Grace and Truth

This website is under construction !

Search in "Dan":
Home -- Dan -- 01. Conversation -- 7 The Cross

Previous booklet -- Next booklet?

01. ‘zɔn ö =gban “Klisi –bha –a –dhiang –zë mëng’ –nu –dhɛ -sü

7 - -DƆDHÜBHASÜ ‘Ö ‘‘MƆƆSËËBHOMƐ –NU –TAMUUNBHO –A ‘GÜPÖ -A –NU –DHƐ –SÜ

-kɔ -mɛɛ =në ‘kwa dho Jesu –dɔbhadhü ‘gü pö- ‘ka waa- ‘klɔɔ =dede ‘dhö ‘‘mɔɔsëëmɛ -nu –dhɛ ?

The third and last main dogmatic hindrance for a Muslim in becoming a Christian is their belief that Christ was not really killed but that it only looked as though he was crucified. How is it possible to share the Gospel of the crucified Son of God with a Muslim in spite of this counter-belief? Find out by reading our suggestions as to how this is possible on the basis of the Old Testament, the New Testament, rational thinking, the Koran and your personal testimony.



7.01 -- -Dɔdhübhasü ‘ö ‘‘mɔɔsëëbhomɛ –Nu –Tamuunbho –A ‘güpö -A –Nu –Dhɛ –Sü

-kɔ -mɛɛ =në ‘kwa dho Jesu –dɔbhadhü ‘gü pö- ‘ka waa- ‘klɔɔ =dede ‘dhö ‘‘mɔɔsëëmɛ -nu –dhɛ ?

7.02 -- Klisi –bha gasü ‘ö -kë ‘‘saa- ‘ka bha ‘‘mɔɔsëë –bha –kɔ ‘kasü

‘Mɛ ‘ö dhiang ‘ö -gban Yesu –bha waa- -bha dhasü ‘ö- nu –a dhiang zë ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -dhɛ -dhö, -a –bha dhiang zë -sü ‘gü, -dho –wo –dhɛ ‘bha ‘gü ‘ö ‘‘mɔɔsëëbhomɛ ‘‘dhi ta, ‘‘kɛɛ ‘ö zun ‘‘yʋ̈ʋ̈tosü -bha ö -bɛn =wlöö. –A dhɛɛ‘‘ ‘‘yʋ̈ʋ̈ bha- -gɛn ‘ka, -yö -dho =mɔɔ- ‘ö- pö:

● –Bɔ Yesu ‘kamɛ ‘ka ya, ka –ziö ‘wɔn ‘ö- -gɔ ‘aa ‘dhö =keng-! ‘‘wlaawɔn ‘‘dhiʋ̈sü sië ka ‘ka! (-Klwana al-Fâtiha 1:7) ‘wii Madhi Gbö zë, ‘yii ga ‘‘dhü ‘bha –bha (-Kwlana al-Nisâ’ 4:157) ‘‘kɛɛ Atanna –ya ‘sü =në- wo (-Kwlana l ‘Imrân 3:55; al-Nisâ’ 4:158). –A –bha –dɔdhübhasü ‘yii kë -dhɛ ‘bha ‘gü.

● ‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu ‘bha –nu –wa –pö =dhɛ Ala –yö kpenggdhö. –Yö Klisi –dha ‘‘klʋbhɔdhe ‘ö -dɔdhübhasü ‘gü bha- -gɔ. –Yö -dhi –a –dhɛ, kö Zuda ‘ö -kë =flükëmɛ ‘ka bha, -yö dɔ ‘‘dhü -bha (-Kwlana al-Nisâ’ 4:157). =Dɛɛ ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu –wo ‘dhangbhosü ‘ka- tɛawɔn bha- ‘‘dhiʋ̈.

