

-Yö -gban ‘wɔn ‘ö -Kwlana Klisi –bügü ‘a -bha

The Koran proclaims that Christ performed miracles. What are the 10 miracles of Christ in the Koran? How can they be used in sharing Christ with Muslims? Find out by studying this booklet.



5.01 -- -Dhidha –Kaɔngdo ‘ö Klisi –Ya –Kë ‘ö -Kwlana ‘gü

-Yö -gban ‘wɔn ‘ö -Kwlana Klisi –bügü ‘a -bha

5.02 -- Klisi –bha –dhidha –nu ‘ö- -zɔn =dhɛ Zlangümɛ =dede –mü

-Yö -gun Maadu ‘‘piʋ̈ =dhɛ -yö -bɔ Yesu ‘kamɛ -nu ‘dhɛ ‘wo peninsidhö Adhabö -sɛ ‘gü bha- -nu gɔɔbho ‘‘mɔɔsëëbhosü ‘ka. –A –wɔn ‘gü, ‘yö ‘wɔn –nu ‘ö -bɔ Yesu ‘kamɛ ‘dhɛ ‘wo gun =dguëg ‘ka bha ‘wo- -gɛn dɔ- -dhɛ bha ‘yö- pö- -nu –dhɛ, -bɔ Yesu ‘kamɛ ‘gbɛ ‘wo go Yemɛnö, ‘‘takɔmɛ ‘wo go Etiopi waa hanif ‘wo bɔ Yesu ‘ka ‘ö ‘wo –kë n’‘tɛɛbë -nu n’ka. Madhi gbö -bha –dhidha –nu waa- këkɔ -nu bha- ‘‘dhia kë ma Maadu ‘gü. ‘Yö- ‘gü ma ‘pö =dhɛ -dhidha –nu bha ‘pë ‘ö -ziö mɛbhɩɩdhe këpë (bayyinaat) -ta yö -mü ‘yö- dɔ ‘zü =dhɛ -a –bha –kɔmɔɔwɔnbhasü bha –yö -go Zlan ‘‘piʋ̈ (-Kwlana al-Baqara 2:87, 253; al-Mâ’ida 5:110; al-Zukhruf 43:63; al-Saff 61:6).

Maadu –yö ‘‘dhibɔ -dhidha ‘‘sueisiö (9) ‘ö Moizö -ya –kë Ezitö bha- ‘gü, ‘yö- -nu –dhɛ ‘pö këpë -nu (-Kwlana al-Baqara 2:54-60; al-Isrâ’ 17:101). ‘‘Kɛɛ Moizö -bha –dhidha –nu bha –yö ‘wɔnbhomɛ ‘gü -sü ‘ö Zlan –ya wɔ Ezitö -mɛ -nu –ta kö -wö -kɔbho Zakɔbö -bha ‘në -nu ‘wo gun =dhuëng bha –nu –bha. –A –kë ‘‘dhʋ̈ -sü ‘gü, Yesu –bha –dhidha –nu ‘wo –Kwlana ‘gü, -wo –wo =dhɛ Atanna –bha ‘dhuëë ‘ö -wo –a ‘gü kë ‘‘dhʋ̈ kö -wo ‘dhang- bho Isa ‘‘dhiʋ̈ kö -wo –gɔdhodhɛ ‘‘sia-.

Maadu –gun –Wëëmɛ ‘ka, -a –gɛn –mü =dhɛ yöö =dede bha- -kɔ =mɔɔ- -bha kö -dhidha –së ‘‘iin –a yaa –zian kë. ‘yö -a kë -sü kö Zufö zuë‘‘ –yö kë ‘‘glɔɔ -glɔɔ ‘ö ‘wɔn –nu ‘ö Madhi gbö, -ya –kë bha ‘ö yö -zë =gban ‘gü ‘wo =taa zun- -bha ‘ö ‘wo- -zuö -kɔ =keeta bha- -wɔn –ya kun =dedewo.

5.03 -- Klisi këpë -nu (bayyinaat)

● –Klwana al-Baqara kwa- -wopö nu =dhɛ ISA ‘yaa =mɔɔ- -bha kö -yo ;; -dhidha ‘bha kö mɛ -bha Zuu ‘dhö ‘‘slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ -kɔ ‘yaa- ‘gü (Sourate al-Baqara 2:87). Maadu –yö ö -zota =dhɛ Ala =në Dibrilö (Gabliɛlö) bɔ kö -yö Madhi gbö faan dɔ kë ‘‘dhʋ̈ kö -yö -dhidhawɔn ‘‘gblʋ̈gblʋ̈ kë. ‘YöMaadu –ya pö dhiang ya- ‘gü =dhɛ Klisi –kɔ ‘yii =mɔɔ- -bha kö -dhidha ‘bha kë ö -de ‘ka. Kö -yö =mɔɔ- -gɔ ‘‘kwëë -a –mawɔn –yö -gun bɔmɛ do ‘ö go Ala ‘‘piʋ̈ -bha, ‘yö- -dhɛ zuu ‘ö go mɛ ‘ö ‘‘slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ -a ‘gü.

-wo –gɔ ‘ö ya –yö -kë -nu wo =dhɛ „ –Zuu ‘‘Slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ ‘dhö. „ –Kwlana ‘gü Ala =dede =në „ ‘mɛ ‘ö ‘‘slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ ‘ka„ , ‘yö -zuu –kë -bha =dhuëng ‘ka. –zuu ‘ǒ mɛ ‘ö ‘‘slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ -a ‘gü bha yözë ‘yaa ‘‘slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ ‘yö go ‘mü -Zlan –bha –tosɛa –yaa- -mɛ ‘gü. –Yö -kë ‘gügbɩdhë -Zlan –bha –dapë =në- ‘ka. –Zuu ‘ö -Klana ‘dhö ‘’wɩ sië- ‘ka bha –a –dhɛ ‘yaa- -bha kö ‘kwa- -zɔn –Zuu ‘’slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ ‘ö Naɔ -së -pö ‘gü ‘sëëgü bha- ‘ka, ‘kö -zian Maadu yöö- dɔ =dhɛ -Zuu ‘ö ‘mɛ ‘ö ‘’slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ -a ‘gü bha –yö ‘’slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ yö =në gun Madhi gbö faan dɔ sië. ‘Ö ‘’dhʋ̈, -yö -dhö -mɔɔbha ‘ö -kë Maadu ‘gü =dhɛ -Zlan ‘ö dë ‘ka ‘ö gbö ‘ka ‘ö -Zuu ‘’slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ ‘ka bha =yaa- –dɔ =në- wo bha, ‘yö sü =dhɛ -klana –bhaa ‘ka, ‘’slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ =gaɔ -yaaga bha, -a bha –zuu waa Klisi =në ‘wo –dhidha –nu bha- -nu –ke!

-A kë -sü kö Jufö -nu –wo –Zlan –bha bɔmɛ ‘bha –nu –zo –zuö -kɔ =keeta ‘ö ‘wo- -nu –dhɛ =suakëmɛ kö -wa mɛbhanu –ziaan zë bha ‘yaa gun- ‘güma sië (-Klana al-Baqara 2:87)!

● –Klana –dhɛ do bha- ‘gü (al-Baqara 2:253) Maadu –ya –bho ö ‘’dhibha =dhɛ -naa =dede –yö Ala –bha bɔmɛ -nu =zinggü. –Ya mɛ ‘bha fië bho –a mɛ ‘bha –bha ‘yö- -ya –a –kpɛa –nu –gɔ -ta ‘’dhuʋ̈. Moizö -bha ‘ka, -yö dhiang –zë -a –dhɛ ‘gbaandhö, ‘wɔn ‘ö ‘yii- kë Maadu –dhɛ. ‘Mɛ bha –ya –pö ö -de =dhɛ ö ‘‘yanpiʋ̈pë -slɔɔ -zuu ‘ö mɛ ‘bhaa- dɔ -a ‘‘piʋ̈, ‘dhɛ ‘‘tʋ̈ng ‘bha –wo ‘yö- -dhɛ Djibril. Maadu ‘yii ‘‘yan –kpan Ala =dede –bha do ‘‘iin ‘yii- -wo –ziaan ma do. Wɛng –nu =a –nu –bha –nëngkwë ‘yaa gun ‘dhö.

-Klana –bhaa ‘ka, Ala –yö Madhi gbö -yasüka –duɛ ‘kpii- ‘gü mɛ =gban –gɔta ‘ö -ziö Moïzö -bha –ta, -a –gɛn –mü =dhɛ -yö =bhlëë =dewɔndhiʋ̈sü nu -sü ‘ka- –dhɛ (bayyinaat) ‘yö- faan dɔ ‘mɛ ‘ö ‘‘slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ -bha –zuu ‘ka. Maadu –yö ö -gɔ -miimiikë -a kësü kö ‘Zufö -nu –wo –gwlügɔn wo ‘‘kwëë kö -bɔ Yesu ‘kamɛ -nu –depö ‘kowogümadhe ‘ya ‘dho kë- -nu kpö ‘gü ‘‘kɛɛ kö ‘wɔnsë ‘gbɛ suu ‘ködhʋ̈ bha –yö kësü ‘ka- -nu –dhɛ (-Kwlana al-Baqara 2:253). –Yö -kpan –bhluubhluudhe ‘ö- -nu =zinggü bha- -bha =dhɛ Ala –bha ‘gü -gleng ‘ö- -kë kö ‘‘mɔɔsëë kë ‘gügbɩɩdhɛ -yaaga –naa ‘ka, kö- kɔ -yö ziö ‘‘pɛɛn =plɛ ‘wo ‘kozë sië wo ‘ko ‘ka bha- -nu –gɔ. maadu ‘yii- ‘wɔndɔ =dhɛ Ala gbö ‘ö dɔ ‘‘dhü -bha bha waa- zabho ‘wɔnyaakëmɛ -bhasü, ‘wɔnsë kësü ziaangü, bha =në gun ‘‘dhinaa ‘ö gun –bɔ Yesu ka mɛ -nu waa Zufö -nu =zinggü. Zufö -nu waa ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –wo –yɔɔ ‘ko ‘‘sɔɔ ‘ö =ziö- ‘ka –bɔ Yesu ‘kamɛ waa ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu -ta!

● ‘Kwa –dhɛga al-Mâ’ida ‘gü -wokpö do ‘bha ‘wo- pö -sü ‘ka « klisi –dhɛ –Klana ‘gü bha- -bha mü (-Kwlana al-Mâ’ida 5:110). ‘yö- pö =dhɛ: ,, Ü -zo –yö bö ma –gasitɛ ‘ö kaa ü dhe ka –ta bha- ‘ka kö a ü faan dɔ sië ‘‘tʋ̈ng bha- ‘gü ‘mɛ ‘ö ‘‘slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ -a –bha –zuu –kɔ ‘ka ‘‘. ‘Dhɛ -kë ‘‘dhʋ̈, ‘yö Ala zëdhiang ‘gü ‘yö -dhidha ‘gbɛ =dede ‘ö Klisi –ya –kë -a pö Isa waa Isrɛdhö ‘në -nu ‘‘gblʋʋ ‘‘piʋ̈, -yö kë ‘‘dhʋ̈ kö ‘wa ‘dho- -nu zë, -a –nu –bha nu –sü ‘ö zuëë ‘‘puu ‘ka bha- =gban ‘gü (bayyinaat). ‘‘Kɛɛ -wo –gun –a pö sië -sandhiʋ̈: ,,‘Pë ‘kö bha ‘‘wɛɛwɛɛ ‘aa kë ‘‘dhʋ̈ kö ‘yii kë =kölönggü ‘ka.‘‘

–Wopkö bha- ‘gü Klisi –yö -zɔn mü =dhɛ ‘mɛ ‘wo faan –dee –dasü ‘ka- ‘gü ‘ö Ala –bha –Zuu ‘dhö- -takun –a ‘ka. –Ya –zɔn =dhɛ -kwlana ‘gü, Madhi gbö bha –kɔ -mɔɔ ‘wɔn –bhasü ‘yaa gun- -gɔ ‘‘iin –a –bha –kë -Zlankasü ‘yaa gun. Yözëgü, Maadu ‘ö ‘‘dhi –bɔ Isa –bha –dhidhawɔn ‘‘mlümlüsü -sü -nu waa ‘gügbɩɩdhɛ‘ö- këmɛ ‘bhaa ‘dhö ‘ö Aala –ya nu- -dhɛ bha- ‘gü. Maadu ‘yii =mɔɔ- -bha kö -yö Klisi –bha ö -deyɔɔnsiasü bha- dɔ, kö =ya ö =de –bha ‘tɔbhɔdhe –todhʋ̈sü =yɔɔn ‘‘siaa- ö dë -kuu ‘‘dhiʋ̈, -a pö -sü ‘ka: „ Zlan Gbö ‘yaa =mɔɔ- -bha kö -yö ‘wɔn ‘bha kë ö -de –taLe; -yö -dhö ‘pë ‘ö -kpan ö Dë -bha kö -ya kë sië =në- -kë, -a –gɛn –mü =dhɛ pë ‘‘ʋʋ pë ‘ö Dë -ya –kë, ‘yö -a Gbö =de ‘pö ‘ö- -kë ‘pö“ (Zan 5:19).

● –Klanawo al-Zukhruf ‘gü kwa ‘wɔnklɔɔ do -wopö ‘mü ‘ö =gban ‘Klisi –gɔwɔn –bha (-Klana al-Zukhruf 43:63): -yö -gun dhiang zë sië Zufö -nu –dhɛ „=kpaɔdhɛ ‘ka“ këdhʋ̈ kö -ya nu ‘‘yandhiʋ̈ ‘‘pʋ tɛawɔn –bha –a –nu –bha –bhadhiyadhe waa –wogümadhe ‘ö ‘yaa- -nu –gɔ bha- -wɔn ‘gü. Maadu =ya gun =ya Yesu –bha mɛ =klangkëwo –nu ‘ö Matiö 7:1-28 ‘ö =gban mɛ wɔkɔ -nu –bha, ‘yö Yesu zëdhiang –nu bha- ‘gü pö =dhɛ -degbɩɩtabhosü kö mɛ kpö =plɛɛ ‘ö ‘waa ‘kowogüma bha- -nu –kɔlookwëë. –A –wɔn ‘gü, -yö ö kɔngga –giita =dedewo kö -wo wo –gɔdhosia –a –bha ‘tɔng- -nu –dhɛ.

● –Klana al-Saff ‘gü, Isa –yö -nu Israɛdhö ‘në -nu ‘‘piʋ̈ kö -ya –zɔn –nu –dhɛ =dhɛ ‘tɔng ‘sëëdhɛ bha ‘yii ‘go ‘‘gblʋʋ (-Kwlana al-Saff 61:6). ‘wɔngüpökɔ ‘ö -dewɔndhiʋ̈ bha –ya këdhɛ -kë kwa -gɔ kö ‘ö ‘kwa =mɔɔ- -bha ‘kwa- ‘güpö ‘kpakpadhö ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu –dhɛ =dhɛ Biblö ‘gü -wo ‘bha ‘yii ‘go ‘‘gblʋʋ, -a –gɛn –mü =dhɛ, -Kwlana ‘gü, yë =blɛɛsü ‘ö dɔ -sü ‘ka Klisi –kɔ ‘ka yö -mü =dhɛ kö -ya –zɔn =dhɛ ‘tɔng- ‘sëëdhɛ bha –a –zëkadhɛ ‘yaa- -bha.

-A –wɔn ‘gü, Isa –bha –nu –sü ‘klɔɔ- =dede ‘ö ‘dhö, -a –bha –dhidha –nu bha- kë -gɛn, -Klana –bhaa ‘gü, yö -mü =dhɛ kö yö =në ‘ö ‘‘plüünbhowo ‘ö -kë bɔmɛ do –dhö nu ‘ö -wo ‘‘yɛɛ- Madhi gbö zianngü ‘ö Ala –yö -wɩ -a ‘‘pɩ bha- ‘ka. –dhɛkpaɔdhia –dhiang suu ‘dhɛ ‘kö bha, Maadu –gun ‘‘piʋ̈ =dhɛ -wa ‘güma =dhɛ dhiang ‘ö Isa –yö =wɩ- ‘ka bha –yö -gban yö =në ö -bha! ‘Ö sü- -bha, ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu –wo =ya Biblö ‘gü blüüsü -bha kö Maadu ‘tɔ ‘ö -dingkpɔsü ‘ka bha –wa dɔ, ‘ö- ‘klɔɔ- =dede –yö -kë =dhɛ ,, ‘mɛ ‘ö- ‘tɔ ‘dhö bhɔsü ‘ka.» ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ ‘gbɛ =dede –wa –pö =dhɛ Maadu =në ‘ö ‘mɛ ‘ö- nuwɔn ‘dhö ‘‘plüünbhosü ‘ka bha- ‘ka, -Zuu ‘ö mɛ -zogban bha. Këdhʋ̈ kö -wokpö ‘ö ‘glɛköwö ‘gü bha –yö kë Maadu –bha ‘ka, ‘yö ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –wa pökɔ ‘ö ‘glɛkö -wo Parakletos bha- -gla Periklytos ‘gü, ‘ö- ‘klɔɔ- -yö -kë =dhɛ „ ‘mɛ ‘ö =bhlëë =dewɔndhiʋ̈sü ‘ö -ya –sü ‘ka- -bha. ‘‘ –A –wɔn ‘gü ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu –wo –bhadhi –ya –bɔ Yesu ‘kamɛ -nu –bha =dhɛ wo =në ‘wo dhiang ‘ö Isa –ya zë yi ‘bha ‘ka ‘ö -gban Maadu –bha bha- bho ‘‘gblʋʋ ‘‘iin ‘zü ‘wo- bho mü kö ‘wa ‘dho –kpan –bha Biblö ‘gü ‘zü.

5.04 -- ‘Wɔnzaɔn =bhlëësü -nu ‘o –gban Maadu waa Isa –bha (aayaat)'

‘‘Dhiyanwo yaaga –yö -Klana ‘gü, Yesu –bha -dhidha –nu –dhɛsü ‘ka mü ‘wɔzaɔn (aayaat) ‘ö go –a –bha –kë Zlan ‘kasü ‘gü (-Klana l ‘Imrân 3:49-50; al-Mâ’ida 5:114). ‘‘dhiyanwo do ‘ö Maadu –ya pö ‘ö gban Yesu –bha –dhidha –nu –gɛnbhosü -bha bha –yö -slɔɔ Naɔ -së ‘sëëdhɛ ‘ö Zan ‘gü bha- ‘gü. –Dhɛ bha- ‘gü kwa- -wopö mü =dhɛ: « -A ‘dhɛ yö =në Yesu –bha ‘wɔnzaɔn =bhlɛɛsü ‘ö- -bha ‘tɔbhɔdhe –zɔn bha- ‘ka » (Zan 2:11-12). Mɛ ‘gbɛdhɛ -wo –bɔ -a bha –dhidha –nu ‘ö gun- kë sië bha- -ta ‘yö ‘wo ‘dhang bho- -a ‘tɔ ‘‘dhiʋ̈. (Zan 2:23). =Dhɛ ‘ö ‘yii =yɔɔn ‘‘sɔdha –gɔmɛ ‘kpii- do gbö ‘‘sɔɔ -ziaanwo ‘ö ‘‘yua bho- -bha, ‘yö Zan –yö ‘flëëbhodhe bha- -dhɛ ‘wɔnzaɔn do ‘bha ‘ö Yesu –ya –kë (Zan 4:54). ‘Dhɛ mɛ -nu –wo –kpan –dhidha ‘ö -kë (‘bluu- -pɛɛtasü ‘ka) bha- -bha ‘yö ‘wo- pö: «Gagadedeka ‘wɔndhokëdhia –a pömɛ ‘ö- nuwɔn ‘dhö ’dhö ‘yö ya» (Zan 6:14). –A –wɔngü, ‘dhɛ Yesu –ya ‘wɔndɔ =dhɛ -wo nu sië -A ‘‘piʋ̈ kö -wa kë -gwlüdë ‘ka, -dhidha ‘ö- -kë bluu- -pɛɛtasü ‘ka bha- -wɔn ‘gü, ‘yö bhɔ ö taa.