● ‘Mɛ ‘ö ‘wɔn ‘ö -gban Klisi –bha –dɔdhübhasü -bha bha- ‘klɔɔ- =dede =mɔɔ -Kwlana ‘gü, -yö -a –dhɛyö =dhɛ pë ‘kö bha –yö ‘wɔnkaankwëësü ‘ö =suawɔn ‘ka =në- ‘ka: Mɛ ‘bha –mɛ ‘bhaa =mɔɔ- -bha kö -yö ga mɛ ‘bha –bha ‘wɔn yaa –wɔn ‘gü Ala –bha Za –kuudhiʋ̈ (-Kwlana al-An’âm 6:154; al-Isrâ' 17:15; Fâtir 35:18; al-Zummar 39:3; al-Najm 53:38) Yö -mü =dhɛ mɛ ‘dhɛ ‘dhö -yö -bhɛɛ ö -de –wɔn ‘gü ‘‘Slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈dë -kuudhiʋ̈. Pë ‘bhaa =mɔɔ- -bha ‘kö -yö ö -de nu –dhɛ bha- ‘gü.

● –A –yiisiö -naa ‘ö Klisi –bha –dɔdhübhasü -da zaɔdhe ‘gü -Kwlana ‘gü bha yö -mü =dhɛ: Ala –mawɔn ‘yaa –dɔ ö =zinggümɛ -bha, ‘‘iin ‘‘saa- ‘ö =yɔɔn ‘ka, bhlaanë ‘‘iin mɛ -bha ‘wɔn yaa –mawɔntosü -bɔtapë. –A =kɔ -mɔɔ ‘wɔn =gban –bha, mɛ ‘dhɛ -dhidhɛ ‘yö- -mɛ -mawɔnto ‘yö mɛ ‘dhɛ -dhidhɛ ‘pö ‘yö- -mɛ -kë =dhɛngmɛ ‘ka (-Kwlana al-An'âm 6:39; al-Ra'd 13:27; Ibrahîm 14:4; al-Nahl 16:93; Fâtir 35:8; al-Muddaththir 74:31). =Ya kë =dhɛ Ala =ya mɛ -da ‘wɔn yaa ‘gü, kö Ala –yö mɛ -da pë ‘‘dhiʋ̈ kö- -takunmɛ ‘yaa ‘dhö ‘zü (-Kwlana al-Nisâ' 4:88; al-A'râf 7:178,186; al-Ra'd 13:33; al-Isrâ' 17:97; al-Kahf 18:7; al-Zumar 39:23,36; Ghâfir 40:33; al-Shoura 42:44,46).

● –A ‘‘sɔɔdhu –naa, -yö -zotagüwɔn ‘ö mɛ ‘bha –nu ‘wo –deta ‘wo- -kë, ‘ö ‘wo –kë Yesu –bha gasü ‘ö ‘‘saa ‘ka bha –a –wɔn zaɔ -sü ‘ka bha –a –nu –dhɛgadhɛ ‘ka. ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ ‘gbɛ =dede –wa –ga =dhɛ wo –mɔɔ -bha ‘wo wo –de –bha ‘wɔn yaa –nu bho wo –de –bha wo këwɔn –së -nu ‘ka –ang –de faan ‘ka (Kwlana Houd 11:114). –Yö -kë -nu ‘gü =dhɛ -a –naa ‘tɔng- ‘ö ‘wo- sadhia (charia) –kë bha –a =bhlëëyasü -dho –a –nu dha; ‘yö -zota =dhɛ -a –nu –mawɔn ‘yaa mɛtadhiangzëmɛ ‘‘iin ‘zü -dɔbhasü -bha. ‘‘Mɔɔsëë -bha –Zotakɔ bha –a –gɛn –yö -go Fadhiziɛn –nu ‘wo –kë ‘Zufö -nu ‘ka bha- -nu ‘gü.

● ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –bha zadɔmɛ -wa –pö =dhɛ Atanna ‘ö ‘wɔn =gban dɔ bha –yö -to ‘‘dhiʋ̈ ‘yö mɛ ‘dhɛ ‘dhö –bha –tosɛa ‘‘dhiʋ̈tokɔ =baa, -a –mɛ ‘dhö -tun =kö -a dhe ‘‘gudhö ‘kö ‘pë Ala –ya –ya dɔ- -mɛ kɔɔ- -a –bho ‘‘glʋʋdhɛ ‘yaa- -bha. Pë ‘bhaa mɛ ‘bha ‘‘dhiʋ̈ =slɔɔ kö ‘yii kë -a ‘dhɛ -yasüka ‘sëëdhɛ -be ‘kpii- ‘ö dhanggü bha- ‘gü. A –mawɔn ‘yaa mɛ ‘bha –bha kö -yö dɔ ‘‘dhü -bha ‘‘iin kö -yö ga mɛ ‘bha –wɔn ‘gü.

● ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ ‘kpiidhɛ =dede ‘‘tʋ̈ng ‘yaa dhiang suu –dhɛ ‘kö bha- ‘gü. –A =gban ‘gü, -a –nu wɔ -kɔ -ya –zɔn =dhɛ -a –nu –wo –yö ‘wɔnkëkɔ bha- ‘gü go ‘‘mɔɔsɛ ‘gü, ‘ö zun –zianwo Klisi –dɔbhadhü -da bhaagüsü -bha ‘‘mɔɔ- -nu –bha wɔkɔ ‘gü. ‘Yö =kë- -nu ‘gü =dhɛ -gabhadhü bha –bɔtapë ‘ö ‘wo- -kë ‘‘dhʋ̈ kö -yö kë mɛ -gɔlokwëëpë ‘ka kö -wo ‘‘mɔɔsɛ -nu ‘gü see- ‘ka yö -mü.

Kwa –bho ‘‘gangü -Dë bha –a –gabhadhü -san –bha –nu kësü bha –a –gɛn –yö -go –a =gban –klaakwëësü ‘gü, ‘ö -zotagüwɔn ‘bhaa =mɔɔ- -bha ‘kö -ya bho ‘‘gblʋʋ. –A kësü kö ‘kwa- pö =dhɛ ‘kwa –gabhadhü ‘klɔɔ- pö kwa –bha ‘wɔndɔdhe ‘ka bha ‘yii ‘dho mɛ -nu –takun ‘gbɛ. Kwa –dho bhɛɛ‘‘ –nu –wɔn ‘gü, kö -wo tɛawɔn dɔ kö -wo ‘dhang- bho- ‘‘dhiʋ̈. Zuu ‘ö ‘ö ‘yaa ‘dhang- bho bha- -dhɛ -ya –bha kö -a ‘‘piʋ̈ -yö kë Yesu ‘tɔ ‘gü waa Atanna –bha –dhɔ ‘gü!

=ya kë =dhɛ ‘kwa –dhɛga –a –nu –bha –dɔdhübhasü -zuö -kɔkëëtasü ‘ö =suakëkësü waa –bhadhiyasü ‘ö ‘wo =lookota Yesu –sandhiʋ̈ bha- -ga, kwa ‘gü -dho ga ‘ö kwa –gbiö -yɔɔ dhasü -dhiangzësü ‘ka ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu –dhɛ. –A –kë ‘‘dhʋ̈ -sü ‘gü, mɛ ‘‘ʋʋ mɛ ‘ö ‘‘plüün ’ö -Nëngkwëë Zii ‘gü ‘gü bha- dɔ -zë wo =dhɛ dhasü ‘ö -zuugü bha –a –pëkësü -mü bha, -a mɛ -gbɛ ‘yaa ga tɛanwɔn –nu ‘ö ‘wo –Nëngkwëë -Dee ‘gü bha- ‘ka =dhɛ, -yö ‘wɔn –gɛngodhɛ =dede‘ö zɛɛn bho mɛ ‘ka –dɔdhübhasü ‘gümasü -gɔ ‘‘dhiyanwo –nu ‘wo –Kwlana ‘gü ‘ö ‘wo –piʋtasüka bha- ‘gü, kö mɛ -nu –wo =gbɛkiëdhɛ kë =dhɛ -kɔ ‘ö Pɔdhö -ya –kë- ‘ka ‘dhangbhodhiʋ̈ waa –zogbansü ‘ka –a ‘dhö.