Yesu ‘yii –dhidha –nu bha- kë këdhʋ̈ kö mɛ -nu –wo ‘dhang bho- ‘‘dhiʋ̈, ‘‘kɛɛ kö -wo –dhɔ ‘ö- ‘gü bha- dɔ, -a –bha –kɔmɔɔwɔnbhasü waa- -bha –kë -Zlan ‘kasü. Yaa gun Yesu ‘‘piʋ̈ =dhɛ -wo ziö- =keng- -a –bha –dhidha –nu –bha, ‘‘kɛɛ kö -wo wo zuë‘‘ slëë kö kë mɛdhü -dɛɛ ‘ka. Yesu –yö mɛ -nu –zobo –a pösü ‘ka: „ kö yii kë =dhɛ -kpan ka- wo ‘wɔnwaɔn waa –dhidha –nu -bha, ‘kii ‘dho dhang bho ‘‘ɛ tongtongdhö “ (Zan 4:48). Naɔ -së ‘sëëdhɛ ‘gü =gɛnyan ‘gbɛ =dede ‘ka =dhɛ ‘mɛ ‘‘pɛpɛ ‘ö Yesu –ya –nu –dhɛbo bha ‘yaa gun- ‘‘piʋ̈ kö -wa –dhiang zë mɛ ‘bha –ziaan =dhɛ (Matiö 9:30; Makö 3:12; 5:13; 7:36; Dhukö 5:14; 8:56; 9:21).

‘Dhɛ ‘waa gun ‘yandɔ sië Yesu –bha kö -wo ‘‘slë mɔɔ sië- -bha kö -wa zë Zedhizadhɛmö, mɛ kpö ‘wo gun- ‘‘piʋ̈ =dhɛ -wo –kpan –dhidha –nu –bha bha –wo ‘‘dhiʋ̈ yeekë -wo dho. –A –bha =klang –nu dosɛng, ‘ö ‘wo go wo –bha ‘wɔnyaagü Zan –bɔyibhaabhɛ -kuudhiʋ̈ ‘ö ‘ö- -nu –bha –desükpii –gɔ =ya zë -a –nu –bha zuëslëësü ‘gü, =në ‘wo to –wo –ta Yesu –dhɛ. –Wo –kpan –a –bha ‘tɔbhɔdhe –bha ‘‘tʋ̈ng ‘ö gun dɔ sië- ‘ka –gabhadhübha bha- ‘ka. ‘‘tʋ̈ng ‘ö Zufö -nu –wo Yesu ‘güdan ‘ka ‘ö ‘wo- pö =dhɛ –yö -dhidha do kë kö -yö ö -bha –kɔmɔɔwɔnbhasü waa- yë ‘ö dɔ -sü ‘ka- -kɔ ‘ka –bha –zɔn bha, -ya –yɔ -bɔ ‘ö- pö: „Zlankɔ ya –kaa see-, ‘yö -dhɛkpaɔyi –yaaga –naa ‘ka –a –dho –a :̈‘‘dhiʋ̈ -dee wlüü …“ (Zan 2:18-22). ‘Yö- pö ‘zü: „Zuëga yaamɛ ‘wo –dadhepiʋ̈mɛ ‘ka ya –wa –pö ‘wo –kpan –dhidhawɔn –bha pö -wa; ‘‘Kɛɛ ‘wii ‘dho –kpan –dhidhawɔn ‘bha –bha kö ‘yii kë -a ‘dhɛ -kë ‘wɔndhokëdhia pömɛ Zonasö -bha bha- ‘ka“ (Matiö 12:39-40; 16:4).

‘Wɔnzaɔn –nu ‘ö Maadu –ya –nu nu Isa –dhɛ -Klana ‘gü bha –yö ‘dhangbhodhiʋ̈wɔn ‘bha –nu ‘ö Yesu –ya –zuö -kɔ =keeta bha- -da mɛ ‘gü! Kö- -dhɛ ‘yaa- -bha kö ‘kwa ‘wɔnzaɔ -nu bha- -zɔn ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu –dhɛ =dhɛ -dhidha ‘dhö, ‘‘kɛɛ -a –bha ‘kpiidhɛ =në- -dhɛ ‘dhö- -bha kö ‘kwa kwa kɔngga =zɔn- ‘ka, -a –bha –dhɔ, ö -de –dho ‘‘siasü. –A –dhɛa –bha kö Yesu ‘tɔ -yö bhɔ ‘nu =be –dhidha –nu ‘ö- -kë -a –dhiangzësü ‘gü. –Dhidhawɔn ‘ö =kë flëëbhodhe –zë ‘ka –a suu ‘‘pɛpɛ ‘kö ‘yii ‘dho mɛ ‘ka –gowɔnyaagüsü waa mɛ -da –deegüsü -zian –ta kö kö -zotan Yesu –dhɛsü ‘gü ‘‘fiësü -mü.

5.05 -- Klisi –yö dhiang –zë kö -yö ‘në ‘‘blëpuu ‘ka

-Gɛnyan –yaaga ‘ka kwa –kpan –wɔnbhɛkɔn –dhiang ‘ö Madhi gbö -ya zë kö -yö ‘në ‘’blëpuu ‘ka- –bha –Kwlana ‘gü, kö -yö wɔ sië -kɔɔgbang ‘gü. –A kësü kö -a pöwo –yö kë -bɛnzësü ‘ka –gɛnyan =plɛ ‘ka (-Kwlana Al 'Imram 3:46; al-Mâ’ida 5:110), kö -a ze ;;dhiang –nu bha –wo bhokodhiʋ dodo ‘ka (-Kwlana Maryam 19:24-33) ‘gü bha –a –wɔn –yö mɛ -kɔn =dedewo.

-wɔnmɛkɔnwɔn ‘ö =gban ‘në ‘dɛdɛ ‘ö dhiang- zë ‘kpakpadhö bha- -bha, ‘ö ‘wɔnklɔɔpömɛ -nu –wa –dhiang zë -kɔ =gban ‘gü -kwlana ‘gü. Mɛ ‘bha –nu –wa –pö: Isa –bhawɔn –yö -gun ‘‘tʋ̈ng ‘në ‘bha ‘‘iin ‘‘tʋ̈ng ‘gbɛ -bha kö -yö -tun –naa ö =zopiʋ̈wɔn pö sië kë ‘‘dhʋ̈ kö -a zëdhiang –nu bha –a ‘bha –zëkadhɛ ‘bha ‘ya ‘dho kë- -bha. –A –gɔgüdhɛ -yö -gun dɔ -sü ö -wɛɛgü ‘ö go- ‘ka ‘‘dhʋ̈ -a bhɔ -yi -bha, waa- -bha ‘wɔngümasü, -a –bha ‘‘klaa –klaa –dhɛ ‘ö =wlüü- ‘ka ‘dɛɛdɛ -dhɛ ‘gü bha –yö -kë ‘‘vaandhö -wɔn ‘ka ‘‘ɛ =ni =dhɛ -kɔ ‘ö yoo =dede ‘ö- pö- ‘ka –a ‘dhö.

‘Më -kë ‘yö ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu –bha ‘wɔnklɔɔpömɛ -nu –wo ‘wɔn –nu bha- -da zaɔdhe ‘gü? –Wa –wopö -kwlana ‘gü =dhɛ ‘klisi –yö: „Ala –wo do ‘bha ‘ka“ –a ‘gü. ‘Yö ‘gühbɩɩdë -Zlan –yö ‘taɔng- -nu –zɔn –dhɛ, Sadhomɔn –bha ‘‘gʋng –nu, Naɔ -së waa ‘sëëdhɛbe =dede ‘ǒ dhanggü, kö ‘yii bhɔ =kö (-Kwlana l ‘Imrân 3:48). –Yö kë -bhɔ ‘‘kpʋngtaadhɛ ‘ö pasüka ‘wɔndɔdheka =në- ‘gü, =kpaɔdhɛ waa dhiang –zë ‘‘dhikandhe –bhasü ‘ka. –Yö -gun Ala –wo pö sië -kpɛɛwo ‘ö sü -a bhɔyi –bha ‘ö zun- ‘ka –a gayi –bha. ‘Yö -kë =dhɛ Dëmɛ -bha ‘wɔnbhokwiisü ‘‘dhiʋ̈todhɛ ‘dhö.

-Kwlana –ya –pö =dhɛ Madhi gbö bha ‘yii kë mɛbhɩɩdhe ‘ka =dhɛ kwa ‘dhö, ‘‘kɛɛ Ala –bha –zuu ‘ö -da mɛ ‘gü yö -mü. –Yö -go ‘mɛ ‘ö -todhʋ̈ ‘ka bha- -züzüdhɛ -nu ‘gü (-Kwlana l ‘Imrân 3:45) ‘yö -kɔmɔɔwɔnbhasü ‘ö- ‘sima ‘yaa ‘dhö waa ‘wɔndɔdhe ‘‘mlümlüsü waa –kɔmɔɔwɔnbhasü ‘ö -zuugü ‘ö ‘yaa gamɛ mɛ ‘bha –mɛ ‘bha –gɔ ‘ö gun- -gɔ.

Dhiang suu ‘ö -bɛnzësü ‘ka –Kwlana ‘gü ‘‘dhʋ̈ bha –yö -bhɔ ‘wɔn ‘ö pö -sü ‘ka Naɔ -së ‘sëëdhɛ ‘gü ‘ö =gban Atanna gbö -bha nu –sü ‘ö kwa kpö ‘gü bha- -bha. ‘‘Kɛɛ =dhɛ bha- ‘gü, Yesu –yö -bhɔ =dhɛ ‘në ‘‘bhëpuu ‘‘wɛɛwɛɛ =dede ‘ö ‘wo sɔ piö- -sü ‘ka ‘ö -wɔsüka -tuë pëbhögüpë ‘gü -a –bha. –A dhe Madhi ‘yii kë pëbha pö -dhɔtrɔɔ mi Dhukö -dhɛ -a –bha ‘në zë dhiang –nu ‘‘gblʋʋ -ta kö -yö =ya bhɔ -dee ‘gü, -a ‘‘sɩ ‘yaa gun- -dhɛ kö -yö dhiang zë -a ‘‘tʋ̈ng bha- ‘gü kö ‘yaa =mɔɔ- -bha kö -yö pë ‘bha kë ö -de –ta. (Dhukö 2:40, 52).

-Zotagüwɔn bha –yö -go ‘mɛ? ‘Sëëdhɛ -be –nu ‘wo- -zuö -kɔ =keeta ‘ö-gban –bɔ Yesu ‘kamɛ -bha ‘në -nu ‘wo siidhi waa =dhɛ -kpɛɛ -nu ‘gü -a –nu –bha bha ‘kwa –dhɛga –a ‘gü kwa –kpan dhiang suu –nu –bha- -nu –bha mü. ‘Në dhe –nu –wo ‘‘tan –bho Yesu ‘‘blë –dhɛ kë ‘‘dhʋ̈ kö -yö –da yi ‘gü. ‘Yö ‘wɔn ‘ö -gban Yesu ‘‘blëpuu –bha dhiang –bu –bha bha –a =gban –yö -slɔɔ dɔ ‘kwa- wo ya- ‘gü =dɛɛ.

Maadu –yö kë ‘ö ‘‘tʋ -to –kwɛzlan ‘ö -gban ‘në –nu bha- bha- -nu –bha =dhuëg –nu ‘wo go Siidhi waa –bɔ Yesu ‘kamɛ -nu ‘wo –dhɛbhanu ‘gü- -nu –bha ‘yö ‘dhang- bho ‘wɔn suu bha- ‘‘dhiʋ̈! –Yö -gun ‘dhang bho sië ‘ö ziö- ‘ka dheglizö dë -nu ‘ö wozë, ‘wii ‘‘wlaa- -dhiang suu ‘kö bha- -da Biblö ‘gü, yö -mü =dhɛ -a –nu ‘güwɔn ‘bhaa kë. Kö -ya –zɔn =dhɛ Maadu –yö gɔɔgbɩɩmɛ ‘ö tɛawɔn mɔɔ- sië =në- ‘ka, ‘‘kɛɛ ‘yaa gun ‘wɔndhoke ‘‘dhia –a pömɛ ‘ka. ‘Yaa gun =mɔɔ sië- -bha kö -yö -naa –da tɛawɔn waa ‘‘wlaawɔn =zinnggü.

‘Pë ‘wo- pö wo –de –dhɛ =dhɛ ‘në ‘‘blë ‘‘puu ‘ö =ke Madhi gbö ‘ka bha –ya –pö (-Kwlana Maryam 19:24-33), =dhɛ ‘në ‘‘blë ‘‘puu bha –yö -gün –a ‘‘piʋ̈ kö ‘ö ö dhe ‘ö gun ‘në dhiëng ‘ka bha- -zogban –a –gɛn –mü =dhɛ -ya –kpɔ kö ‘yii gwan ‘kpɔ =kö. –ya ‘wɔn –dɔ =dhɛ -wo –dho ö -zuö -gwë ‘ka. ‘Yö ‘në ‘‘blë ‘‘puu Isa bha ‘ö zun ‘dhiang –nu zësü -bha ‘ö dhe –dhɛ =dhɛ =ya ‘në -dewɔndhiʋ̈sü ‘kɔ =glaa –dhü =wlöö ‘‘yɛɛn =taa kë ‘‘dhʋ̈ kö -yö dhe faan dɔ.

Alaböwo ‘gü, -wokpö ‘ö -gban mɛ -dewɔndhiʋ̈sü -bha bha –wa =dhɛ suryun, =ya kë mɛ ‘gbɛ ‘ka –wa –pö surawaa’, asriyaa’ ‘‘iin ‘zü saraat (-Wokpö bha –a –gɛngodhɛ -mü S-R-W). ‘‘Kɛɛ ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu ‘wo ‘sëëdhɛ -wopö gwɛɛ‘‘ ‘ka bha =në ‘wo –wokpö bha- ‘bha bho- ‘‘dhiʋ̈ ‘yö- ‘klɔɔ -depö ‘ö go ‘‘glʋʋ ,, mɛ -dhiang ‘dɛdɛ ‘‘iin ‘‘yi ziödhɛ ‘në ‘bha ’’ (yö =në ‘wo- -dhɛ Alaböwo ‘gü sariyun) ‘yö ‘wo- bho –a ‘klɔɔ- =dede bha- ‘‘piʋ̈ S-R-Y ‘yö =wa kë ‘gbɛ ‘yoo- pö asriyat ‘‘iin suryaan. ‘Wɔn –siö ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu –dhɛ =dedewo –a –gɛn –mü =dhɛ Isa –yö -ya –sü ‘ka ‘‘dhuudhe =dedewo ‘ö =ziiö- ‘ka Maadu –ta, ‘yö ‘wo- ‘sëëdhɛ ‘‘yanga ‘ö -kë =dhɛ, ‘wɔnklɔɔmasü ‘ka bha- bho ‘mü ‘yö- ‘dhɛ -nu ‘wo -dewɔndhiʋ̈sü bha –a –bɛnzëkɔ bho ‘mü „rivulet“, ‘kö -ziaaawo ‘ö -a ‘klɔɔ- ‘‘pɛpɛ ‘wo- pö bha –a =gban –a ‘bha –yödhiʋ̈bhlɔɔ ‘yaa ‘dhö =wɛ.

‘Në ‘‘blë ‘‘blë ‘‘puu bha –yö -gun –a pö sië ö dhe –dhɛ -yö södhü do -tuun ‘‘tuun kë kö -a ga –nu –wo -pö -a –ta këdhʋ̈ kö -ya –zogban ‘‘tʋ̈ng ‘‘pɛpɛ ‘ö ‘wɔnsëyö sië- kö =ya kë- -bha ‘‘gbɩɩ- =dedewo bha- ‘ka ‘ka. Beduɛn –nu –bha ‘wɔngümakɔ -wa! –A ‘wɔn –yö kwa ‘‘yaan =dhɛ mɛ ‘gbɛ =dede –wo –dho ‘ö ‘waa =mɔɔ- -bha kö -wo södhü -tuun ‘‘tuun kë. ‘‘blëëdhe ‘në -dhö -mɔɔ -bha kö -yö ‘wɔn suu ‘kö bha- kë mü =dhɛ ‘‘kɛɛ kö -yö -go ‘nëkpɔ -dhɛ ‘gü? Maadu –bha –tosɛa kë -sü ‘gü, -Tosɛa –yö -gun =gbaɔ sië Beduɛn –nu –ta =dedewo, ‘ö =ziö- ‘ka ‘në dhebë waa dhebë ‘‘gblʋ̈gblʋ̈ -nu –bhaa ‘ta.

-A –bha dhiang –blɛɛsü zësü ‘‘dhiʋ̈tosü ‘gü Isa –yö kë ‘wɔn –yɔɔ ‘ö dhö =mɔɔ- -bha kö -ya bɔ mɛ -nu –gɔ ɔ̈ -gban ‘në ‘‘blë ‘‘puu -bha bha- pö ö dhe ‘ö- -gbɛ =ya ga ‘ö ‘‘plüü bho Ala ‘‘klʋʋsësü -dhɛ bha- -dhɛ, kö -yö ‘sung- ‘ma kö ‘ya ‘dho ‘wɔn bha- pö mɛ ‘bha –dhɛ ‘yi bha- ‘ka. –Dhɛ bha- ‘gü ‘wɔn –blɛɛsü ‘ö ‘në ‘‘blëë ‘‘puu bha –ya pö ö dhe –dhɛ bha ‘‘slë ‘bha –mü, ‘‘iin ‘‘kpëng- -mü, =sua ‘ö dho =mɔɔ- -bha ‘ö- dho- dha ‘wɔn ‘‘gbɩɩ- ‘ö nu- -ta bha- -gɔ ‘‘siabhë. –Wo bha –ya –zɔn =dhɛ ‘në bha –yö -gun ö -ta kɔɔ sië ‘pömɛ -nu ‘ö ‘wɔn ‘dhö gun –siö sië -nu –dhɛ bha- -nu –gɔ -a –zɔn –sü ‘ka =dhɛ ‘wɔndhokëdhia –a pömɛ ‘ö ‘dhuë- ‘dhö ‘kpɔ -sü ‘ka- -bha -a ‘dhö -a zëdhiang =plɛnaa ‘ö -Kwlana ‘gü bha- ‘gü bha- -wɔn ‘gü. ‘Mɛ ‘wo –kwɛzlan bha- -ga –sëë ‘ka –wa ‘wɔn –dɔ =dhɛ ‘‘yɛɛnwo waa ‘wɔn =dee –wo kaansü ‘ka ‘‘kwëë -dhɛ bha- ‘gü ‘yö- -nu –lookotasü -yö -kë ‘wɔn ‘‘wɔn ‘‘vlann –vlaan ‘ka Maadu –gɔ ‘gü. –Kwlana –zian –todhʋ̈sü -yö -kwɛzlaan –nu ‘wɔn zii –gɛn –nu –lookotasü =në- ‘ka

5.06 -- Isa –yö -maanë do –pëkë

‘Sëëdhɛ -kɔkeetasü bha- do ‘bha ‘gü -yö -bɛnzësü ‘ka mü =dhɛ: ‘në ‘ö -kë Isa ‘ka bha –yö -maanë do –pëkë gbɛɛ‘‘ ‘‘sɛ ‘ka, ‘yö ‘‘tɛɛ -blü -a –bha ‘yö -wlö ‘ö dɔ dhang- -bha! (-Kwlana l ‘Imrân 3:49; al-Mâ’ida 5:110). Kwa –dho –mɔɔ -bha ‘kwa ‘‘gblëënnë -kwɛzlan =suasü ‘ö -gban Madhi gbö -bha bha- -dhɛ, ‘‘kɛɛ ‘wɔn –yaaga =në ‘ö =slɔɔ -a ‘gü:

-Kwlanawo l ‘Imrân ‘gü Isa –ya pö -sü ‘ka =dhɛ: «A –dho –maanë do ‘bha kë ka –dhɛ gbɛɛ‘‘ ‘‘sɛ ‘ka» -Kwlana al-Mâ’ida ‘gü, Ala, kö Isa =ya ‘dho dhang- ‘gü, ‘yö- pö: «’bha –maanë -pë kë gbɛɛ‘‘ ‘‘sɛ ‘ka wa!» -dhidha ‘kö ‘‘dhʋ̈ bha –a –dhiang –yö zë -sü ‘ka =dhɛ =kwɛzlan ‘dhö =dhɛ =dɛɛ ‘güwɔn ‘dhö ‘ö Isa yöö =dee –ya pö ‘ö go ‘mü ‘ö Ala yöö =dede ‘ö- pö ‘pö. –A –ziögüsü =plɛ bha –wa –ya ‘klɔɔ- ‘‘dhiʋ̈.

=Ya kë ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu =zinnggü, kwa- -ma –kpɛawo =dhɛ Isa bha –kɔmɔɔwɔnbhasü -yö -gun –gɔ kö –yö -maanë bhɩɩ- -pë kë gbɛɛ‘‘ ‘‘sɛ ‘ka. Alabö -wogü, -wokpö ‘ö -kë, ,, -pëkë ‘‘ (khalaqa) ‘ka bha –yö dɔ -sü ‘ka Ala dosɛng =në- -kɔ ‘ka, pë -damɛ, ‘ö pë -gban –da kö pë ‘bhaa ‘dhö. ‘‘Kɛɛ -wokpö bha –yö pösüka Isa –bha ‘pö. Yö =në zɛɛnga dosɛng ‘ka, -Kwlana –bhaa ‘gü, pë -dasü -zë kö -ya pö pë -damɛ ‘ö =mɔɔ- -bha pëgban –da (‘ö pë nu) ‘ö pë =y aga ‘ö bɔ- -ta ‘ö -tosɛa nu. Klisi –yö -zɔn –Kwlana ‘gü =dhɛ pëgbandamɛ ‘dhö.

Yö -zë ‘gü, Maadu –zë kö -yö Madhi gbö -dhɔkësü -gɔyɔɔ ‘‘siaa- ‘yö- pö: „ Kö Ala =ya ‘‘wɩɩ- -bha!» ‘Yö -gɛyan ‘gbɛ =dede ‘ka –Kwlana ‘gü Klisi –bha –dhidha –nu bha . -yö pö -sü ‘ka ‘‘dhʋ̈. Kö ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu ‘ö- -nu zuë‘‘ ‘dhö ‘‘glɔɔ -glɔɔ bha- -nu –dhɛ: ,, Ka ‘dhang- bhosü -ya ‘‘dhiʋ̈ ‘kpak[padhö =dhɛ Ala bha –wɩ -bha –sü ‘gü Isa kë -maanë -pëkë gbɛɛ‘‘ ‘‘sɛ ‘ka =dedewo? ‘’ –A –yɔɔ -mɔɔ -bha ‘ö -kë ,, =ii =maa; -Kwlana –ya –pö -gɛnyan ‘ka =plɛ!“ =Ya kë ‘‘dhʋ̈ kwa- pö- -nu –dhɛ =dhɛ Madhi gbö bha pë -damɛ dosɛng -mü - kö Ala =në =ya ‘‘wɩɩ- -bha!

-Kwɛzlan ‘ö -gban –a –bha ‘nëdhɛ -bha bha ‘wɔn ‘bha –nu –wa ‘gü -wɔnmɛkɔnwɔn ‘ka. Isa –yö -dho –maanë bha- ‘ka ö ‘‘dhi ‘‘dhiʋ̈ ‘yö ‘‘tɛɛ -blü -a –bha. ‘Yö gbɛɛ‘‘ ‘‘sɛ bha –yö =kë -kë pëbhɩɩ ‘ka ‘yö -maanë bha ‘yö -wlö. –Kwlana ‘gü, Isa bha, ‘‘tɛɛ ‘ö -tosɛa nu mɛ -dhɛ -ya ‘gü kö Ala =në =ya ‘‘wɩɩ- -bha.

Biblö ‘gü, Atanna –yö ‘‘tɛɛ -pü ,, -tosɛakëbha ‘‘tɛɛ ‘’ Adan ‘gü. –Dkɛ bha =në- ‘gü ‘yö mɛbhɩɩ -blɛɛsü -yö -da (Genɛzö 2:7). ‘Pakö gbeng ‘ka, ‘yö Klisi –yö ‘‘tɛɛ -blü ‘ö -bha =klang –nu –ta ‘yö- ‘gü ‘‘suʋ̈ -yö da –nu ‘gü ‘yö -kë ‘zü- -nu –gɔ =niidawɔn ‘ka ‘yö- pö- -nu –dhɛ: „ –Ka –Zuu ‘‘Slʋ̈ʋ̈ -slʋ̈ʋ̈ =slɔɔ!“ (Zan 20:22). ‘Yö faan –sɛa –yö -da –bha =klang –nu ‘gü, yö -mü =dhɛ Klisi –yö -Zuu ‘ö -tosɛa nu mɛ -dhɛ - ‘ka (1 Kodhɛngtö 15:45).

Yö zë ‘gü, Maadu ‘yii ‘dho =gblɛɛn –a –de zëdhiang bha- ‘gü. ‘Dhɛ Isa –yö ‘‘tɛɛ -blü ‘pë ‘yaa ‘‘bhɩɩ- -a ‘gü, -a –pë ‘yii kë mɛbhɩɩdhe –dhü ‘‘yaandhe ‘ka, ‘‘iin ‘zü ‘në =ya bhɔdeewo –Zlan ‘gü -a ‘ka, ‘‘kɛɛ pë ‘bha ‘ö bhɔ -maanë -bha! Maadu ‘yii- zaɔdhema =dhɛ -Zuu ‘ö -tosɛa –da mɛ ‘gü bha –yö -gun Maadu ‘gü, pëdamɛ.

-Kwɛzlan ‘ö -gban –maanë -dasü -bha bha ‘yö -gɔpʋʋ =ya ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu –bha ‘wɔnklɔɔpömɛ -nu –bha, ‘yö sü =dhɛ kö Isa –yö =mɔɔ- -bha kö -yö -maanë ‘‘bhɩɩdhe –da pë -bhaasü ‘ka, kö Ala =ya ‘‘wɩ- -bha, =yak kë ‘‘dhʋ̈ kö -yö mɛbhɩɩdhe ‘bhaa =mɔɔ- ‘ka tongtongdhö, ‘ö- -duɛ ‘dhö ‘kpii- Maadu –ziaan –bha. –A –wɔn ‘gü ‘wɔngüpömɛ ‘bha –nu –wa –pö:«,, Isa –gun ‘‘piʋ̈ =dhɛ ‘ö =kwlaa –ta –wü do waa –maanë ‘ö -wlö =në- -pë kë, ‘‘kɛɛ -yö pë suu =gban –kë pë =plɛ bha –a ‘bha ‘yii =mɔɔ- -gɔ ‘‘kwëë kö ‘yii kë gbɔng do ‘ö ‘yaa –maanë ‘ka, ‘yaa wü ‘ka, ‘‘kɛɛ pë =plɛ bha- -nu –dakopiʋ̈sü =në- ‘ka. Kwa –mɔɔ -bha ‘kwa- -yɔ bɔ =dhɛ, gbɔng bha –yö –dapë ‘ö ‘‘dhʋ̈ dosɛng ‘ö =dhɛ wü ‘dhö ‘ö -wlö, ‘ö -pëkësüka –dewɔndhiʋ̈, -a –gɛn –mü =dhɛ -yö -yö -dewɔndhiʋ̈sü, (=dhɛ mɛgagüpë ‘dhö) –a ‘‘dhigü ‘ö =mɔɔ -zianwo –bha ‘ö -wlö gbeng, =dhɛ ‘viɔnng –nu ‘wo- -pëkë sië =dɛɛ ya- ‘dhö!»

5.07 -- ‘‘Yanklimɛ -kë ‘‘klʋʋklʋ̈ʋ̈ -kɔ

=Dhɛ ‘ö Isa –në -yö bo ö -bha ‘kömüdhe –dhidha bha- kë -sü ‘ka, ‘ö –ya gun Maadu –Tawɔn ‘bha –bha ‘bha ‘ka, yö -mü =dhɛ -ya –slɔɔ ‘sëëdhɛ -nu ‘ö -zuö -sü ‘ka –kɔkeeta ‘ö ‘në bha- -a –bha ‘nëdhɛ -dhiang zë bha- ‘gü, ‘ö ‘kwa- -wopö Klisi yöö =dede –ta, ‘ö Ala =dede ‘ö- -zɔn =dhɛ -yö tɛanwɔn ‘ka, =dhɛ Isa bha –kɔmɔɔwɔnbhasü -ya –gɔ kö -yö ‘‘yanklimɛ -nu kë ‘‘klʋ̈ʋ̈klʋ̈ʋ̈ (-Kwlana l ‘Imrân 3:49; al-Mâ’ida 5:110).

–A ‘sëëdhɛ bha- ‘gü, kwa Klisi –bha ‘mɛ -nu ‘ö ‘‘sɩ ‘yaa- -nu –dhɛ ‘ö ‘waa =mɔɔ- -bha kö -wo –kpan ‘yën- ‘bhü -bha ‘ö ‘wo ‘‘ta ‘sü sië tang‘‘ –tang tang‘‘ dhö =dhɛtiidhɛgü bha- -nu -wëëdhɛyösü bha- -yö mü. Madhi gbö ‘ö bha –Kwlana –bhaa ‘gü, ‘yii –dhidha –nu këdhʋ̈ kö -yö -bha ‘gügbɩɩdhɛ -zɔn kö -gwlüdë -nu waa –gwlüdë gbö -nu –wo kë -ziö -A =këngmɛ ‘ka, ‘‘kɛɛ -yö -gun –a ‘‘piʋ̈ =në- wo =dhɛ ‘ö ‘‘yuëdhi –nu –takun, -wëëmɛnu waa ‘mɛ ‘dhɛ waa- -nu –ya –kɔ =këë -ta. –A –bha mɛ -wëëdhɛyösü waa- -bha –dhɔ bha =në- -kë ‘yö -dhidha –nu –kë.

-Wokpö ‘ö -kë ‘‘klʋ̈ʋ̈klʋ̈ʋ̈dhɛ ‘ka Alaböwogü „bari’a“ –yö -gban –sü ‘ka „ zabhomɛbhasü “ ‘‘iin „ –dhiibhopëbhasü “ –bha. =Ya kë =dhɛ ‘‘yua –zɔnka =ya kë =dhɛ Ala –bha ‘wɔnbhomɛgüsü ‘wɔnyaa ‘ö mɛ -ya –kë -a –gɔ, kö Klisi ‘yii ‘‘yua ‘‘kpaan bho mɛ -nu –bha, ‘‘kɛɛ kö -yö ‘‘yuagɛngodhɛ =në ‘ö dho –a –gɔ.

Yesu ‘yii ‘‘yanklimɛ -dhɛbo –dhaanë ‘‘dhiʋ̈kansü ‘ka, ‘‘iin ‘yii pë ‘bhü dɔ mɛ ‘‘yan ‘gü, -a –mawɔn ‘yaa gun pë ‘bhü ‘bha –bha kö -ya dɔ mɛ ‘‘yangü ‘‘iin ‘zü -bɛdhɛ ‘bha –bha, ‘‘kɛɛ -ya –nu –dhɛ -bo ö -wo =në- ‘ka. ‘Yii =kölönggü ‘bha kë, ‘‘iin ‘zü ‘yii ‘gɔ =suö pë ‘bha –dhɛ ‘‘yinan –dhɔkësü ‘gü, ‘‘kɛɛ -ya –nu –dhɛ -bo –a –nu –bha ‘‘saandhe waa =dhɛtiidhɛ –gɔ ‘gügbɩɩdhɛ dosɛng ‘ö- -wogü bha =në- -kɔ ‘ka. ,,kö Ala =në =ya ‘‘wɩ- -bha. Yö -zë =gban ‘gü Maadu –wo ‘ö yaa- -zuö sië- -ta: ,, Kö Ala =ya ‘‘wɩ- -bha!» Yö -zë ‘gü, mɛ ‘bhaa gun =mɔɔ sië- -bha kö -yö Yesu Klisi –bha ‘gügbɩɩdhɛ waa- -bha –dhɔ ‘ö- -kë ‘mɛ ‘wo- -nu –ya –kɔkeeta ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu –bha ‘sëëdhɛ ‘gü bha- dɔ.

‘Ö sü -Kwlana –bha, ‘‘mɔɔsëëbhomɛ ‘bhaa =mɔɔ- -bha kö -yö ‘wɔn –nu ‘ö -kë dhɛɛ‘‘ -nu ‘wo –gban =dhɛ, mü =dhɛ, ‘mɛ, -më ‘‘tʋ̈ng ‘‘iin de =në Yesu –ya ‘‘yandhiʋ̈ -pʋ. =Ya kë ‘‘dhʋ̈ kö ‘sëëdhɛ -nu bha –a –nu –mawɔn –yö -gbɛkië këmɛ =dede –nu -bha naɔ -së ‘sëëdhɛ -bë ‘gü. –A –dhɛa –bha kö ‘ko Biblö ‘‘dhiʋ̈ ‘‘pʋ ‘‘mʋʋsëëbhomɛ -nu ‘ö- -nu ‘‘piʋ̈ =dhɛ ‘wo tɛawɔn dɔ -a –nu –dhɛ, ‘‘kɛɛ -kwɛzlan –nu ‘wo ya –a –dhɛ ‘aa- -bha kö ‘kwa- -wopö -a –nu ‘‘yaan, ‘‘kɛɛ -a dhɛa –bha kö ‘kwa- -nu faan dɔ kö woo =dede kö -wa –wopö, -yö kë ‘‘dhʋ̈ kö ‘pë ‘‘suʋ̈ -da sië- -nu ‘gü bha kö -wo ‘to- -pë -ta ‘‘gbɩɩ- ‘ka, kö -wo ‘sëëdhɛ -be ‘‘slʋ̈ʋ̈dhɛ bha- ‘sü wo –de =kwɛɛ- kö -wo –kpan Jesu –bha wo –de ‘‘yanga =plɛ ‘ka. =Ya kë ‘‘dhʋ̈ -wo –dho –a –dhɛyö =dhɛ Yesu ‘yii mɛ ‘bha –mɛ ‘bha ‘‘gbɩtabho kö -wo ö -takun ‘dhang- -bho –a –bha mɛ -kë ‘‘klʋ̈ʋ̈klʋ̈ʋ̈ -sü ‘‘dhiʋ̈, ‘‘kɛɛ Yö ‘‘yanto kö ‘‘yuadhi –yö -nu ö ‘‘piʋ̈ ‘‘iin kö -yö ‘‘gbla –a ‘‘piʋ̈ ‘‘tabhoo –da –sü ‘ka. Yesu –gun ‘‘piʋ̈ kö -ya –zɔn ‘mɛ ‘flëëbhodhe ‘yaa gun- -nu –gɔ bha- -nu –dhɛ =dhɛ -yö -së kö -kë ‘‘klʋ̈ʋ̈klʋ̈ʋ̈sü -yö -kaanbho –a –nu –dhɛ, kö =ya kë =dhɛ =wa nu- ‘‘piʋ̈ kö -wo dha. –Yö -a –bha ‘dhangbhodhiʋ̈sü waa- -bha –kë ‘dhösü ‘ö ‘‘tʋ̈ng =gban ‘gü -a –da –a –nu ‘gü, -yö kë ‘‘dhʋ̈ kö ‘ö- bho ‘‘gan ‘gü. –Dhasü -yö -kë ‘‘gbɩɩ- ‘‘yuëdhi ‘ö- pö =dhɛ -dhɔtrɔɔ -nu –zë ‘‘dhangga –kpɔ mɛ -bha –mɛ -nu –mü -a –gɔ kö ‘yii ‘dhang- -zë bho- -nu ‘‘dhiʋ̈. Klisi ‘yaa mɛ ‘bha ‘‘gbɩɩta bho A bha –gasitɛ bha- ‘ka, ‘‘kɛɛ -yö -pʋtaadhe –da –a –nu ‘gü, -zotandhe waa –dhɔ ‘Ö- ‘gü, -ang dhamɛ. Yesu –yö -a –dɔ ‘mɛ ‘‘yua =ya ‘go- -bha bha- -mɛ -kɔ ‘ka –a pö -sü ‘ka =dhɛ: „ I –bha –zotandhe =ya i dha “ (Matiö 9:22; Makö 5:34; 10:52; Dhukö 7:50; 8:48; 17:19; 18:42). ‘Wɔn ‘‘pɛpɛ ‘kö bha –yö ‘‘mɔɔsëëbhomɛ ‘gü -dhɛng ‘ka. ‘Yaa mɛdhamɛ dɔ, ‘‘iin ‘zü -numɛdhɛmɛ. –A –bha ‘dhang- -bho Klisi ‘‘dhiʋ̈sü, -a dhamɛ bha, -yö -a pasü ‘ka, kë ‘‘dhʋ̈ kö -yö ‘‘gla –zuu ‘gü -A ‘gü.

5.08 -- Isa –yö =weeyuamɛ -kë ‘‘klʋ̈ʋ̈klʋ̈ʋ̈

‘‘Dhiyanwo =plɛ ‘ö -bɛnzësü ‘ka –Kwlana ‘gü ‘ö =gban =weeyuamɛ dhasü waa- -kë ‘‘klʋ̈ʋ̈sü -bha bha, Isa waa Ala –nu –bha –gbɛkiëdhɛ -ya –zɔn =dhɛ tɛawɔn ‘dhö (-Kwlana l ‘Imrân 3:49; al-Mâ’ida 5:110). =Weeyuamɛ -dhɛbosü -dhiangzë -kɔ ‘ö Alaböwo ‘gü bha –yö -gban mɛ do –bha, ‘‘kɛɛ -a –dhiangzë -kɔ bha –yö -gban ‘‘yuëdhi ‘gbɛ =dede –bha. =Dhɛ ‘‘yɛɛntiimɛ -bha ‘dhö, -a ‘klɔɔ- ‘aa –mü =dhɛ -dhidha bha –yö -gun mɛ dosɛng =në- -bhaa ‘ka, ‘‘kɛɛ ‘‘klʋ̈ʋ̈dhɛwɔn =bhlëbhlësü -dɔkokeesü ‘ö ‘Klisi –ya –kë =weeyuamɛ -nu =dhɛ yö -mü.