"=Dhɛ ‘kö za =ya ‘go kwa –bha –zoyödhe ‘gü, kö ‘flëëbhodhe –yö yi –gɔ Atanna ‘gü -bɔ Yesu Klisi" –tasü ‘gü (‘Wlɔmö 5:1)

Ces Tɛanwɔn –gɔ ‘‘sɔɔdhu ‘kö bha faan –ya –nu –bha ‘ö =ziö- ‘ka ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu –bha –kɔsü ‘ö ‘wɔnsë ‘ka –a ‘‘sɔplɛ -ta. –Kwa kwa –wodhiʋ̈ wlüü bhɛɛsü ‘ka Klisi –bha -toagbɩɩkasü ‘ö -dɔbhadhü ‘‘mɔɔsëë -todhʋ̈sü -ta ‘‘kpʋngtaa.

7.03 -- ‘Plüübhodhe ‘Ö -Gban Mɛdhamɛ –Bha Gasü ‘Ö -Kë ‘‘Saapë ‘Ka –Ne ;;Ngkwëë Zii ‘Gü -A -Bha

‘‘Mɔɔsëëbhomɛ ‘gbɛ =dede –wo ‘dhang- –bho ‘‘dhiʋ̈ =dhɛ ‘wɔn =gban zudɔdhɛ -yö -dhö. ,Mɛ ‘ö dho =mɔɔ- -bha kö -ya -ɔn =dhɛ Mɛdhamɛ ‘ö- ‘‘plüün ’dhö bhosü ‘ka bha –yö kë -ga ‘‘dhü -bha ‘tɔng- ‘sëëdhɛ ‘gü, ‘‘Tan ‘sëëdhɛ -nu waa –Wodhiʋ̈loomɛ -nu –bha ‘sëëdhɛ -nu, ‘ö -gban –a ‘güwɔn kësü -bha Klisi –bha –tosɛa ‘gü bha, -yö -dho =mɔɔ- -bha ‘ö ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu -takun ‘ö ‘wo- dɔ =dhɛ Yesu –yö -ga ‘‘dhü -bha. –A –dhɛ -bha kö ‘kwa ‘‘plüünbhowo 333 ‘ö -Nëngkwëë Zii ‘gü bha –a ‘güwɔn kësü ‘ö -Nëngkwëë -Dee ‘gü bha –ya këdhɛ kë kwa –gɔ kö ‘kwa ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu –zoyodhɛ =dede dɔ. Yesu yöö =dede –yö -to –a ‘‘gbɩɩ- ‘ka –Sɔtran –ta waa –a –bha =klang –bha zuë‘‘ ‘zëzëbhansü -ta –a –wo ‘ka: "-Yö -bɛnzësü ‘ka!" (Matiö4:4,6-7; Dhukö 18:31; 21:22; 24:26; Zan 5:46 waa- ‘bha -nu).

Moizö -yö =mlɛɛ ‘‘dhiʋ̈ -wlüü
Yesu –yö ö -bha gasü ‘ö ‘‘dhü -bha bha ‘wɔn ‘ö- =taama –a ‘klɔɔ- =dede ‘gü -pö Nikodɛmö ‘ö -kë Zufö -nu –bha –yakwëkëdhɛ ‘wo-(Sanhédrin) –kë bha- ‘gümɛ ‘ka bha- mɛ do ‘ka, ‘ö -suʋ̈ Zlangɔsü gun- -gɔ, -zoyö ‘tɔng- ‘sëëdhɛ ‘gü -sü ‘gü (Pentateuque): " =Dhɛ -kɔ ‘ö Moizö -yö =mlɛɛ ‘‘dhiʋ̈ =wlüü- ‘ka ‘‘yɛɛn =taa bha, -a –dhɛa –bha kö Mɛ Gbö -depö -yö -dhö wlüü‘‘ =dhɛ -kɔ bha- ‘dhö kë ‘‘dhʋ̈ kö mɛ ‘‘ʋʋ mɛ ‘ö dhö ‘dhang- bho- ‘‘dhiʋ̈ kö dhasü ‘ö ‘yaa yën –yö kë- -mɛ -gɔ." (Zan 3:14,15)