Mɛ suu ‘ö -pʋtaadhe ‘yaa- -gɔ bha ‘ka –kpan –bha Indö -sɛ ‘gü, kö- kɔngga ‘bha –nu ‘yaa mü, kö- wëgüdhɛ =gbaan ‘go ‘‘gblʋʋ, kö -wo –bɛngsü sië kö -wo ‘dho gbadhɛ ‘‘wɔyi ‘sü -dhɛ ‘gü, ka –dho –mɔɔ -bha ‘ka Yesu –bha –dhɔ ‘kpii- bha- ‘gü ma, -a –bha –gwlüdëdhɛ waa- -bha –toagbɩɩkasü ‘ö pë =gban –ta waa –suʋ̈ -loomɛbhapë -tasü. ‘Yii =weeyuamɛ -nu ‘‘piʋ̈kë -a –nu –bha –kë -dhiisüsü -wɔn ‘gü, ‘‘kɛɛ -yö dhiang –zë -nu –dhɛ ‘ö ö -kɔ zun –a mɛ ‘bha –nu –bha. –Yö -kë pɔng ‘ka ‘ö -da –a –nu –bha –wotandhe ‘gü, kö -wa dɔ =dhɛ Yesu ‘ö ya n –dhɔ -ya –kë -dewɔndhiʋ̈sü ‘ka =dedewo! Klisi ‘gü -yö ‘‘gbɩɩ- ‘ö =ziö- ‘ka =weeyua -ta! –Yö -mɔɔ -bha kö -yö (Matiö 8:1-4; Makö 1:40-45; Dhukö 5:12-16). ‘Dhɛ Yesu –yö =weeyuamɛ -kaɔngdo bha- -nu –dhɛ bo, -yö -gun –a ‘gü =dhɛ -wo –zotan ‘ö -dhɛ -yö ziö- ‘ka mɛbhɩɩdhe –bha –ta. ‘Yö ‘wo ‘dhang bho ‘mɛ -dhɔ -dhiang zë- -nu bha- ‘‘dhiʋ̈ ‘yö woo =dede ‘wo wo –bha –dhɛ yö (Dhukö 17:11-19).

‘Pë -Kwlana –ya pö bha ‘wɔn ‘wo –gɔdadhuu ‘wo- pö yö -mü, -a –dhɛ -ya –bha kö -wo –dhɛga –dhɛpuudhɛ ‘gü Naɔ -Së ‘sëëdhɛ ‘gü kö -yö -dhɛ -dhɛpʋ -a –nu –ta -gbɛkiëdhɛ ‘kwa- pö sië ya- zian ‘gü: =Ya kwa kë ‘‘slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ kwa –bha ‘wɔnyaa –nu waa –dhii –nu ‘ö kwa –bha bha- –gɔ!

=Weeyuamɛ -nu dhasü ziangü, kwa –mɔɔ -bha ‘kwa Yesu –bha mɛ -mawɔntosü -da mü. –Dhɛ ‘bha –nu ‘ö ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu ‘wo =pɛnsüka bha ‘wo mü, =weeyua –yö =dhɛ Ala –bha ‘wɔn –bho gɔɔgbɩɩmɛ waa ‘wɔn yaa –dingkpɔmɛ ‘güsü =në- ‘dhö. –Dhɛ ya- ‘gü Biblö -bha –gɛnloomɛ -kë ‘‘klʋ̈ʋ̈klʋ̈ʋ̈sü -yö mɛ -zo –kun. –Wo –gun ‘‘yanto sië kö Yesu –yö „mɛkëklʋ̈ʋ̈klʋ̈ʋ̈wo“ do pö ‘‘kɛɛ yö zë ‘gü, ‘yö- ma =dhɛ: „ Faan ‘sü, ma ‘në; i –bha ‘wɔnyaa –nu –mawɔn =ya ‘to !“ Kö ‘‘yanto ‘tɔng- -bha –mɛ -nu –wa pö sië =dhɛ Yesu –yö -damɛdhiʋ̈ -dhiang =në- zë sië, ‘yö ö wë =slëë- -nu –ta ‘yö- pö: „ ‘Më -kë ‘yö -zotadhe yaa suu bha ‘yö -kë ka ‘gü? =Dhɛ ‘më -kë ‘a- pö =dhɛ i –bha ‘wɔnyaa –mawɔn =ya ‘to ‘‘iin =dhɛ -bhö wlüü‘‘ ‘i ‘‘tasü? –Ɛɛ ka –dho –a ‘wɔn dɔ =dhɛ mɛ gbö bha –kɔmɔɔwɔnbhasü -ya –gɔ, ‘‘kpʋngtaa, kö -yö ‘wɔnyaa –nu –mawɔn ‘to…’Yö wë =slëë -gɛnloomɛ ‘‘piʋ̈ ‘yö- pö! A- -pö i –dhɛ, -bhö wlüü‘‘ , i –wɔtapë ‘sü i ‘dho i –gɔ ‘kɔɔdhö. ‘Yö _gɛnloomɛ bha ‘ö =wlüü ‘yö dho ö -gɔ ‘kɔɔdhö!“ (Matiö 9:1-8).

5.09 -- Gamɛ do –bö -sü

=Ya kë =dhɛ =wokpö ‘në ‘‘klu –klöö =plɛ ‘ö -bɛnzësüka –Kwlana ‘gü ‘ö -gban =dhɛ Yesu –mɔɔ -bha ‘ö gamɛ bho gagü bha- -bha bha- -wopö, ka ‘‘tɩng –ziaan –dho ‘gbaannë ‘në ‘bhawo (-Kwlana l ‘Imrân 3:49; al-Mâ’ida 5:110). –Wokpö =plɛ bha- ‘gü -wa pö -sü =dhɛ mɛ -wɩ mɛ ‘gbɛ ‘ka ‘ö ‘wii ‘‘wɩ mɛ do ‘ka! Alabö -wo ‘gü kö -ya –zɔn =dhɛ Klisi –yö mɛ -naa ‘ö =ziö =plɛ ‘‘iin –yaaga ‘‘sima –bha =në- -nu bho ga ‘gü. –Yö -së kö -wokpö ‘ö Zlanwo ‘gü ‘ö Yesu –yö ‘në do bho ga ‘gü bha ‘ka- ‘kun ka zuë ‘‘piʋ̈, kö- ‘dhɛ Yesu –yö ‘nëgɔɔn- waa ‘kɔdhidë bho- ‘ka gagü bha ‘ka- -nu –wopö ‘‘mɔɔsëëbhomɛ ‘dhɛ dhi –sü ‘ka- -nu –dhɛ bha- -nu –dhɛ (Matiö 9:18-26; Makö 5:21-43; Dhukö 7:11-17; 8:40-56; Zan 11:1-45).

Klisi –bha mɛ -bho gagüsü bha –Kwlana –bhaa pö -kɔ -yö -mɔɔ =plɛ -bha. –Kwlana l ‘Imrân 3:49 ‘gü, -ya pö -sü ‘ka;
„ A –dho gamɛ bha- -bö ‘ö -tosɛa –kë.“
–Kwlanawo ‘bha ‘gü (-Kwlana al-Mâ’ida 5:110, Ala –ya pö -sü ‘ka:
„ ‘Ka –nu ga ‘ka (–tosɛa ‘gü) ‘ka- bho bun ‘gü (mɛ -wɛɛbhodhɛ)!“

‘Kö ‘ka ‘‘mɔɔsëëbhomɛ do ‘bha dɔ ‘ö- ‘‘piʋ̈ =dhɛ ‘ö Klisi –wɔn ‘güma. Ka –mɔɔ -bha ‘ka- dhɛɛ‘‘ –kë -wokpö =plɛ ya ka –gɛngbantasü ‘ka =dhɛ: „ ‘de ‘pö- ‘‘sɛ ‘dhö- -dhɛ kö -yö gamɛ -bö? –A ‘gbɛdhɛ ‘gü -a –yɔɔ -yö -kë: Mɛ ‘bhaa ‘dhö, kö ‘yii kë, Ala.» Kö ‘ka- -nu dhɛɛ‘‘ ‘kpɔ ‘zü =dhɛ Klisi bha Ala –mü, ‘yö sü =dhɛ ‘yo ;; sü =dhɛ -yö mɛ =plɛ ‘‘iin –yaaga ‘‘sima –bho ga ‘gü?“ Ka –dho ‘wɔn –klaakwëësü ma: « A n zü -bɔ Ala ‘ka ‘yö ‘a nu ka –gɔ.» Kö ‘ka ‘dho dhɛɛ‘‘ bha- ‘ka ‘‘dhiʋ̈ =dhɛ: ‘‘kɛɛ -Kwlana ‘gü -wokpö =plɛ -wo mü ‘ö Klisi –yö gamɛ =plɛ bho- ‘ka ga ‘gü“, ka –dho –a –yɔɔ =slɔɔ ‘‘kɛɛ kö =wa –dhɛga –a –ta ‘‘sɛngdö: „ ‘‘kɛɛ yö -zë =gban ‘gü ka –dho –kpan –bha =dhɛ kö ‘ma ‘‘wɩ- -bha! –Kɔmɔɔwɔnbhasü ‘yaa gun Yesu –gɔ kö -yö gamɛ -nu –bö. –A –kë ‘‘dhʋ̈ -sü ‘gü ‘yö Atanna –yö dibrilö bɔ kö -ya –zogban, kö -yö -gogagüsü ‘‘blɛɛn- -zɔn kë ‘‘dhʋ̈ kö -yö kë Ala –bha ‘tɔbhɔdhe ‘ka“ =Ya kë =dhɛ ‘ka ‘dho dhɛɛ‘‘ bha- ‘ka dhiʋ̈ -a –kɔ -ta, kö ka ‘dhang –bho ‘‘dhiʋ̈ =dhɛ Ala waa ‘mɛ ‘ö ‘‘slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ -bha –zuu waa madhi gbö =në ‘wo =lookota ‘yö ‘wo gamɛ -bö? Ka –dho zëzëwɔn ma „ =Ii –yö pö -sü ‘ka ‘‘dhʋ̈ -Kwlana ‘gü. “ =Ya kë ‘‘dhʋ̈ ka –mɔɔ -bha ‘ka- -yɔɔ bɔ: „ ka ‘dhang- bho –sü -yö Dë gbö waa Zuu ‘‘slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ -lookotasü ‘‘dhiʋ̈ -ee?“ –a ‘dhɛ bha –dho =mɔɔ- -bha, =ya bo dɔdɔbhosü ‘ka, ‘ö- pö =dhɛ -yö ‘‘dhʋ̈ -Kwlana –yö Dë gbö waa Zuu ‘‘slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ -lookotasü -yö tɛanwɔn ‘ka, ‘‘kɛɛ ‘yii kë -lookotasü ‘ö -kɔgbanta –a ‘ka. ‘‘gbɩdhɛ ‘yaa –mü kö ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -yö ‘‘wɩ kwa pöwo =gban –bha. ‘‘Kɛɛ -yö -dho kë ‘wɔngɛn –dee ‘ö go –Kwlana ‘gü -a ‘ka– –gɔ, -yö kë ‘‘dhʋ̈ kö -yö zun ö zota –kɔ -dɛɛ kë -sü -bha.

-A kë -sü kö gamɛ -yö ‘go gagü bha Madhi gbö -kɔ ‘ka bha –a –wɔn mɛ -kɔn ‘ö ‘ka =mɔɔ- -bha ‘ka ka –de dhɛɛ‘‘ kpɔ =dhɛ ‘yö -yö -kë mü =dhɛ ‘yö Maadu –yö =gbɛkiëdhɛ ‘ö- ma –bɔ Yesu ‘kamɛ -nu –ta ‘ö -züzü ya- -ya –Kwlana ‘gü. –A ‘bha mü ‘‘dhʋ̈ -ya –kë ‘‘dhʋ̈ kö -ya –zɔn =dhɛ ‘ö -bha ‘‘mɔɔsëë bha –a ‘‘kwɛɛ -yö ‘‘pʋsüka kö -bɔ Yesu ‘kamɛ -nu –zo bɔ ö ‘ka. Kwa ‘dhangbhosü -ya ‘‘dhiʋ̈ =dhɛ -toagbɩɩkasü ‘ö ga –ta –Kwlana ‘gü -a =gbɛkiëdhɛ suu ‘dhɛ kö ya –dho –mɔɔ -bha ‘ö -kë =dhɛ ‘‘sɛkɛ ‘dhö, ‘ö dho –mɔɔ- -bha ‘ö ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu ‘‘yan ‘ö- -nu ‘gü bha- ‘‘dhiʋ̈ -pʋ, kö -wo Klisi =dede ‘ö -tosɛa ‘ö ‘yaa yën’ö- ‘gü bha- dɔ. =Ya kë ‘‘dhʋ̈ -wo –dho =mɔɔ- -bha ‘wo- ‘gü ma =dhɛ ‘klisi –yö -tosɛa –nu mɛ ‘‘pɛpɛ ‘wo- -dhɛ -gɔ -a –dhɛ. –A kë -sü kö Klisi –yö mɛ -nu bho gagü bha –yö ‘‘plüün’ka ‘ö -ka Ablamö suu =gban –ta, Zufö -nu waa ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu =gban –bhaa ‘ka: „ Mɛ ‘‘ʋʋ mɛ ‘ö ‘dhang bho Gbö bha- ‘‘dhiʋ̈ -tosɛa ‘ö ‘yaa yën –ya –mɛ -gɔ, ‘‘kɛɛ mɛ ‘‘ʋʋ mɛ ‘ö ‘yii ‘dhang- bho Gbö ‘‘dhiʋ̈ ‘yii ‘dho –kpan –tosɛa –bha –bha.“ (Zan 3:36; 1 Zan 5:12).

5.10 -- Mɛ ‘ö ‘wɔn =gban dɔ

-Kwlana ‘wo- --dhɛ ‘Imrân ‘gü bha, kwa –kpan –wokpö ‘‘mlüsü do –bha ‘ö -gban Isa –bha kö -ya pö -sü ‘gü Zufȍ -nu –dhɛ =dhɛ ö -dhö ‘wɔn –nu ‘wo- -kë -dingkpɔ -sü ‘gü =dhɛ pë ‘wo- -bhö waa –a –nu =slɔɔpë ‘ö -dingkpɔdhɛ -nu ‘gü -a –zɔn.

–Kwlezlan ‘ö bha –a ‘klɔɔ- -yö ‘gbɛ: Zufö -nu ‘gbɛ -dhɛ ‘waa Moizö -bha ‘tɔng- -nu –ya sië =bhlëë ‘gü, ‘yö ‘wo ‘pë ‘tɔng- ‘dhö- -ta =dhɛ -bhöpë ‘yaa –mü bha- -bhö. Mɛ ‘bha –nu ‘waa ‘sung- ‘ma –a –kɔ -ta ‘yö ‘wo pë -dhi –nu –dhɛ -a -nu –bhö -dingkpɔ ‘gü -wo –gɔ ‘kɔɔdhɛ -nu ‘gü. =Ya ‘go mü ‘yö ‘wo wo =slɔɔpë -nu –dingkpɔ klɔklɔdhö ‘yö ‘waa- nu –zëwo ‘‘flɛɛmɛ -nu waa =duëëmɛ -nu ‘wo ‘wo ‘‘Maka –a –nu –dhɛ -zëwo.

Al-Suyuti, ‘ö -kë ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -naa ‘wɔngüpömɛ do ‘ka –ya –pö: Isa kö -yö ‘dɛdɛ -yö -gun troo kë sië ö ‘‘tɛɛbë -nu ‘‘piʋ̈ ‘yö- pö: „a –dho –mɔɔ -bha ‘ö ‘pë ka –mɛ -nu ‘dhö- -bhö sië ‘kɔɔdhö ka zian ‘gü ‘a- pö ka –dhɛ, waa pë -nu ‘wo- -dingkpɔ klɔklɔdhö -a –nu –bha =kwɛɛ -nu ‘gü ka ziaangü.» ‘Dhɛ ‘në -nu bha ‘wo dhiang bha- ‘klɔɔ- dhɛɛ‘‘ –kë, -a ‘wɔn –yö kë ‘nëmɛnu –kɔn ‘yö ‘wo wo –bha ‘në -nu dhɛɛ‘‘ –kë: „’De ‘wɔn bha- pö ka –dhɛ? ‘Dhɛ ‘wo- ‘wɔndɔ =dhɛ Isa =në mɛzuëpiʋ̈wɔn -dhiang bha- zë, ‘yö ‘nëmɛ -nu –wo wo –bha ‘në -nu kɛɛn –kan Madhi gbö Isa –bha ‘yö ‘wo ‘‘kwɛɛta –a –nu –zü ‘kɔtaama.

‘Dhɛ ‘‘tʋ̈ng ‘bha ‘gü ‘yö Isa –ya pö bha- -mɛnu –dhɛ, ‘mëkë ‘yö ‘yaa =mɔɔ- -bha kö -yö -kpan –a –nu –bha, -wa pö ö -dhɛ =dhɛ ‘waa ‘kɔɔdhö ‘zü ‘‘tʋ̈ng yaa- ‘gü. ‘Yö Isa –ya pö ‘nëmɛ -nu –dhɛ: „‘‘Kɛɛ a –mɔɔ -bha ‘a- -nu trookë –woma ‘ka zuë ‘gü waa ‘kɔ =taama –dhɛ -nu ‘gü“, ‘yö ‘wo- pö- -dhɛ: „Pë ‘kö ‘‘wɩ sië bha –yö -bhɔɔ -nu ‘ö din ‘dhö- -nu kë sië =në- ‘ka.“ ‘Yö Isa –ya –nu –ga dinngdhö ‘yö- po: ,,Tɛawɔn –yö ka ‘‘piʋ̈! Ka –bha –bhɔɔ -nu bha dosɛng =në ‘wo =wɛɛ dɔ sië ka zʋʋ‘‘ ‘gü =taama bha.“ ‘Dhɛ ‘nëmɛ -nu ‘wo wo –bha ‘nënu –ga, ‘yö Isa zëdhiang –yö -kë tɛawɔn ‘ka. Kö- -nu –bha ‘në -nu =gbaan kë -bhɔɔ -nu ‘ka!

-Kwɛzlan =suasü waa mɛ -bhakandhiang suu ‘kö bha –yö -gban Zufö -nu ‘kö ‘waa –bhɔ -da wo –gɔ ‘‘kwɛndhɛ ‘gü tongtongdhö, =dhɛ Yesu yöö -depö -a ‘dhö bha =në- -bha, kë ‘‘dhʋ̈ kö -ang –bha ‘në -nu bhɔ -a ‘ka taa =gbɛɛn, yö -mü =dhɛ -yö -mɔɔ -bha ‘ö- -nu –bha këwɔn yaa –nu dɔ zangta. –A –kë ‘‘dhʋ̈ -sü ‘gü, -wokpö ‘ö ya –Kwlana ‘gü -ya –zɔn =dhɛ Klisi –mɔɔ -bha ‘ö- ‘‘yan –yö -ziö ‘kɔkpʋng ‘gü ‘ö -dhɛyö -a =taama! Maadu –bha ‘gü, ‘‘yanga suu ‘wo- -dhɛ „rayon-X“ bha =në gun- -gɔ. Naɔ -së sëëdhɛ ‘gü bha kwa –kpan –bha mü =dhɛ Yesu –yö mɛ -nu zuëpiʋ̈wɔn –nu –dɔ. –A –mawɔn ‘yaa gun mɛ ‘bha dhɛɛkpɔsü -bha. : „ Yö -mü =dhɛ ‘pë mɛ ‘gü -yö gun –a dɔ sië“ (Zan 2:24-25).

-Wokpö ‘ö ya –ya –zɔn =dhɛ Isa –gun ‘wɔngban dɔ sië. ‘‘Kɛɛ -wa ‘klɔɔ- ‘sü -kɔ yaa –kë. ‘yii kë -bhöpë ‘sü -sü ‘ö -dingkpɔdhegüsü ‘‘iin mɛ =slɔɔpë -nu ‘ö -dingkpɔsü ‘ka ‘ö Yesu –kpan –bha ‘ö -Zlandhɛ -Yan ‘ka. –Yö -kpan ‘wɔnyaa –nu ‘wo –dingkpɔsü ‘ka bha- –bha ‘yö ‘wɔn ‘ö zadɔmɛbhasü ‘gü bha- dɔ, kë ‘‘puusü waa tɛawɔn ‘dhö. –Ya ‘‘piʋ ‘ö mɛ -nu gba dhasü, -këslʋ̈ʋ̈slʋ̈sü waa mɛgban –dadɛɛgüsü ‘ka, ‘ö ‘yaa- ‘‘piʋ̈ =dhɛ ‘ö -kɔda mɛ ‘bha –bha =naɔ ‘gü.