‘Kwɛzlan ‘ö ya- ‘gü Moizö -yö kë =mlɛɛ -dɔ ‘‘dhü -bha =dhɛ -kɔ ‘ö Atanna –ya pö- ‘ka –a ‘dhö. Mɛ ‘dhɛ ‘ö ‘wɔn –yö zë- -gɔ ‘ö =mlɛɛ bha –ya kun ‘ö ö ‘‘yandhiʋ̈ =wlüü ‘ö =mlɛɛ ‘‘blɛɛn- bha- -ga –yö -to ‘‘siabha ‘ö -dha =mlɛɛ bhaa ‘‘yi –gɔ.

‘Më -kë ‘yö Yesu –yö -zɔn =mlɛɛ ‘ö -kë ‘ö -kë pë yaa –zɔnka =dede ‘ka bha- ‘ka =dhɛ -kɔ ‘ö- ‘ka (Genɛzö 3:1-5) –a ‘gü? –A –bha –dhɔ bha- ‘gü, Yesu –yö ‘wɔnyaakëmɛ -nu –bha ‘wɔnyaa –nu –ya ö -bha, kö yözë -yö kë =dhɛ ‘wɔnyaa ‘dhö, ‘‘kɛɛ kö -yö ‘‘slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ ‘sa, ‘yö Pɔdhö -ya pö ö -bha ‘sëëdhɛ ‘gü kodhɛngtö -mɛ -nu –dhɛ: " Mɛ ‘ö ‘yii –zuö ‘wɔnyaa -bha do, -ya –kë ‘wɔnyaa ‘ka kwa –dhɛ, kö ‘kwa bɔ- -ta kö za –yö ‘go kwa –bha Atanna –bhaa ‘ka" (2 Kodhɛngtö 5:21).

Yesu –yö kɔngga –gban –ta =dhɛ ‘mɛ -nu ‘kö -Sɔtran –yö ‘‘kpʋ̈ng –kë -nu -gɔ kö- -nu –bha dhadhe ‘bhaa ‘dhö ‘zü, kö ‘yii kë yö -zë -a –bha gasü ‘ka –a –mɛ -wɔn ‘gü.-Yö -wɩ -a –bha kö -yö ga ‘wɔnyaakëmɛ -nu –bha –wɔn ‘gü -a –nu ‘‘gblʋʋ ‘gü.

Yesu: ‘pakö ‘‘bhlaanë
Kwa Dëmɛ -yö -kë ‘pakö =niidadhe –kë ‘ö -bha =klang –nu ‘‘piʋ̈ këdhʋ̈ kö -ya –zɔn ö -bha =klang –nu –dhɛ =dhɛ yöö =dede =në ‘ö ‘pakö ‘‘bhlaanë ‘ö Zlan –ya nu –a ‘ka. ‘Yö- ‘gü -dhiang zë -a –bha =klang –nu –dhɛ -bhöpë -bhö -dhɛ ‘gü =dhɛ ‘‘plüünbhowo ‘güwɔn –dhö kë ö -bha gasü dosɛng =në- -ta (Matiö 26:26).

● =Dhɛ -kɔ ‘ö ‘‘bhlaanë -blɛɛsü ‘ö -kë ‘‘saapë ‘ka bha –a ‘klɔɔ- ‘dhö pö- ‘ka kö -a =yɔɔn =ya =wɛng –a ‘dhö, Israɛdhö -mɛ =gban –bha ‘‘kwɛɛ -bha Ezitö, kö Atanna –bha zuë‘‘ –da ‘‘dhuusü -yö ziö mɛ -nu –ta bha, -kɔ do bha- ‘gü ‘mɛ ‘ö waa ö -bha ‘kɔɔmɛ ‘wo –da Klisi =yɔɔn bha- -kɔ =wlöö -yö -dho dha Atanna –bha za waa ‘wɔnsiödhɛsü -gɔ -a –kuudhiʋ̈. ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –wo –wo ya- ‘güma –kɔ yaa –kë, =dhɛ wü -nu ‘wo- -nu zë bha –a =yɔɔ -dho =mɔɔ- -bha ‘ö- -nu –bha ‘wɔnyaa –ta kpa. (Ɛzodë 12 :7, 13, 22-23; Këwɔn -nu 16:31).