Maadu –gun saan‘‘ sië, ‘ö yuudhö gun –da sië -dhɛng –nu ‘wo ‘go –dhɛ ‘‘wɛɛ ‘gü waa ‘pönë =dede ‘wo go Medinö -a –nu =zinggü. –Dhɛng –nu bha ‘waa gun yë =slɔɔ sië kö -wa kë ‘yö =naɔ ‘bhaa gun- -nu –gɔ -a –nu –wɔgükɔ ‘bhaa gun ‘yö -nu –bha ‘kɛɛn ‘ö go –ang –mɛ -nu ‘‘piʋ̈ -a ‘bhaa gun ‘dhö. –Dhɛ bha- ‘gü, ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu ‘wo go Medinö ‘yö =naɔ -yö =ya kësü -bha –a –nu –gɔ =dedewo. ‘Yö ‘mɛ ‘wo bha ‘yoo –dhɛng –nu bha- -nu –yɛɛbho wo –gɔ ‘kɔɔdhö ‘yoo- ‘‘plüün bho -nu –dhɛ =dhɛ -wo –dhö ‘‘tʋ̈ng kë- -nu ‘gü =dhɛ wo –de dheebhang –nu ‘ö- -nu =yɔɔn ‘dhö do =në- -nu ‘dhö. ‘‘Kɛɛ =wopiʋ̈wɔn waa tɛawɔn –zë -naa =gblɛɛn –ya –nu =zinggü. ‘Kɔɔnë -nu –zë -wo –bhöpë -sɛngbë -nu –bhö sië kö -dhɛng –nu zë -wo ‘‘kpɛngdhö; ‘yö ‘pömɛ -nu –wo zoo =naɔ -nu –blɛɛn kpɔ -dhɛng –nu –gɔ. ‘Dhɛ Maadu –yö wɔkɔ suu bha- ma, ‘yö gun- ‘‘piʋ̈ =dhɛ -yö ö -kɔ yö- -nu –bha =naɔ -nu ‘wo –dingkpɔ -sü ‘ka bha- -ta. =Dhɛ ‘ö -kë ‘‘dhʋ̈, ‘yö- pö: „Kö Yesu –yö ‘‘dhiʋ̈yeekë -yö nu –dɛɛwo, -yö -dhö pë -nu ‘ka- -bhö -dhɛtiidhɛgü waa ka –a ‘dhɛ ‘ka- -dingkpɔ ka –bha ‘kɔɔdhɛ -nu ‘gü bha- -zɔn, -a –gɛn –mü =dhɛ -yö -mɔɔ -bha ‘ö -dhɛyö mɛ =gban ka ‘gü ‘‘pɛpɛdhö. “

-A –dhɛa –bha kö =gbɛkiëdhɛ ‘ö -Kwlana –ya –kë bha –yö ‘to kwa ‘‘yaan kö, ‘kwa –zuu ‘gü -dhuö dɔ sië ‘‘mɔɔ- -nu –ta, kö ‘kwa- -nu –zobö =dhɛ -a –dhɛa –bha kö Yesu Klisi –bha –dhɔ bha –a dhɔng –yö kwa –ta –kpɛɛwo tɛanwɔn ‘gü! ‘Wëë- ‘ö -dingkpɔsüka waa –bɔ Yesu ‘kamɛ =slɔɔpë -dhö =mɔɔ- -bha ‘ö -kë -gɛngbantapë ‘ka ‘kwa Zlanwo pö ‘‘kpʋngtaadhɛ -todhʋ̈sü -dhɛ, kö mɛ -nu =wa =mɔɔ- -bha =wa ‘go ‘‘gblʋʋ kö =waa =taa zun wo- =naɔ -nu –bha.

5.11 -- –Tabhlɩ ‘ö dhanggü

-Kwlana al-Mâ’ida (5:112-115) ‘gü, ‘wɔn ‘ö -gban Yesu -bha ‘bluu- ‘gügwlüsü ‘ö mɛ 5000 –bha kwa- ‘‘fun –ma mü ‘‘mɔɔ- -nu –bha –a pökɔ ‘gü. –Wokpö bha ‘yi- -slëë -ta –a –kɔ -ta, kö Maadu –bha –zotakɔ waa ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu bha –yö kë kwa –gɛn –gban –ta ‘ka kwa- -nu kwa –bha dhiangzësü ‘gü.

‘‘Dhiyanwo 112: „ Oo Isa, Madhi gbö! Ka Dëmɛ -dhö -mɔɔ -bha ‘ö -tabhɩ do =lɔɔ dhanggü (‘ö nu- ‘ka) kö -bhöpë -ya –tadhɛ pasü ‘ka –ee?“
‘Yö- -yɔɔ bɔ- -nu –gɔ ‘ö- pö: „ –Ka ‘‘suʋ̈ Ala –gɔ ‘‘ni ‘ka bhɛɛmɛ ‘ka!“

‘‘Dhiyanwo 113: ‘‘Kɛɛ ‘yö ‘wo- pö: „Yi- ‘‘piʋ̈- ‘‘piʋ̈ =dhɛ ‘yi pë bha- bhö kö i zuë‘‘ –yö kë -sɛa kö ‘yi gun –naa –a ‘wɔndɔ sië =dhɛ ‘bha tɛawɔn bho yi –dhɛ ‘kwii, kö ‘wɔn ‘ö ya ‘yi kë- gbɛkiëkëmɛ ‘ka (-tabhlɩ bha).

‘‘Dhiyanwo 114: ‘Yö Isa, Madhi gbö -ya pö: „Allahumma (Elohim), yi Dëmɛ! –bhö -tabhlɩ ‘ö pasü ‘ka –bhöpë ‘ka –yö ‘go dhanggü ‘ü- lɔɔ yi –ta yö, kö -yö kë zuëniidagüwɔn ‘ka yi –bhaa ‘ka, mɛ -blɛɛsü waa mɛ -totaamasü ‘ö yi kpögü ya- -mɛ -bhaa ‘ka, kö -yö -dhidhawɔn ‘ö go i ‘‘piʋ̈ -a ‘ka.! –Bhö -kɔya i –gɔ (Yi –bha ‘bluu- ‘ö yi ‘‘kpɛkpɛ ‘ka –a ‘gü)! Ka =në ‘ka pënumɛ -zë -a –kpukutu ‘ka. “

‘‘Dhiyanwo 115: ‘Yö Atanna –ya –yɔɔ bɔ: „A –dho –mɔɔ -bha ‘a (-tabhlɩ ‘ö -bhöpë ‘dhö- -ta) bha- lɔɔ ka –dhɛ. ‘‘kɛɛ =ya ‘go mü, kö mɛ -yö kë ka kpö ‘gü kö ‘yii ‘dhang- bho- ‘‘dhiʋ̈, a –dho ‘wɔn bho- -mɛ ‘gü -sɔbhɛɛ ‘ka, =dhɛ -kɔ ‘ö ‘mii ‘wɔn bho- ‘ka mɛ ‘bha ‘gü do ‘‘kpʋngtaa –a ‘dhö!“

-Kwɛzlan ‘ö -kë -zotagüwɔn ‘ka ‘ö -gban ‘bluu- ‘gügwlüsü -bha mɛ 5000 ‘‘sima –ta bha, ‘pë ‘yï- pö- ‘gü -a –ga ‘ö ya:

● –Gɛnyan ‘gbɛ =dede ‘ka Maadu –yö -naa –da –bɔ Yesu ‘kamɛ ‘dhɛ -nu –zo ‘yii –gban =kö waa- -bha =klang –nu ‘dhɛ -nu –dhɛ (pëdaanmɛnu) =zinggü, mɛtakunmɛ ‘‘iin ‘kozë faan ‘ka –mɛ, bhɛɛmɛ ‘wo =bhɛɛ =dedewo, ‘‘mɔɔsëëbhomɛ, =klangdhiʋ̈ -nu waa =gbɛkiëkëmɛ (-Kwlana l ‘Imrân 3:52-53). –Kwɛzlan ‘ö -gban –tabhlɩ ‘ö go dhanggü bha- -bha bha Isa –yö dhiang –zë =klang –nu –dhɛ =dhɛ pëdaanmɛnu ‘dhö.

● –Kwlana ‘gü Isa yöö =dede ‘yaa ‘sü-sü ‘ka =dhɛ ‘pë ‘ö „Dëmɛ ‘ka“, ‘‘kɛɛ Ala =në- Dëmɛ ‘ka. Isa –yö -yasüka –a –bha –ya ‘gü.

● ‘Dhɛ Isa –yö Atannawo pö =gblɛɛn ‘ka ‘‘yɛɛn –ta, ‘yö din –ya bha =klang –nu ‘kun. ‘wii ‘‘yan ‘to kö Isa –ya –nu gba –bhöpë ‘ka, ‘‘kɛɛ ‘yö ‘wo –a „ ‘gü dan “ ‘yö ‘wo- dhɛɛ‘‘ kpɔ Ala –bha –kë -Zlan ‘ö -dhɛgbangü -a ‘kasügü, ‘‘ni –a –kɔ ‘dhö =mɔɔ- -bha kö -ya –nu –ta ‘kun –a ‘gümasü -bha. ‘yii kë ‘wɔn ‘ö -kaanbho –a –nu –dhɛ -a ‘ka, ‘‘kɛɛ kö -wa ‘güdan –gɛn –mü.

● ‘Isa ‘yii ‘‘gbɩɩdhɛ -wɔ ö -bha =klang –nu –ta kö -wo ‘dhang- bho ö ‘‘dhiʋ̈, kö ‘yii kë -suʋ̈ Ala –gɔ -sü ‘ka. Atanna –bha –dhɔ waa- -gɔyë -nu –zë ‘yaa ‘‘mɔɔsëë zë -dhiang ‘gü, ‘‘kɛɛ yö -zë ‘gü, -suʋ̈ Ala –gɔ -sü waa- -bha ‘wɔndhokëdhia pömɛ =bhlëëyasü dosɛng =në- -nu –bha ‘wɔn –gɔ ‘ka.

● ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ ‘‘tʋ̈ng ‘yaa- -nu –gɔta ‘yaa ‘dhɔsü ‘gü ‘yö ‘flëëbhodhe ‘yaa- -nu zuëë‘‘ ‘gü -a –gɛn –mü =dhɛ -Zuu ‘‘Slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ ‘yaa- -nu wɔkɔ ‘bha ‘gü. ‘Mɛ ‘ö ‘‘slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ -bha –a –bha –zuu –yö ‘sü-sü ‘ka =dhɛ Djibrilö (Gabiɛdhö), -a –wɔn ‘gü ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu –wo wo –zogbantapë =në- =mɔɔ. –Wa ‘‘piʋ̈ =dhɛ ‘wo kë -tablɩ bha- -gbɛkië ‘ka, kö ‘ya ‘dho kë Isa kë -yë -zë ‘ka. –Tablɩ waa- -tapë -nu bha =në ‘ö- -nu ‘‘tʋ̈ng ‘dhö gun- -nu ‘gü.

● –A ‘dhɛ ‘wɔn ‘wɔn ‘ka, yö -mü =dhɛ Madhi gbö bha ‘yaa gun bhɛɛ‘‘ sië Ala –dhɛ, ‘‘kɛɛ Allahumma (Elohim). ‘Tɔ ‘kö bha –yö Maadu –bha ‘ka bhɛɛ‘‘ –sü -bɔtasü -mü -së ‘ö- -yɔ ‘dhö dho bɔ ‘‘vaandhö =në- ‘ka. Elohim –yö Ala –bha ‘gügbɩɩdhɛ -lookotasü =në- ‘ka –yö ‘kwa Zlan ‘ö gbö ‘ka, ‘ö -zuu ‘ka ‘ö zuu ‘‘slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ ‘ka –a –kë dosü yö mü. –Kwlana –ya –pö =dhɛ –Nëngkwë zii ‘gü Isa –yö -gun Atanna –dhɛ sië „ Atanna (Allahumma) yi Dëmɛ.“ ‘Yö Moisö yöö -de ‘pö -ya pö: „ A ka Demɛ ka –bha Zlan ‘ka!» -Maadu kë ‘‘dhiʋ̈ -wluu –bha Zlan ‘ö -Nëngkwë zii ‘gü bha ‘ö- kë ‘‘mɔɔ- -naa Zlan ‘ka.

● ‘Isa ‘ö -Kwlana ‘gü bha –yö -bhöpë ‘kpii- ‘ö dho kë dhang- ‘gü bha- -dhɛ zuë =niida ‘kpii- ‘ö mɛ =gban –bhaa ‘ka, ‘ö -kë ‘në ‘dɛdɛ ‘‘iin mɛ ‘kpii- waa Yesu –bha Klisi –nu =gban –bhaa ‘ka. Maadu –bha –zotadhe ‘gü -yö -bhopë -së ‘ö Dëmɛ -kuudhiʋ̈ bha waa bluu- ‘gü ‘‘glasü ‘ö mɛ 5000 –ta bha- -kaan ‘‘kwëë. –Yö -bhopë -së ‘ö Dëmɛ -kuudhiʋ̈ bha- -dhɛ -dhidhawɔn. -Kwlana –gɔ ‘‘sɔɔdhu ‘gü bha –yö -bhɔ -zotagüwɔn ‘ö -kë „ –tabnlɩ“ (al-Mâ’ida) –wɔn ‘ka bha-- -bha.

● ‘Yö Madhi gbö -ya –dhɛ Ala –gɔ kö -bhöpë nu ö -bha =klang –nu –dhɛ -kpɛawo. ‘‘Mɔɔsëëgü, -zotandhe ‘klɔɔ- -mü ‘‘dhoodɔsü ‘ka (/Kwlana Fatir 35:29-30) kö- -gɔ -yö dɔ bhɔɔkësü ‘ka. Ala ‘yii kë mɛ Dë ‘ka, ‘‘kɛɛ ‘‘tʋ̈ngkëmɛgümɛ ‘‘gwlüsëësü ‘ö ‘‘mɔɔsëěbhomɛ ‘dhɛ =ya dɔ- -nu –gɔ ‘ya- -ang bho –kplagü =në- ‘ka.

● Ala –yö kë Isa –bha bhɛɛwo –daa –kë ‘‘siamü, ‘ö -wɔnmɛkɔnwɔn ‘ka ‘‘mɔɔsɛ ‘gü. Kö Isa –yö =tun =kö bhɛɛ‘‘ sië, ‘yö Ala –yö zun –tabhlɩ bha- =lɔɔ -sü -bha dhang –ta Isa –bha =klang –nu ‘ö din =ya dɔ- -nu ‘ya- bha- -nu –dhɛ.

● Yö -zë ‘gü, Isa –bha –dhidha bha- ziangü -gun ‘‘mlümlüsü. Atanna –yö ‘wɔn –bho =dedewo gɔɔgbɩɩmɛ ‘‘pɛpɛ ‘wo ‘‘kpʋngtaadhɛ ‘ö =dɛɛ ‘gü waa dhia‘‘ ‘güwɔn suu =gban ‘ö- -bha =klang –nu kpögü. –Kɔnëga –ziö ‘‘siasü ‘ö bha –yö pö -sü ‘ka ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu –bha ‘pö (!) ‘‘Iin ‘zü kö =wa ‘dhang =në- bho Isa –bha –dhidha ‘ö- -kë bha- ‘‘dhiʋ̈.

● ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -naa ‘wɔngüpömɛ -nu –wo dhiang –zing –bɔ -tabhlɩ =në- ‘‘gblʋʋ -ta -kpɛawo ‘yö ‘yö ‘mɛ ‘kö -bhöpë ‘ö go dhanggü bha- nu bha ‘waa- -dhiang –zë zë. –Yö ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu ‘‘piʋ̈ kö -bhöpë ‘ö -kë =dhɛ -bhɔɔ -wü ‘dhö, we ‘‘dhiʋ̈- ‘ö- -nu ‘‘tian ‘ka bha –wo –dho –kpan –bha dhanggü. Mɛ ‘kpiidhɛ -zo –yö -bhɔ =dhɛ -yö kë -tabhlɩ -yɔɔ ‘ö go dhanggü. Mɛkpiidhɛ -ziaan ‘wii- dɔ =dhɛ‘‘mɔɔsëë ‘gü, Madhi gbö -mɔɔ -bha ‘ö =bhɛɛ ö -bha =klang –nu –wɔn ‘gü.

● =Ya kë =dhɛ ‘ka- pö ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu –dhɛ =dhɛ ‘bluu- bhɛ ‘‘sɔɔdhu waa ‘yuuga =plɛ =ne gun Yesu =kwɛɛ- kö -yö mɛ 5000 ‘‘dhiʋ̈gba –a ‘ka, ka –dho –a yö =dhɛ kö- -nu wëgü =ya –siö, -a –gɛn –mü =dhɛ ‘yuu- waa ‘bluu- -nu bha –bhöpë ‘ö- =bhlëë ‘yaa ‘dhö -zlan =plöö yö -mü.

● ‘Kɛɛ ‘ka- -zɔn ‘‘tʋto ka –bha –mɛ -nu –dhɛmɛ -nu –dhɛ =dhɛ -wo wo –zota Yesu –bha Zlan ‘‘nuɛbhosü -bhöpë ‘dɛdɛ ‘ö gun- =kwɛɛ bha- -wɔn ‘gü, -yö kë -kë -bhöpë ‘gbɛ =dede ‘ka bha, ka –dho –mɔɔ -bha ‘ka- ‘güpö ‘‘mɔɔ- -nu –dhɛ =dhɛ ‘wɔn kö bha –yö tɛawɔn dɔsü =në- ‘ka, ‘‘kɛɛ yö -zë ‘gü -zotandhe waa –gasitɛ ‘güwɔn kësü bha –wo –dho =mɔɔ- -bha ‘wo –kë ‘dhuëë- -gɛngodhɛ ‘ka mɛ ‘gbɛdhɛ =dede –gɔ, kwa ‘‘wɩ sië ‘bluu- -pɛɛtasü =në- ‘ka bha.

● Kwa- ‘wɔn –dɔ =dɔ =dhɛ Yesu yöö =dede =në gun –dhidhawɔn ‘kö ‘‘dhʋ̈ bha- -gɛngodhɛ ‘ka. Kwa Dëmɛ -yö kwa –zogban =dhɛ -yö -dhö ‘bluu- nu mɛ ‘‘pɛpɛ ‘kö ‘wo =ziö- =keng- ‘ö ‘wo ‘dhang- bho- ‘‘dhiʋ̈ kö -wa ‘‘nuɛbho sië ‘‘tʋ̈ng ‘ö- -kë -a –nu ‘gü -a –nu –dhɛ. ‘Wɔn bha –yö -dɔ -Kwlana –bha mɛ =klangkëwo –gɔ. Zlan –bha –gasitɛ ‘ö Biblö ‘gü bha, Dë -mɔɔ -bha ‘ö ‘‘dhiʋ̈sümɛkamɛ ‘ö ö dë nu –a dha, ‘ö ‘mɛ ‘dhɛ ‘ö -dhi –a –dhɛ -a -mɛ bho ziaan –ta ‘pö.