● =Dhɛ -kɔ do ‘ö Zakɔbö bhaanu –wo ‘‘bhlaanë -wü =piasü -bho –a ‘ka ‘‘yɛɛn =taa ‘kɔdhi –bha –a –nu –gɔ ‘kɔɔdhö kö faan –yö kë- -nu –bha ‘‘ta –sü kö -wo ‘go =dhuëngdhɛ ‘gü -a ‘ka, -kɔ do bha- ‘gü, Yesu Klisi, ‘pakö ‘‘bhlaanë =dede, -ya ‘‘piʋ̈ ‘ö kë ‘mɛ ‘wo ‘dhang- bho- ‘‘dhiʋ̈ -a –nu ‘gü, kö -yö faan –da –nu ‘gü kö -wo =dua ‘wɔnyaa –bha =dhuëngdhɛ waa –Sɔtraan –gɔ (Ɛzodö 12:3-6, 8-11, 43-48; Matiö 26:26; Zan 6:35,48-49).

● =Dhɛ ‘ö -kë =dhɛ -mawɔntodhe ‘yaa ‘dhö kö =yɔɔn –zë ‘yii =wɛng (Dhevitikö 17:11; Eblö 9:22) ‘wɔn bha- -gɔ do –mü =dhɛ bhlaanë ‘ö -kë ‘pakö ‘ö ‘wɔnyaa bho mɛ -bha –todhʋ̈ ‘ka ‘ö -kë Yesu ‘ka bha –yö mɛ ‘‘pɛpɛ =gban ‘wo wo –de nu- -dhɛ -a –nu –kë -pʋtaasü ‘ka –a =yɔɔn bha- ‘‘gblʋʋ -ta, kö -wo ‘‘wɩ =në- wo –a ‘‘nuɛ bho kö -wo ‘dhang- bho –a –bha ‘‘saa- bha- ‘‘dhiʋ̈ -a –bha ‘gügbɩɩdhɛ ‘ö- =yɔɔn ‘gü bha- -wɔn ‘gü (Eblö 10:14).

● Yesu –yö ö =yɔɔn ‘ö- =wɛng bha- -dhɛ "-mlɛɛ -dɛɛ =yɔɔn " (Zenɛzö 24:4-8; Matiö 26:27-28), ‘ö bɔ- -ta ‘ö waa =dheglizö -nu –kɔ -da ‘ka ‘ko =kwɛɛ-. ‘Mɛ ‘ö- pö ‘ö -da –mlɛɛ ‘kö bha- ‘gü -yö ö -de kë ‘‘slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ =dhɛ -kɔ ‘ö Atanna ‘ö- -bha ‘‘slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ ‘ka –a ‘dhö (Dhevitikö 11:44). –a –dhɛa –bha kö -dhɔ -ya pa =dhɛ Yesu ‘dhö (Zan 13:34) kö -yö mɛ -nu mawɔn ‘to =dhɛ -kɔ do ‘ö Atanna –ya –mawɔn to- ‘ka –a ‘dhö (Matiö 6:12, 14-15).

-A-dhɛa –bha kö ‘kwa ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu –takun –a ‘gümasü -bha =dhɛ -bhopë ‘‘slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ bha –yö -yö ‘pakö -bhöpë ‘ö gun –Nëngkwë zii ‘gü bha- ‘güwɔn kësü ‘ka. Mɛ ‘‘ʋʋ mɛ ‘ö ‘dhang- bho Atanna –bha ‘‘bhlaanë bha –pʋtaasü -dhö kë- -mɛ -gɔ -a –bha ‘wɔnyaa –gɔ ‘yö- -mɛ -dho Yesu –bha –tosɛa –kë -a ‘güsü -dhɛ yö.

‘‘Tan ‘sëëdhɛ ‘ö ‘wɔn ‘‘gbɩɩ- -dhiangzë
‘‘Tan ‘sëëdhɛ 22 bha –yö ‘wɔndhokëdhia –a pö -së ‘ka =në- ‘ka Klisi –bha –dɔdhübhasü -dhiangzë -sü ‘ka. –Wokpö -nu ya –wo –da Davidö zuë‘‘ ‘‘piʋ̈ -kwɛ 1000 ‘‘sima –naa =taa kö Klisi ‘yii nu =kö. –A ‘wɔndhokëdhia –nu bha- ‘güwɔn kësü ‘ö ‘‘kpʋ̈üdhö bha –ya –zɔn =dhɛ ‘wɔn –gɔ do –yö -dhö ‘ö -gban Yesu –bha –dɔ ‘‘dhübhasü -bha.

‘‘Plüünbhowo –kaɔngdo ‘ö -gban Yesu –dɔdhübhasü -bha ‘ö ‘‘tan ‘sëëdhɛ ‘gü -yö -dhö.

‘‘Tan ‘sëëdhɛ 22Mt 27Mk 15Dk 23Zn 19
7: Mɛbhɩɩdhe –bha ‘lëëwɔn waa ‘‘sɛgümɛ -nu –bha =taa –yö -bha –sü33, 41-442936-37-
8a: Mɛ ‘‘pɛpɛ ‘wo –kpan n –bha –wo =wɛɛ -dɔ n -bha33, 41-442936-37-
8b: -Wo wo ‘‘dhipʋ, ‘yoo wo –gɔ -mii =mii3929--
9: I –dewɔn =loo Atanna =kwɛɛ, kë ‘‘kö -ya dha, ‘yö sü =dhɛ -a –dhɔ -ya –kë!43---
12: Mɛ ‘bhaa nu n –dhɛ4230-3137-
16: N’‘dhi –yö -klusü ‘ka ma –gwlüdëdhɛ -kɔ -bha---28
17a: Pëklumɛ -nu ‘gbɛ -wo nië sië n –zü41-4331-32--
17b: =Wa n –kɔdhɛ -nu –zua waa n –gɛn –nu ‘dhö-243319:18, 20:20
18: -Wo ‘‘yan –kpɔ n’‘piʋ̈, ‘yö ‘wo n -ga--35-
19a: ‘Yö ‘wo n –dasɔ -nu ‘gügwlü35243423
19b: ‘Yö ‘wo ma sɔ -nu -yakiya3524-24
2: Ma Zlan! Ma Zlan! ‘Më -ke ;; ‘yii –kɔ -kan n’gü?4631--

Mɛ ‘kö ‘wɔndhokëdhia ‘ö -Nëngkwë zii ‘gü kwa Dëmɛ Yesu klisi –bha –ga ‘‘dhübhasü ‘‘glʋʋ ‘‘piʋ̈ -yö -dho –a ‘gü ma.
● -Gɛnyan =dhɛ ‘ö Yesu ‘nii- -yö =saan- ‘ka kö -a –de ‘‘piʋ̈ -mɛ -nu ‘wii- dɔ wo –bha mɛ ‘ka, ‘yö ‘wo- -san –kë ‘wa =wɛɛ dɔ- -bha! Mɛ snkësü ‘ö ‘‘sɛ bha- ‘güsü -zian –yö ‘ya- ga –zian –bha!

● -Gɛnyan =dhɛ =dhɛ ‘ö -a kwi –yö wü sëëbhodhe –gɔ kö -ya kë sië, ‘‘kɛɛ ‘yii ‘wɔn ‘bha pö.

● -Gɛnyan =dhɛ =dhɛ ‘ö sëëbho –a ‘ka kö -a Dë =ya =taa zun- -bha kwa –bha ‘wɔn yaa –nu –wɔn ‘gü! ‘Kwaa =mɔɔ- -bha kö -a ‘‘gblawo bha ‘kwa –a ‘güwɔn =dede ‘ö ‘dhö -a dɔ: "N Dë! N Dë! ‘Më -kë ‘yö ‘ü =taa zun n -bha?" (‘‘Tan ‘sëëdhɛ 22:2)

-Yö wɔn ‘klɔɔpömɛ -nu ‘bha –nu –gɔ ‘‘gbɩɩ- kö -wa ‘güma =dhɛ Atanna –yö ö =taawun ‘ö -de –bha ‘Në =dhɔɔbhaasü -gɔ! ‘‘Kɛɛ Yesu ‘yaa =sua kë. –Yö kë- -pö: "Ü kë =taa –zun N -bha!"