● Yesu –bha –dhidha =dhewɔndhiʋ̈sü ‘ö -Kwlana ‘sëëdhɛ ‘gü bha =në- -zɔn =dhɛ -yö mɛ -tadhiangzëmɛ ‘ö mɛbhɩɩdhe waa Zlan –nu =zinngü -a ‘ka. Yö =në ‘ö -dhidha ‘kpii- ‘ö ‘‘mɔɔ- -nu ‘dhɛ ‘wo- ‘‘piʋ̈ ‘wo ‘wo- ‘güma bha– –gɛngodhɛ ‘ka. Bhɛɛ‘‘ –sü ‘ö Yesu ‘tɔ ‘gü bha –yö -kë ’pö ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu ‘‘piʋ̈ mü. Klisi =ya ‘‘kwɛɛ ‘‘pʋ, =ya kwa –kɔ -da Atanna =kwɛɛ-. Ziaan ‘bhaa ‘dhö kö -yö ‘dho Atanna ‘‘piʋ̈ kö ‘yii kë -A ‘ka: „Yö -mü =dhɛ Zlan –yö do ‘yö mɛ -tadhiangzëmɛ ‘ö waa ‘ö waa mɛbhɩɩdhe =zinnggü ‘ö do, Yesu Klisi mɛ ‘ö ‘Klisi ‘ka“ (1 Timote 2:5; -Kwlana al-Anbiya' 21:28).

5.12 -- 'Isa ‘tɔngbɛnzëmɛ ‘ö go Zlan ‘‘piʋ̈

-Kwlana ‘gü, kwa –kpan –wokpö gbɛ ‘ö -zɔn =dhɛ -kɔmɔɔnwɔnbhasü -yö Klisi –gɔ ‘tɔng- ‘sëëdhɛ -ta. –Wokpö bha- =plɛ bha –ya këwɔn waa ‘sëëdhɛ ‘ö -kë -Nëngkwëë ‘sëëdhɛ -be ‘ka bha- dɔsü –zɔn, -dhidhawɔn waa- këyë ‘ö go Zlanpiʋ̈ bha (-Kwlana l ‘Imrân 3:50-51; al-Mâ’ida 5:46-47; al-Zukhruf 43:63). –Dhidha –wɔn –nu bha –a –dhɛa –bha kö -yö ‘to mɛ ‘‘yaan.

● Ala =në Klisi bɔ kö -yö ‘tɔng- ‘sëë -bha –ya –zɔn =dhɛ ‘bën do ziaan ‘yaa- -bha. =Ya kë ‘‘dhʋ̈ -më ‘pö -kë ‘yö ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu ‘wo- ‘‘piʋ̈ kö -wa –zɔn –kɔgban –ta =dhɛ ‘tɔng- sëëdhɛ bha pö -ya –bha? ‘Wɔn ‘kö ‘‘dhʋ̈ bha –Kwlana –yö -kɔ -wɩbhasü ‘ka –gɛnyan ‘gbɛ =dede ‘ka. ‘Ö go ‘mü, Klisi =në Ala –wo =dede ‘ka =dhɛ -kɔ ‘ö -bɛnzësü ‘ka ‘tɔng- ‘sëëdhɛ ‘gü -a ‘dhö. -Kwlana l ‘Imrân 3:50; al-Mâ’ida 5:46).

● Ala yöö =dede –yö kë Madhi gbö =klang –kë kö ‘yii bhɔ kö, ‘tɔng ‘sëëdhɛ, Sadhomɔn –bha ‘‘gwʋ̈ng –nu, Naɔ -së waa ‘sëëdhɛ -be –blɛɛsü -nu waa mɛ -nu ‘wo =ziö- ‘‘dhiʋ̈ (-Kwlana l ‘Imrân 3:48). –A –kë ‘‘dhʋ̈ -sü ‘gü Klisi –mɔɔ -bha kö -yö nu Izlaɛdhö -mɛ -nu ‘‘piʋ̈ ‘wɔndɔdhe ‘ö go Zlan ‘‘piʋ̈ ‘ka kö -yö ‘wɔn ‘‘pɛpɛ ‘ö ‘yaa =mɔɔsü ‘ka ‘‘kwëë ‘tɔng- ‘sëëdhɛ ‘gü -a –nu ‘gü pö, ‘yö -kë ‘gügblüdhe ‘ö- -nu =zing bha- ‘‘dhiʋ̈yadhɛ ‘ka.

● -Kwlana –bhaa ‘gü, -kɔmɔɔnwɔnbhasü -yö Klisi –gɔ kö -yö Ala –bha ‘tɔng- -nu ‘ö -ya –sü ‘ka bha- slëë- -ta ‘‘iin –ya bho ‘mü, kö -yö kë -a –gɔ ‘‘yɛ -sü ‘ka –a –bha =klang –nu –gɔ. =Taaköyö -a –bha Isa =në ‘tɔng- -bɛnzëmɛ ‘ka ‘‘mɔɔsɛgü; Yözë ‘yii kë ‘tɔng- -wɔtamɛ ‘ka. –A ‘dhɛ bha –yö -ziö -dhidha –wɔn ‘gbɛ –ziaan –ta ‘‘mɔɔsɛgümɛ -nu –bhaa ‘ka, yö -mü =dhɛ -a –nu –bhaa ‘ka Ala dosɛng =në ‘tɔngbɛnzëmɛ dosɛng ‘ka. –Kwlana ‘gü, Klisi –gun Ala –wo ‘ö =nënggü -a ‘ka: Yö =në ‘ö ‘tɔng- ‘ö -wosüka zangta ‘ö go Zlan ‘‘piʋ̈ ‘gbaandhö -a ‘ka (Zan 13:34; -Kwlana Maryam 19:21; al-Anbiya' 21:91; al-Tahrir 66:12 waa- ‘bha -nu).

-Kwlanawokpö -nu ‘gü, kwa ‘‘tʋ -tö -da dhiang do ‘bha ‘gü mü ‘ö =gban ‘pë ‘ö Yesu ‘dhö- ‘ka –a –zɔn –sü -bha : „’Ya ‘dho kë ka ‘gü =dhɛ a –nu ‘‘dhʋ̈ kö ‘a <tɔng –nu ‘‘dhiʋ̈ dɔɔnë; ‘mii nu kö ‘a- -nu ‘dɔɔnë ‘‘kɛɛ kö ‘a- ‘‘dhiʋ̈ =mɔɔ ‘‘kwëë “ (Matiö 5:17-18). ‘yö- ‘güpö ‘zü: „ –Yö -gun pö -sü ‘ka ‘‘sɛgümɛ -nu –dhɛ….‘‘Kɛɛ ma –zë a- -pö ka –dhɛ“ (Matiö 5:21-48). „ ‘Pë mɛ -kë -dhiisü, ‘yaa –mü ‘pë -da mɛ ‘‘dhidhö -a ‘ka, ‘‘kɛɛ pë ‘ö go mɛ ‘‘dhidhö “ (Matiö 15:16-20).

Maadu –yö kë mɛ zuëë‘‘ ‘‘dhiʋ̈ wlüü‘‘ –dhiang ‘ö Yesu –yö mɛ =klang –kë ‘ka bha- -ma, ‘‘kɛɛ ‘yii- ‘gü ma =dhɛ ‘tɔng- ‘‘dhiʋ̈ -mɔɔ ‘‘kwëë -wɔn ‘dhö, ‘‘kɛɛ =dhɛ ‘‘kang ‘bha –nu –bho =klang –nu –gɔ ziaan –sü ‘dhö. –A ‘dhɛ -wɔnmɛkɔnwɔn ‘ka yö -mü =dhɛ -yö -kɔmɔɔwɔnbhasü -nu Isa –dhɛ kö -yo ‘tɔng- zii bha- ‘‘dhiʋ̈ daɔnnë kö -ya –dɛɛ -gɛn –gban –a –bha –kë Ala –bha bɔmɛ ‘ka –su ‘gü.

● –A ‘tɔng- ‘güwɔn suu ‘‘pɛpɛ ‘ö Madhi gbö -ya kë bha, -yö kë- -zɔn dhɛ -dhɔkëdhe ‘ö ‘‘mɔɔsëë ‘gü bha- -zɔn: „ –Suʋ̈ Zlan –gɔ -sü!“ ‘‘Mɔɔsëë -gɛn ‘yaa –gban –sü ‘ka –dhɔ ‘ö go Ala ‘‘piʋ̈ ‘ö -gban mɛbhɩɩdhe –bha -a –ta ‘‘iin ‘zü -dhɔ ‘ö go yöö =dede ‘‘piʋ̈ -a ‘ka. –Dhɔ ‘ö -kë ‘në Dë -bha ‘ö ö -zota =dhɛ ‘ö mɛbhɩɩdhe dha –a ‘ka, ‘‘kɛɛ ‘wɔn do ‘kö ‘dhö yö -mü -a –bha ‘gügbɩɩdhɛ, -a –bha –kë ‘‘tʋ̈ng =gban ‘gü -sü waa- -bha ‘‘sɛ -bha –kë Ala -dhɛ -sü, bhii, -a –bha –kë gbangɔn ‘kasü ‘gü mɛ ‘bhaa dhɛɛ‘‘ kë ‘‘iin ‘zü ‘wɔn ‘bhaa –gban –bha kö -ya –gɛnbho mɛ -dhɛ. ‘Wɔn do ‘kö ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu –wa –kë yö -mü ‘‘gblëënë -sü kö -wa –dhɔkë -a =bhlëëyasü ‘ka waa –suʋ̈gɔsü ‘ka.

● -Gɔdhosiasü suu ‘kö bha –a –dhɛa –bha kö -yö kë gbaɔdhe ‘ka Ala –bha bɔmɛ -nu =gban –gɔ. –Kwlana ‘gü, Madhi gbö –ya –dhɛ -sü ‘ka Zufö ‘wo –bɔ Yesu ‘kamɛ -nu ‘ka ‘‘iin –a mɛ ‘dhɛ ‘wo ‘‘mɔɔsëëbho -nu –gɔ -gɛnyan =plɛ ‘‘siman ‘ka =dhɛ: „-Ka –gɔ ‘dho N –dhɛ ‘‘siaa-!» (-Kwlana l ‘Imrân 3:50; al-Zukhruf 43:63). –Wokpö bha –yö ‘‘mɔɔsëë -dɔ ö -gɔ -ta! Kö mɛ ‘‘pɛpɛ =gban –wo Yesu Klisi =në- =bhlëë -ya, kö -wo =de ‘‘klang bho- -bha kö -wo –a –bha ‘tɔng- -nu =bhlëë -ya =dewɔndhiʋ̈sü ‘ka, -kɔ do ‘ö ‘wo Zlan =bhlëë -ya ‘ka bha- ‘ka! ‘‘Mɔɔsëë ‘yaa mɛ =klang kë =dhɛ: „-Ka ‘dhang- bho Ala –bha –gasitɛ ‘‘dhiʋ̈ ‘‘iin –ka ‘‘wɩ Klisi –bha –mawɔntodhe –bha ‘‘iin ‘zü -a –dhɔ ka kë -a –gɛn –mü =dhɛ yö =në kwa –dhɔ -ya –kë =kö -bhɛɛsü“. –A =gban ‘gü, Isa –yö kɔngga ziö ‘‘sia =dhɛ -wo –gɔ ‘dho ‘‘sia –deyɔɔnsiasü ‘gü ‘ö -bha –kɔmɔɔwɔnbhasü =wlöö. ‘Mɛ ‘kö -Kwlanawo ‘dhɛ ‘kö bha- ‘gü ma –dho –gɛn –gban –a –ta ‘ö -kë ‘wɔn –taɔngsë -pö ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu –dhɛ -gɛn ‘ka. ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ zë -a –dhɛa –bha kö -yö -gɔ -dho Klisi –bha ‘tɔng –dhɛ ‘‘sia –sü dɔ, kö -yö ‘to mɛ =klang –kë –gasitɛ ‘ö mɛ dha –a ‘ka -sü -bha. –A –dhɛa –bha kö Klisi –bha ‘tɔng 510 ‘ö Naɔ -së ‘sëëdhɛ ‘gü bha ‘kwa- daan- =kö -blɛɛsü kö -yö -zɔn –a Moizö -bha 613 ‘ö ‘tɔng- ‘sëëdhɛ ‘gü bha- ‘ka. =Ya kë ‘‘dhʋ̈, kwa –mɔɔ -bha ‘kwa –tosɛa –kë Yesu –bha ‘tɔng- =wlöö =dhɛ tɛanwɔn ‘dhö ‘ö ‘kwa =mɔɔ- -bha ‘kwa ‘‘dhi bho- -ta ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -dhɛ =dhɛ ‘yii kë =dhɛ -a –bha ‘tɔng- =gban =në ‘kwa- ‘kun sië, -a –wɔn ‘gü kwa –dho –mawɔntodhe –dhɛ ‘‘tʋ̈ng =gban ‘gü. –A –dhɛa –bha kö ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -yö Klisi –bha ‘tɔng- -nu –ya =bhlëë ‘gü -a –gɛn –mü =dhɛ ‘wɔn ‘ö- dɔ kwa kaɔ yö -mü: „-Ka kë ‘‘kpaa -kpaa….=dhɛ ka Dë ‘ö ‘‘kpaa –kpaa ‘ka –kɔ ‘ö- -bha –a ‘dhö!“ (Matiö 5:48 ). ‘Yö ‘zü „Ka ‘ko –dhɔ -yö ka ‘ko kë, =Dhɛ ka –dhɔ ‘dhö n –kë kɔ ‘ö- ‘gü -a ‘dhö!“ (Zan 13:34). Then he may understand that no one can fulfill the law of Christ by himself, but needs the forgiveness of Jesus and his salvation daily. The grace of Christ Jesus is the only way to the Father (John 3:16; 14:4 et al.).

● Maadu –dhiang suu ‘ö -kë mɛ -wo –gla –ta –sü waa mɛ -bhakansü ‘ö -kë =dhɛ Yesu –ya –pö: „Ala –yö n Dëmɛ waa ka Dëmɛ ‘ka. –Kaa –dhɔkë, -yö këwɔn =dede ‘ka“. –Yö -kwaa ‘sa Ia –zü -Kwlana ‘gü =dhɛ: „A –dho ‘dho n Dë ‘‘piʋ̈ ‘ö kaa –depö ka Dë ‘ka ‘pö!“ Abin, Maadu –yö Isa –ya Ala –bha ‘gügbɩɩdhɛ =wlöö. Maadu ‘yii ‘‘wɩɩ- -bha tongtongdhö kö -ya dɔ =dhɛ Yesu Klisi –yö mɛdhamɛ ‘ka këdhiʋ̈ kö -yö kë ‘ö Dë –bha ‘tɔbhɔdhe ‘ka. –A yö -zë ‘gü -wɩ Dëmɛ -bha wɔkɔ -nu –bhasü -bha -sü ‘ö -zotandhe ‘ka bha, ‘yö yözë -zuö ‘‘gʋ̈ngta ‘yö zuë yaa ‘ka ‘yö Madhi gbö -kë =dhɛ Ala –bha =dhuëng ‘dhö, ‘ö dho =mɔɔ- -bha ‘ö dho kö- -bha =klang –nu –wo bɔ- -ta –wo ‘dho dhanggü =dhɛ ‘‘mɔɔsëë -ya pö « ‘‘gbɛɛ ‘ka “ -bha ‘tɔng- ‘dhö.

–A ‘‘mɔɔ- -nu zëdhiang bha- ‘gü, Maadu –yö Yesu Klisi –sü =dhɛ ‘tɔngbɛnzëmɛ ‘ö go Zlan ‘‘piʋ̈ ‘ö- -dhɛ ‘dhö- -bha kö -yö ‘‘gbɩɩdhɛ -wɔ =klang –nu waa mɛ -nu –ta -a ‘dhö. –A –dhɛa –bha kö ‘kwa ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu –bha ‘wɔndɔmɛ -nu faan dɔ -a –nu –zobosü ‘ka –wo ‘ö -Kwlana ‘gü yö bha- ‘ka kö -wo wo –de ‘dho ‘‘sia –desükpii –gɔ, kö -wo ‘‘wɩ Klisi –bha –kasitɛ ‘ö-yasüka –a –nu –bhaa ‘ka bha- -bha.

5.13 -- Klisi ö -bha =klang –da –dɛɛ ‘gü

-Kwlana ‘gü, -wokpö ‘gbɛ =dede –yasüka mü ‘ö ‘wɔn –nu ‘wo –gban –bɔ Yesu ‘kamɛ -nu –bha –a –dhiang zë -kɔ -së -kë. Maadu –bha –gbɛkië kë -sü ‘gü, -wa –dɔ =dhɛ Madhi gbö -kɔ -yö -mɔɔ -bha kö -yö kö -yö gɔɔgbɩɩmɛ -nu kë mɛ zɔngsü ‘ka waa –desükpiimɛ -nu –wo ‘‘gla mɛ yëkëmɛ zuëëmɛ ‘ka. Yö =në ‘ö -dhidhawɔn ‘kpii- ‘ka ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu –bhaa ‘sëëdhɛ ‘gü. –Slëëtawɔn ‘kö ‘‘dhʋ̈ -ang –bha ‘sëëdhɛ ‘gü bha ‘yii kë -gɛnyan ‘ka dosɛng, ‘‘kɛɛ -yö -dhɛ ‘gbɛdhɛ ‘gü, ‘‘tʋ̈ng ‘gbɛdhɛ ‘ka. –Bɔ Yesu ‘kamɛ -nu –dhiang –yö zë -sü ‘ka –gɛnyan 50 ‘ka –Kwlana ‘gü. –Wokpö -nu bha ‘wii –bɛnzë -bɔ Yesu ‘kamɛ -nu dosɛng –bü ‘gü, ‘‘kɛɛ -yö -gban Zufö -nu –depö -bha ‘pö. (-Kwlana l ‘Imrân 3:55, 113-114; al-Mâ’ida 5:65-68; al-An'am 6:90; al-Hadid 57: 26-27; al-Saff 61:14 et al).

-Kwlana l ‘Imrân ‘gü, Maadu –bha –tosɛa kë -sü ‘gü bha –bɔ Yesu ‘ka dhebë do ‘ö go Yemɛnö –yö dhiang (Wadi Nadjran), ‘ö wɛng- -nu ‘wo dhiang zë medinö -dhɛkpaɔyi –yaaga ‘ka. –Yö kë- ‘‘slë -mɔɔ kö -yö ‘‘mɔɔsëëbhomɛ zuë‘‘ slëë‘‘ ‘‘mɔɔsëë ‘gü ‘ö kë ‘‘dhʋ̈ kö Ala –ya pö Isa –dhɛ:
„A –dho mɛ ‘‘pɛpɛ ‘ö ‘wo ‘dhang- bho i ‘‘dhiʋ̈ -a –nu –ya ‘mɛ ‘waa ‘dhang bho i ‘‘dhiʋ̈ -a –nu –gɔ -ta ‘ö zun- ‘ka –gogagüyi –bha. “ (-Kwlana l ‘Imrân 3:55).

Maadu waa ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu zuë‘‘ =nii =dede kë -da –bɔ Yesu ‘kamɛ -nu (60) ‘wo go Yemɛnö ‘wo nu bha- -nu sɔ -da –kɔ ‘wo –kpan –bha bha- ‘gü. Maadu kë- -dɔ =dhɛ -ang –nu wɔkɔ -yö -tiaandhö ‘ö =ziö- ‘ka wo –bhaa –ta, ‘‘kɛɛ -yö -gun –a ‘‘piʋ̈ ‘ö- -nu ‘‘gan ‘‘mɔɔsëë ‘gü. –Yö kë ‘‘dhi –bɔ -a –nu –bha –kë ‘‘gbɩɩ- ‘ka –sü ‘ö =geebë -nu waa- -nu –bha =naɔ ‘kun –kɔ -nu ‘ö zun- ‘ka mɛ ‘‘dhɛ ‘ö ‘pë ‘bha –dhɔkë -a –nu ‘kun –kɔ -bha. ‘‘Kɛɛ -a ‘gü -dhiangzë -sü ‘gü, ‘wɔn =dede ‘ö- ‘gü ‘yii- pö, =dhɛ ‘‘mɔɔsëëbhomɛ, woo =dede, -wo –tiaandhö -bɔ Yesu ‘kamɛ -nu –ta.

-Kwlanawo do bha- ‘gü, kwa- -wopö =dhuëng -nu waa yëkëmɛ -nu –bü ‘gü =dhɛ -wo –gun –kpan sië wo ‘ko –bha gbeng ‘wo Biblö -wopö, ‘yö ‘wo ‘‘gblëënnë wo Dëmɛ -dhɛ kö -wa –dhɔkë sië. ‘m Mɛ ‘wo bho bha –wo –dho kë -bɔ Yesu ‘kamɛ ‘wo- Ɔtodɔsö -nu –kë bha- -nu ‘ka, yö -mü =dhɛ bhɛɛkɔ ‘‘wɛɛ ‘bha, ‘‘iin Zufö -nu –ziaan, ‘bhaa ‘‘gbëënnë wo –bha bhɛɛsü ‘gü. Maadu –yö kë- -yö =dhɛ ‘mɛ ‘wo bha –a –nu –bha -bhɛɛ Zlan –dhɛ -sü waa- -nu –bha –zotandhe –wo dho ‘ko ‘‘piʋ̈. ‘Yö- -nu –dhɛ ,, ‘mɛ ‘wo –tiaandhö,, ‘Ö- -dhɛ ‘dhö- -bha kö Ala –ya –nu ‘‘kian nu (-Kwlana l ‘Imrân 3:113-114). =Gbɛkiëdhɛ -së suu ‘bha =në bha –bɔ Yesu ‘kamɛ -nu ‘wo Hijaz –a –nu -bha!

-Kwlanawo Selon l ‘Imrân ‘gü, Maadu kë ‘‘yankpan –bɔ Yesu ‘kamɛ ‘ö -dedhosiasü ‘dhö- -nu –gɔ bha- -nu –bha kö -wo Biblö -wokpö -nu –wopö sië kö ‘wii ‘wëëga -gbadhɛ mɛ -nu –gɔ =dhɛ Zufö -nu ‘wö Medinö ‘ö ‘wo ‘wɔn ‘ö -gban Mishna ‘‘iin ‘zü Talmud –bha –a –gɛn dɔ- -dhɛ kö =wa nu pë ‘dhɔ -dhɛ ‘gü -a –nu ‘‘piʋ̈ mü. (-Kwlana l ‘Imrân 3:199). –Kwlana ‘gü, -bɔ Yesu ‘kamɛ -nu kë Yesu –wɔn –dhiang –zë Maadu –gɛnyan ‘gbɛ ‘ka ‘‘kɛɛ ‘yii- -daa kë.

-Kwlana al-Mâ’ida ‘gü, -Naa =gbɛɛn =dede –yö ‘‘mɔɔsëëbhomɛ waa –bɔ Yesu ‘kamɛ -nu =zinngü. Ala zë Maadu =në -a –zɔn ‘‘yɛa:
„ Ü -dho –a ‘wɔn dɔ =dhɛ Zufö -nu waa =geebë -dhɔkëmɛ -nu bha –ang ‘yaɔ- -mü al-Mâ’ida, (‘‘mɔɔsëëbhomɛ). -nu ‘Yö ‘i dho –a dɔ ‘zü =dhɛ ‘mɛ ‘wo wo –de nu –sü ‘ka (‘‘mɔɔsëëbhomɛ) bha =në ‘wo- pö: „ Yi –bɔ Yesu ‘kamɛ -nu ‘ka.“ =Ya kë ‘‘dhʋ̈ kö -a –nu kpö ‘gü kö ‘mɛ ‘wo –yasüka –deta ‘gbaandhö, ‘ö -desüva ‘yaa- -nu ‘gü. “ (-Kwlana al-Mâ’ida 5:82).

Maadu ‘yö -bɔ Yesu –bha =klang –nu –ta ‘ö -a bha –dedhosiasü bha- dɔ, ‘ö ‘yaa ö -de ‘sü =bhlëësü mɛ ‘bha –ta. –Kɔ do bha- ‘ka Maadu –ya –dɔ =dhɛ ‘wɔn ‘kö bha ‘yii ‘go =klang –nu ‘gü, ‘‘kɛɛ ‘‘dhiʋ̈ -sü -a –nu ‘ka –mɛ (-gɔtamɛ) ‘ö -Zuu ‘gü. –Wokpö ya –yö -wɔnmɛkɔnwɔn =dede –nu Maadu –bha –tosɛa ‘gü Yesu –bha =klang –nu –bü ‘gü.

-Kwlana al-Hadid ‘gü, -ka –mɔɔ -bha ‘ka –kpan –bɔ Yesu ‘kamɛ -naa ‘wɔn –yɔɔ ‘wo- bɔ -bha. Maadu –kwaa Ala ‘yö- ‘güwɔn –zɔn:
« -A –kë ‘‘dhʋ̈ -sü ‘gü, yi- këdhɛ -kë Isa –dhɛ, Madhi gbö, kö -yö ziö ( yii- bɔmɛ -blɛɛsü -nu =kee-), ‘yö ‘yii Naɔ -së nu- -nu –dhɛ ‘yö ‘yii –dhɔ =dede -da ‘mɛ ‘wo –ziö =keng –nu zuë‘‘ ‘gü, mɛ -wëëdhɛyösü» (-kwlana al-Hadid 57:27).

Maadu kë -naa –da –bɔ Yesu ‘kamɛ -nu =zinggü, -a pö -sü ‘ka =dhɛ mɛ ‘bha –nu mü ‘wo Yesu =mɔɔ =dhɛ -a –bha =klang –nu ‘dhö, waa ‘‘klɛng –nu ‘wo –gwlügɔnmɛ ‘ka waa mɛ -takunmɛ ‘ö ‘wo wo –depëkë sië gɔɔndhɛgü kö wo –bha wɔkɔ -dɛɛ bha- -wɔn ‘gü, =dhɛ bhɛɛmɛ -nu ‘ö ‘wo wo ‘dhodhɛ dɔ kpangkpangdhö (Zlan –dhɔkëmɛ) ‘wo bhɛɛ‘‘ sië, ‘ö ‘wo- -dhɛ mɔɔ- sië kö -wo bhɛɛ‘‘ –a –nu –bha –zotangü ‘gü -a ‘ka, =dhɛ mɛ -nu =dede (‘‘mɔɔsëëbhomɛ“) ‘wo wo –de ‘‘klëngbho Ala waa- -bha bɔmɛ (Klisi) ‘ö gun ö -gɔ ‘dho sië -kɔgbanta –a –dhɛ waa mɛ ‘wo –ziö -gɔmɛ =keng- waa –a –kɔ ‘‘gblʋʋbhomɛ -kɔ suu =gban –ta, waa =gbɛkiëkëmɛnu =dede waa –a kë -yë ‘wo gun –ya –sü ‘ka –dewɔndhiʋ̈ wo =denusügü. Pë do ‘wo- -dhɛ Isa –gɔ yö -mü =dhɛ ‘yö wo ‘tɔ -ya dhasü ‘se ;;ëdhɛ ‘gü dhanggü (-Kwlana l ‘Imrân 3:52-53).

Maadu –bhaa ‘gü, -bɔ Yesu ‘kamɛ -nu ‘waa =në ‘wo –kë -dhidha ‘‘gblʋ̈gblʋ̈ ‘ö Yesu –ya –kë bha –a –gbɛkiëkëmɛ -nu ‘ka. Kö ‘yii kë ‘mɛ ‘wo =ziö =keng dosɛng =në- -nu ‘ka! –Yö kë -da Maadu ‘gü =dhɛ Zlan –yö ‘wɔn =gban wo =në wo –dhɛ. –Yö kë pë ‘bha –da –a –nu zuë‘‘ ‘gü ‘ö mɛ ‘bhaa =mɔɔ- -bha kö -ya =slɔɔ: mɛ -wëëdhɛyösü waa –numɛdhɛsü, ‘wo- -kë -a –nu ‘yaɔ- -zian –dhɛ! ‘dhɛ Maadu gun ö -zotasië ‘wɔnkëkɔ bha- ‘gü, ‘yii ö -gɛngbanta ‘bha =slɔɔ kö yii kë Naɔ -Së ‘sëëdhɛ ‘ka, ‘ö go Ala waa Isa –nu ‘gü. Maadu gun ‘dhang- bha sië =dhɛ mɛ -wëëdhɛyösü waa –numɛdhɛsü ‘ö mɛ -nu zuë‘‘ ‘gü bha –yö -go Naɔ Së =në- ‘gü. ‘‘Kɛɛ ‘yaa ‘dhang bho Zuu ‘‘Slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ ‘ö Pɔdhö -ya pö -a –kɔ ‘ka =dhɛ: „ Atanna –yö ö -bha –dhɔ bha- -pɛn i zuë‘‘ ‘gü Zuu ‘‘Slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ -kɔ ‘ka.» (‘Wlɔmö 5:5).

Maaadu –bha –zotadhe –së -yö -gun –bɔ Yesu ‘kamɛ -nu =dede ‘‘piʋ̈. –Yö -gun Waraqa b. Naufal dɔ sië, -a –bha Kadhiya dhuë dɔ sië, -yö -gun mɛ kpö ‘wo gun pëdaanmɛ do ‘ka ‘‘Maka, ‘‘kɛɛ -yö kë -a –ma =dhɛ ‘‘mɔɔsëëbhomɛ 83 ‘wo =dua ‘‘klʋ̈bhɔdhe =ya =gbaɔn –nu –ta ‘‘Maka ‘wo =yadhɛ =slɔɔ -bɔ Yesu ‘kamɛ -nu ‘wo abisiniɛn -nu ‘‘piʋ̈ bha –yö -kë pë ‘‘bin –së ‘ö ‘‘fɔnfɔn =gban bho –bɔ Yesu ‘kamɛ -nu –bha –Kwlana ‘gü. Yö -zë ‘gü, abisiniɛn –nu kë -fëë Zlanwopösü ‘ka ‘‘mɔɔsëëbhomɛ ‘wo –kë =duamɛ -nu ‘ka bha- -nu –dhɛ. ‘Dhɛ ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu –wo ‘‘dhiʋ̈yeekë kö ‘‘mɔɔsëë =ya kë -kë, kö Etiopi –mɛ 230 =wa –de –nu ‘‘mɔɔsëë -dhɛ, ‘‘kɛɛ ‘‘mɔɔsëëbhomɛ dosɛng =në ö -de nu Yesu –dhɛ mü. Mɛ do =në ga mü (-yö -bhɔ -bha =dhɛ ga –kɔ ‘ö gbluudhö yö -mü).

-Kwlanawo al-Saff ‘gü, -wo -bɔ Yesu ‘kamɛ -dhɛsüka mü -takunmɛ -nu waa ‘mɛ waa Ala ‘wo yëdokë. ‘Dhɛ ‘ö ‘wo –wobhö =dhɛ wo –dho ‘to kpengdhö Isa ‘‘piʋ̈ ‘wɔn ‘‘gbɩɩ- ‘‘pɛpɛ ‘ö dho nu- -nu –ta –a ziangü wo –depëkësü ‘ka kö -wa ‘gü -gwügɔn. ‘Yö Ala –ya –nu –zogban =dhɛ ‘ö -dho kë -a –nu ‘‘piʋ̈ -a –nu ‘‘yaɔ- -nu -ta (-Kwlana al-Saff 61:14).

=Ya kë =dhɛ -wokpö ya ‘ka- -wopö -kwlana ‘gü ka –dho –a dɔ =dhɛ Maadu –ya pö -sü ‘ka =dhɛ Isa –yö ‘mɛ ‘wo =ziö =keng bha –a –nu –a –nu kë -sü ‘ka ö -bhɔbha ‘ka. –Ang ‘yaɔ- -ziaan –dhɔ -gun –nu kë sië, ‘yö ‘wo ‘dhuëë- bho ‘mɛ ‘wo ‘‘dhang bho- -nu -bha bha- -nu –bha ‘ö ‘wo ‘wɔnsë -kë ‘mɛ ‘wo ‘si –nu bho ‘‘iin ‘wo ‘‘klʋbhɔdhe –wɔ -nu –ta bha- -nu –bha ‘pö (Matiö 5:44). –Dedhosiasü -gun –nu –gɔ ‘wo gun =zɔngsü, ‘waa –ya =naɔ -dhɔ -ta, ‘‘kɛɛ -wo –gun bhɛɛ‘‘ sië -ang –bha ‘kɔdhi –wɔn ‘gü, gbeng –nu ‘gü kö- këdhɛ =ya kë. –A –nu –bha ‘sëëdhɛbe =në gun- -nu –bha –dhɔkëdhe –gɛngbanta ‘ka. –Bɔ Yesu ‘kamɛ ‘wo ‘‘wɩ sië- -nu ‘ka –Kwlana ‘gü bha ‘wii kë -dhɛng ‘ka, ‘‘kɛɛ ‘‘mɔɔ- -nu waa Alabö ‘dhɛ ‘wo go penɛnsudhö ‘‘yi zügɔ -dhɛ -nu, ‘yën- -wozian waa –a –pö -zian –nu ‘ka. Klisi –yö ö -bha –dhidha ‘kpiidhɛ -kë -a –nu ‘gü: -Wo –tosɛa –kë -ang –bha –zotandhe =në- ‘ka ‘ö ‘wo –kë =dhɛ -bhɔdeewomɛ ‘dhö -a –nu dhamɛ -kɔ ‘ka. =dɛɛ, ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu ‘wo gun yibhaka –wo pë =dede ‘wo- ‘ka –a –dɔ =dhɛ -kɔ ‘ö -ya –sü ‘ka –Kwlana ‘gü -a ‘dhö. –Wokpö ya –yö -mɔɔ -bha ‘ö- -nu –takun kö -wo ‘‘gbɛɛta zë sië -ang –bha mɛ -nu ‘wo –kë ‘‘mɔɔsëëbhomɛ ‘ka –a –nu ‘ka.

5.14 -- Ayatodha =dede

Kwa- -yö -gɛnyan =plɛ ‘ka –Kwlana ‘gü =dhɛ Klisi Yesu waa ö dhe –wo ‘wɔnzɔnka ‘kpii- =dede ‘ö Ala –ya –kë =në- ‘ka (-Kwlana al-Anbiya' 21:91; l ‘Imrân 3:50). –Gɛnyan do ‘ka, -yö pö -sü ‘ka =dhɛ Klisi –yö ‘wɔnzaɔn ‘‘sɛgɔ -wëëdhɛyösü ‘ö Ala –ya –kë =në- ‘ka (-Kwlana Maryam 19:21). –Wokpö -yaaga bha –wa –zɔn =dhɛ Klisi –yö ‘wɔn –ziisü =dede =ne- ‘ka –Kwlana ‘gü ‘ö -dhidha ‘‘pɛpɛ bha- -zɔn =dhɛ ‘wɔn =dede –mü. –Dhidha –nu bha –a kë -gɛn ‘yii kë ‘‘wɛɛwɛ -wɔn ‘ka, ‘‘kɛɛ =dhɛ =dhɛ Yöö =dede ö -dezɔnsü, =dhɛ yö =në ‘ö- -kë.

Alaböwo ‘gü, -wokpö ‘ȍ -kë ‘pëzaɔn ‘ka bha, -yö -go, ayatun, ‘ö- ‘klɔɔ- -kë -dhidha ‘ka –a ‘gü. Waa Ala –da ‘kopiʋ̈sü, -ang =plɛ =gban ‘wo –kë ‘tɔ ‘wo- Ayatodha! Klisi Yesu bha =në ‘pëzaɔn ‘ö Ala –bha –dhidha ‘ka –a ‘ka! –Wo bha ‘ö -Kwlana ‘gü -yö -yö ö -de ‘klɔɔ- -pö mü waa- -gɛndɔdhɛ: mɛbhɩɩ -nu –bhaa ‘ka! –A –dhɛa –bha kö mɛ =gban –wo –kpan Ala –bha Madhi gbö ‘gü kö -yö -dhö ‘‘tʋ̈ng =gban ‘gü. ‘Wɔndokëdhia pömɛ do, ‘‘iin –gwlüdë, -yamɛ ‘bha ‘kö ‘tɔ bha yöö kë- -gɔ -Kwlana ‘gü ‘yaa ‘dhö, aa‘‘ =ni Maadu –ziaan. Klisi =në Ala –bha –dhidhawɔn dosɛng ‘ka ‘ö- -dhɛ ‘dhö- -bha kö mɛbhɩɩdhe =gban –wa dɔ. Ayatodha ‘‘pɛpɛ ‘kö ‘wo to –a –dhɛa –bha kö -wo wo –bha =bhlëë -tɔ =slɔɔ mɛbhɩɩdhe =në- -nu =kwɛɛ-.

=Ya kë =dhɛ ‘ya dhɛɛ‘‘ –da =dhɛ -yö -kë mü =dhɛ ‘yö Madhi gbö -yö -kë Ala –bha ‘wɔn zaɔn ‘kpii- ‘ka –Kwlana ‘gü, yi- -yɔɔ -slɔɔ -zotandhe ‘ö ‘‘mɔɔsëë ‘gü -a ‘gü =dhɛ Atanna –yö -bɔ Madhi –ta ‘yö Klisi –da ‘‘dhʋ̈ dosɛng ö -wo ‘ka, kö mɛbhɩɩdhe ‘bha ‘kö dhö kë -a dë ‘ka –a –kɔ ‘yaa- ‘gü. Atanna –yö ‘‘tɛɛ -blü Madhi kwi ‘gü. –A –kë ‘‘dhʋ̈ -sü ‘gü, Klisi ‘yii kë ‘mɛ bhɔ dhebë ‘gü -a ‘ka ‘‘wɛɛwɛ, ‘‘kɛɛ -Kwlana ‘gü, -yö -Zuu ‘ö go Ala ‘gü ‘ö -da mɛ ‘gü =në- ‘ka. Isa –gun –dhö Ala ‘‘piʋ̈ kö -yö -gun –naa bhɔ-. ‘Dhɛ dho dhanggü, ‘yö dho ö kwi bha- ‘ka, -a ‘nii- waa- -zuu. =dɛɛ, Yesu –yö -tosɛa –ke Zlan ‘‘piʋ̈. Maadu =ya ga. Klisi yöö dosɛng =në ‘wo =mɔɔ- -bha ‘wo- -dhɛ Ala –bha –Zuu waa- -wo ‘ö ‘mɛ ‘ö- ‘gü. Klisi –gun –tosɛa kë sië Ala ‘gü kö ‘yii bhɔ -zianwo =kö. ‘Dhɛ dho dhanggü, -yö -dho Ala ‘‘piʋ̈ ö kwi, ö ‘nii- ‘ka. =dɛɛ Yesu –yö -tosɛa –kë Zlan ‘‘piʋ̈. Maadu =y aga. Klisi –yö ‘‘dhʋ̈ dosɛng ‘ö -wo ‘ö -kë mɛ ‘ka ‘wo =mɔɔ- -bha ‘wo- -dhɛ Ala –bha Zuu ‘ö -kë mɛ ‘ka. –A –wɔn ‘gü Klisi =në Ala -bha pëzaɔn do ‘ka mɛbhɩɩdhe =gban –bha ‘ka.

-Duɛɛ =plɛ ‘ö- -gɔ bha, -a –bha –kë mɛ ‘ka –sü waa- -bha –kë ‘zü Ala –bha –Zuu ‘ka bha, -wɔnmɛkɔnwɔn waa –dhidhawɔn ‘‘pɛpɛ ‘ö- -kë bha –a =gban –yö -Kwlana ‘gü.

● -Yö Ala –wo ‘ö -kë mɛ ‘ka. –Yö -gun dhiang zë sië kö -yö =tun ‘në ‘‘blëpuu –wɔgüpë ‘gü.
● -Yö pë =gban –damɛ ‘ka –a ‘‘tɛɛwo ‘ö go Ala –dhidhɛwɔn ‘gü -a ‘ka!
● -Yö pasüka mɛwëëdhɛyösü ‘ka ‘‘yuëdhi waa ‘mɛ ‘‘sɛ ‘yaa- -nu –dhɛ. –Yö ‘‘yuëdhi =gban ‘wo nu- ‘‘piʋ̈ -a –nu –dhɛbo.
● -Yö -dhɔtrɔɔ -nu =gban –gɔmɛ ‘ka Ala =dhɔɔbhaa ‘gü!
● -Yö -toagbɩɩka ga –ta, yö -mü =dhɛ -yö mɛ -bho gagü Ala –dhidhɛwɔn ‘gü!
● -Yö ‘wɔn =gban –dɔ, -a –gɛn –mü =dhɛ -a „ ‘‘yanga –yö rayon-x“ –yö ‘wɔngban –yö ‘ö mɛ =gban yö.
● -A ‘‘sɛ -ya –dhɛ kö -yö mɛ -tabhɛɛwo =dhɛ -dɔmɛzinggümɛ ‘ö Ala waa- =kengmɛ –bha ‘dhö
● -Yö kë -bhöpë ‘ö go dhanggü -a –lɔɔ ‘ö pëbhee nu yigbanka!
● -Yö ‘tɔngbɛnzëmɛ ‘ka ‘yö- -zɔn =dhɛ ‘tɔng- ‘sëëdhɛ bha –a –zëkadhɛ ‘yaa- -bha. ‘Yö -zuugü ‘tɔng- -nu =slëë- -ta ‘yö wɔkɔ -dɛɛ -gɛngban.
● -Yö -mɔɔ -bha ‘ö -zotandhe ‘ö -dedhosia mɛ =gban –bhaa –gɔ, ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu –depö.
● -Yö mɛ -nu ‘wo =ziö =keng –nu wɔkɔ ‘ö -desükpii ‘ka bha- -slëë -ta ‘yö- -nu pa –dhɔ waa –dedhosiasü ‘ka..

‘Wɔnzɔnka –nu bha –wo =dhɛ -dhuëngdhe ‘ö ‘pë Isa ‘dhö- ‘ka waa –a këwɔn –nu –zɔn, Mdhi gbö ‘ö -Kwlana ‘gü. –Ya –zɔn =dhɛ yö =në -dhidhawɔn waa –dhidha =gban –gɔ ‘ka.

Yesu ‘ö Biblö ‘gü bha –wo –kpan –a –bha –Kwlana ‘gü. Maadu –yö -wokpö ‘gbɛ ‘ö go –bɔ Yesu ‘kamɛ ‘‘piʋ̈ bha –a –nu –da mü kö- -bha –Kwlana kë ‘pö =dhɛ Naɔ -së ‘dhö, kö -bɔ Yesu ‘kamɛ -wo –da ‘‘mɔɔsëë ‘gü -sü -bha. ‘Yii –a –zopiʋ̈ -wɔn pö Yesu –bha –kë -A Zlan ‘ka –sü -wɔn ‘gü waa –a dɔdhübhasü -zuö ‘‘gʋ̈ngtasü. –Yö Isa mɛwëëdhɛyömɛ ‘ö -dhidhakëmɛ ‘ka, ‘wɔnbhokoomɛ, ‘mɛ mɛ bho gagü ‘ö ‘tɔng- -bɛnzë kë ‘‘dhʋ̈ kö -yö -bɔ Yesu ‘kamɛ -nu kë ‘‘mɔɔsëëbhomɛ ‘ka.

-Dhɛ bha- ‘gü, kwa –mɔɔ -bha ‘kwa =gbɛkiëdhɛ yaa ‘wo- -kë -bɔ Yesu ‘kamɛ -nu –bha –Kwlana ‘gü bha- ‘gü pö -a –kɔ -ta Naɔ -së ‘sëëdhɛ -todhʋ̈sü ‘gü, =dhɛ tɛawɔn dosɛng ‘ö =mɔɔ- -bha ‘ö ziaan ‘ö dho Ala ‘‘piʋ̈ ‘ö ‘flëëbhodhe ‘ka bha- –zɔn. –A –gɔ ‘yaa –mü ‘tɔng- waa –gasitɛ -zɔn –sü ‘ka, ‘‘kɛɛ Klisi ‘‘blɛɛ- =dede –wɔn –sü ‘ka ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu wëëdhö, kë ‘‘dhʋ̈ kö -wo –kpan –A -bha , -ang –dhɔ -ya –nu kë, -wo ‘dhang bho -A ‘‘dhiʋ̈, -wo –klu –A –bha, -wo dhasü ‘ö ‘yaa yën –a =slɔɔ -a ‘‘piʋ̈ kö -wo wo bhɛ -së kë.

-A –wɔn ‘gü, Yesu kë- -pö Yö =në ‘ö ‘‘kpʋngtaadhɛ -bha –dhɛpuudhɛ ‘ka, -tosɛa –këbha ‘bluu-, zɛɛnga =dede, tɛawɔn ‘ö -todhʋ̈ ‘ka, bhlaa -gɔdhiʋ̈mɛ =dede, we =dede, -Gogagüsü waa –tosɛa, -gwlüdë, (waa- -bha sëng gblaa),mɛ ‘ö- zübhodhɛ waa- diʋ̈todhɛ ‘ka. Yesu –wo –nu ‘wo Naɔ -së ‘sëëdhɛ ‘gü ‘ö- wü -yö dɔ,, Ma =në…» -ta bha –mɔɔ ‘ö -dhɛ -pʋ ‘‘mɔɔ- -naa –kpɔɔwɔngüm –nu -dhɛ =dhɛ Yesu ‘yii kë -dhidhakëmɛ dosɛng ‘ka ‘‘kɛɛ Atanna dhɔɔbhaamɛ ‘ö Zlan –bha ‘‘slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈dhɛ ‘dhö A ‘gü =në- ‘ka.

5.15 -- DHƐƐKPƆ -NU

-A wopömɛ -nu!

=Ya kë =dhɛ ‘ka ‘sëëdhɛ -be ya- daan’’ =dedewo, ka –dho =mɔɔ- -bha ‘ka dhɛɛkpɔ -nu ya- -nu –yɔɔbɔ -bhaasü ‘ka. Mɛ ‘’ʋʋ mɛ ‘ö dhɛɛkpɔ -nu ya- 90% -yɔɔbɔ ‘sëëdhɛbe ‘’sueisiö ya- ‘gü, -dho =mɔɔ- -bha ‘ö- =trɔɔn ‘’sëëdhɛ ‘ö:

DAANPË
Pë =bhlëësü ‘wo dho =mɔɔ -bha ‘wo bɔ- -ta ‘wo Klisi –wɔn -dhiang zë- ‘ka ‘’mɔɔsëëbhomɛ -nu –dhɛ

-Yö =dhɛ faandɔwo ‘ö dho Yesu –bha bɔmɛ -nu ‘wo dho kë ‘diaa’’ –nu ‘’piʋ̈

  1. -Dhidha =dhɛ ‘pö Moizö -ya –kë ‘ö -Kwlana –ya pö? –A –dhidha –bha –wo mü =dhɛ ‘yö- -nu kë -gɛn –mü -më ‘ka ? 
  2. -Gɛnyan =dhɛ =në Klisi këwɔn –nu (bayyinaat) bha- -dhiang ‘dhö zë -sü ‘ka –Kwlana ‘gü? –A –dhidha –bha –wo mü =dhɛ ‘yö- -nu kë -gɛn –mü -më ‘ka ?
  3. ‘De –Zuu ‘ö ‘‘Slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ ‘ka, ‘ö -Kwlana ‘gü ‘ö Klisi faan dɔ -dhidha kësü -nu –bha ? (Kwlana ourate al-Baqara 2:87, 253; al-Mâ’ida 5:110 et al.)
  4. -Yö -kë mü =dhɛ ‘yö Maadu –yö ö -zopiʋ̈wɔn sü ‘yö- -kë =dhɛ Klisi pöwɔn –nu ‘dhö? (-Kwlana al-Saff 61: 6).
  5. -Gɛnyan =dhɛ ‘ö Maadu ö ‘‘dhibɔ ‘wɔnzaɔn (aayat) ‘gü -dhidha –nu ‘ö Klisi –ya –kë -a ‘gü -Kwlana ‘gü? ‘yö -dhidhawɔn bha kwa- -wopö ‘mɛ Naɔ -së ‘gü ? ‘Kwa –wokpö bha- -ga kö ‘kwa–dhɛga ‘sëëdhɛ =plɛ bha- ‘gü -naa mɛɛ =në ‘kwa- yö mü? 
  6. ‘Më -kë ‘yö Maadu –yö -dhidha –nu –ga =dhɛ -zuö -kɔkeetapë ‘‘iin Zlzn ‘güdanpë -nu ‘dhö Naɔ -së ‘sëëdhɛ ‘gü ?
  7. -Dhɛ -mɛɛ =në Maadu –ya ma- -bha =dhɛ ‘Dhɛ Isa gun ‘në ‘blë ‘‘puu ‘ka bha –yö kë -to ‘‘siamü ‘ö zun dhiangzë -sü -bha? ‘Më -kë ‘yö -kwɛzlan suu bha –a -wɔn bha –yö -kaanbho Maadu –dhɛ ‘yö ‘dhang- bho ‘wɔn suu bha- ‘‘dhiʋ̈?
  8. -Yö -kë ‘mü =dhɛ ‘yö ‘wɔn suu ‘kö bha -a -wo ‘‘yɛa- -sü ‘ö -Kwlana ‘gü -ya =zɔn =dhɛ Maadu bha ‘wɔndhokëdhia –a pö -mɛ =dede ‘aa –mü?
  9. Klisi –dhiangzë -kɔ =flüsü =blɛɛsü waa –piɔtasü ‘ö ‘yaa ‘dhangbhodhiʋ̈ -pë ‘ka ‘ö -Kwlana ‘gü? (-Kwlana Maryam 19:24-26).
  10. Maadu –yö ö -zota mü =dhɛ ‘yö- pö ‘në gɔɔn ‘në Isa =ya -maanë -pëkë?
  11. ‘Më -kë ‘yö -a pösü ‘ö «A- -da» ’ö ‘‘mɔɔ- ‘sëëdhɛ ‘gü ‘ö -gban Madhi –bha –dhidha –nu –bha bha ‘ö =bhlëësü kwaa ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu kwa –bha dhiangzësü ‘gü?
  12. ‘Më ‘kwa =mɔɔ- -bha ‘kwa- =slɔɔ Isa ‘‘tɛɛwo –yö gbɛɛ‘‘ ‘‘sɛ -gla –maanë ‘gü ? ‘yö kwa- wopö ‘mɛ Naɔ -së ‘gü =dhɛ Yesu –yö ‘‘tɛɛblü mɛ -bha ? ‘Yö -naa –mɛɛ =në Klisi –bha ‘‘tɛɛblüsü ‘ö -Kwlana ‘gü waa- Naɔ -së ‘gü ?
  13. -Kɔ -mɛɛ =në Maadu –ya ‘‘slë =mɔɔ- ‘ka kö -yö Isa –bha –dhidha –nu bha- zasɛka ? ‘yö ‘më -kë ‘pö ‘yö Yesu yö =dede ö dho ‘‘sia- ‘ö ‘yii ‘‘wɩɩ- -bha ‘ö -dhidha kë Jean 5:19 ‘gü?
  14. ‘‘Yënngtiimɛ  =dhɛ =në, Klisi –ya –nu ‘‘yan ‘‘dhiʋ̈ -pʋ -Kwlana ‘gü ? ‘Yö -ya –nu ‘‘yandhiʋ̈ -pʋ mü =dhɛ Maadu –bha –zotadhe ‘gü ?
  15. -Yö -kë mü =dhɛ ‘yö =wee –yua –ya ‘klɔɔ- ‘‘dhiʋ̈ -kɔ yaa –kë Azi –sɛ waa mɛtii –sɛ -nu ‘gü ?
  16. -Kɔmɔɔwɔnbhasü -mɛɛ =në Klisi –gɔ ‘yö ‘‘yuëdhi –nu waa =weeyuamɛ -nu dha- ‘ka ?
  17. Madhi gbö -bha ‘‘yuëdhi –nu waa –wëëmɛ -nu dha –sü bha ‘më ‘ö- -zɔn –Kwlana ‘gü ?
  18. -Kɔ -mɛɛ =në Klisi –yö mɛ -nu bho- ‘ka ga ‘gü ‘yoo –bö -deewo ‘wo –tosɛa –kë ‘ka –Kwlana ‘gü ?
  19. ‘Më -kë ‘yö Klisi –kë ‘‘dhʋ̈ dosɛng ‘ö mɛ -nu bho- ‘ka ga ‘gü  -Kwlana ‘gü ? 
  20. ‘‘Slë bha kwa –dho –mɔɔ -bha ‘kwa- ‘gü pö ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu =dhɛ ‘‘mɔɔ- -naa –zotadhegü =dhɛ ‘Klisi –mɔɔ -bha ‘ö -dhidha –kë -Zuu –kɔ ‘ka Ala ‘saa- ‘gü ? 
  21. Isa –yö -kë ‘wɔngbandɔmɛ ‘ka –Kwlana ‘gü mü =dhɛ ?  Klisi –bha ‘wɔngbandɔsü bha kwa –dho –gɛ -gban –a ta ‘ö ‘kwa ‘‘dɔɔdɔ ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu ‘ka mü =dhɛ ? 
  22. Al-Suyuti –dho =mɔɔ- -bha ‘ö ö -gɛn –gban –Kwlana –ta mü =dhɛ (Hadith) –bha ‘wɔngümakɔ ‘gü kö -yö Yesu –bha –kë ‘‘tʋ̈ng =gbangüsü -gɛn bho ?
  23. -Më -wɔn ‘ö =bhlëësü -kwɛzlan ‘ö -kwlana ‘gü ‘ö -gban –tabhlɩ ‘ö dhanggü -a –bha ‘mɛ ‘wo Isa ‘‘piʋ̈ bha- -nu ‘‘gblʋʋ ‘‘piʋ̈ ?  
  24. ‘Më -kë ‘yö Yesu –yö =bhɛɛ ‘ö- pö «Allahumma» ‘ö ‘yii- pö «Oh Allah»?
  25. ‘Më -kë ‘yö Maadu –ya pö Yesu –mɔɔ -bha ‘ö mɛ ‘wo =ziö-=keng- waa Ala =zinggü ? ‘Më -kë ‘yö Ala ‘gügbɩɩsü –yö to ‘‘siamü ‘yö Madhi gbö -bha bhɛɛwo –daakë ? 
  26. ‘Më -kë ‘ö ‘Klisi ‘ö dho ‘tɔng- ‘ö Moizö -a –bɛnzë bha- slëë-  -ta ? ‘Më -kë ‘ö dho –a pö -ziökengmɛ -nu –dhɛ =dhɛ ‘pë ‘yaa Atanna –dhɛ -së -wo kë -a këmɛ ‘ka ? –Kwlana ‘gü Klisi –yö ‘tɔng- ‘güwɔn këmɛ dosɛng =në- ‘ka ‘‘iin –ya dɔmɛ ‘ka ‘pö ?
  27. ‘Më -kë ‘yö -Kwlana ‘gü ‘yö Klisi –yö Ala =bhlëë -yasü -dhiang zë ‘ö ‘yaa- -bha –dhɔ -zë -dhiangzë ?
  28. -Kwlana ‘gü, ‘tɔng- ‘ö -kë -gɔdhosiasü ‘ka « N =bhlëë -ya» bha –a ‘klɔɔ- -mü -më ‘ka ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -gɔ?
  29. -Kɔ -mɛɛ ‘ö Maadu –yö dhiang =slëë- -ta kö -yö kë ‘‘dhʋ̈ kö  -yö Klisi –bha ‘gügbɩɩdhɛ kë -bhaasü ‘ka =dhɛ ‘dhangbhodhiʋ̈mɛ -bhaasü ‘dhö ?
  30. ‘Tɔ suu –mɛɛ ‘‘iin –duɛɛ suu –mɛɛ =në Maadu ‘ö -zota –a ‘gü ‘ö- -ya Klisi –bha =klang –nu –bha –a –nu –bha ‘‘gla –sü ‘gü ? ‘Më -kë ‘yö- -nu –dhɛ ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu ?
  31. mɛ -duɛɛ -dewɔndhiʋ̈ -mɛɛ =në Maadu –ya sü ‘ö Klisi –bha =klandhiʋ̈ -nu –zɔn –a ‘ka ? –Yö mɛ daɔ -nu bha- -slɔɔ ‘mɛ ?
  32. ‘Më -kë ‘yö ‘wɔnyaakëmɛ -nu ‘ö  -desükpiimɛ ‘ö- -nu pasüka –a –nu –bha –gla ‘flëëbhodhemɛ -nu ‘gü -sü ‘ö -dhidhawɔn ‘kpii- =dede  ‘ö ‘klisi –ya –kë =në- ‘ka ? 
  33. ‘Më -kë ‘yö -Kwlana ‘gü, -yö -kë mü =dhɛ ‘yö Isa –kë Ayatola =dede ’ö Zlan –ya =yasüka ‘ö tomɛyaanwɔn ‘ka ? Mɛ -duɛ suu –mɛɛ =në bha ‘yö -a –duɛɛ bha –a –zɔnka ‘bha –ya Klisi –bha yö ‘pö ‘mɛ ‘ö ‘kwa =mɔɔ- -bha ‘kwa- =slɔɔ Naɔ -së ‘sëëdhɛ ‘gü ?
  34. -Kɔ -mɛɛ ‘ö Maadu –yö -duɛɛ ‘ö -kë Ayatola ‘ka ‘ö Klisi –bhaa ‘ka bha- ‘gü =dee pö- ‘ka ? Klisi –bha kësü ‘ö Ala –bha mɛwëëdhɛyö -mɛ ‘ka ‘‘mɔɔsɛ ‘gü bha –a –gɛn –mü -më ‘ka ? 
  35. -Duɛɛ waa ‘tɔ -kaɔngdo –mɛɛ ‘ö nu –su ‘ka Klisi –dhɛ ‘ö- -gɛn –yö -gban Klisi –bha –dhidha –nu –bha –Kwlana ‘gü ?
  36. ‘Më -kë ‘yö Maadu –yö Klisi –bhakan yaawo –bɔ Yesu ‘kamɛmɛ ‘wo nu –wo –a –dhɛ bha- –nu wëëdhö ?
  37. -Yö -dho kë ‘mü =dhɛ kö ‘kwa –dhidha –nu ‘ö Klisi –ya –kë ‘ö -Kwlana ‘gü bha –a ‘sü =dhɛ pɔng ‘kwa dho bɔ- -ta kö ‘kwa Naɔ -së dɔ- ‘ka ? –A –mɛɛ ‘ö këwɔn =dede ‘ka ‘‘mɔɔsëëbhomɛ ‘‘piʋ̈ kö ‘wɔn ‘ö kwa –zopiʋ̈ -a ‘güwɔn –yö kë ?

Every participant in this quiz is allowed to use any book at his disposition and to ask any trustworthy person known to him when answering these questions. We wait for your written answers including your full address on the papers or in your e-mail. We pray for you to Jesus, the living Lord, that He will send, guide, strengthen, protect and be with you every day of your life!

Yours in His service,

Abd al-Masih and his brothers in the Lord

Send your replies to:

GRACE AND TRUTH
P.O.Box 1806
70708 Fellbach
GERMANY
or by e-mail to:

info@grace-and-truth.net

www.Grace-and-Truth.net

Page last modified on May 23, 2023, at 10:14 AM | powered by PmWiki (pmwiki-2.3.3)