Mɛbhɩɩdhe ‘wɔngümakɔ ‘yaa- ‘gü ma: Kö Zlan =ya =taa zun- -bha, kö -ya –zɔn =dhɛ -yö kë ‘wɔnyaa –kë.

Biblö -ya ‘güpö: ‘Mɛ ‘yii ‘wɔnyaa kë do =ya kwa –bha ‘wɔnyaa ‘sü. ‘‘Kpʋngtaadhɛ -todhʋsü -bha ‘wɔnyaa –kwɛɛ ‘gbiin- -gun –a -ta. Kwa –bha ‘wɔnyaa –wɔn ‘gü, Zlan –yö ö =taa –zun –a –bha.

‘Yö mɛ ‘bha –nu –wa pö =dhɛ, Zlan ‘ö Dë ‘ka –yö ö =taa –zun ö Gbö -bha ‘yö ö -de –kë zadɔmɛ ‘ka kwa –bha ‘wɔnyaa –nu –wɔn ‘gü.

‘‘Kɛɛ kö Biblö -ya –pö: -Yö ö =taa –zun –a –bha =dedewo. ‘Yö -a –nu –bha –këdosü ‘‘Slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ bha ‘yö -pɛ ‘koo. –A ‘klɔɔ- -mü ‘‘wo –kaso ‘ka! –Yö -da –dhɛtiidhɛbhasü zübhosü waa- ‘‘dhiʋ̈tosü ‘ka. Matiö waa Makö -wa –pö ‘‘dhʋ̈ ‘‘dhiyanwo ‘‘saɔplɛ ‘ö Yesu –ya pö ‘‘dhü -bha bha- ‘gü. ‘‘Glawo bha –yö =dhɛ =dheglizö -gɛndhiʋ̈izuöbha –gwë ‘ka. Yö -zë ‘gü, -wokpö bha –yö -ziö dhiang ‘gbɛ ‘‘pɛpɛ ‘ö Yesu –ya pö bha –ang =gban –ta, =dhɛ kwa bha dhasü Yesu –ya nu bha- ‘‘dhiʋ̈ =ya =mɔɔ ‘‘kwëë!

Yesu kë -a –pö: "N Dë! N Dë!" Zakɔbö kë ‘kozë Dëmɛ ‘ka, kö Dëmɛ -ya ‘‘piʋ̈ =dhɛ -yö ö -bha ‘dhowo. ‘‘Kɛɛ Zakɔbö ‘yii ‘‘wɩɩ- -bha kö -yö kwaa- -zü -yö ‘dho ‘‘kɛɛ kö ‘dho –faan –ya –bha ‘sa. ‘Yö -gbla : "’Mii ‘dho kwaa i –zü kö i ‘dho kö ‘bhii ‘dhuë- ‘kpɩo n -bha!" –Zotandhe ‘ka Zakɔbö -yö -bɔ Atanna –bha zadɔdhe –ta ‘‘dhuʋ̈ ‘yö ‘dhuëë- =slɔɔ (Genɛzö 32:23-32). ‘Kwa –dhɛga ‘mü =gblɛɛn, Yesu ‘yii kwaa Atanna ‘ö -kë zadɔmɛ ‘ka bha- –zü -yö ‘dho. ‘Yö =nëng ö Dë -bha, ‘‘kɛɛ kö -a Dë =ya –kɔ ‘‘kan –a ‘gü. ‘Yö -gbla bhɛɛsü ‘ka"N Dë! Ü N Dë ‘ka ‘‘dhʋ̈ -kpɛɛwo, ‘kö -zianwo n’‘yan ‘yaa dɔ i –bha. ‘Mii ‘dho kwaa i –ü kö ‘i ‘dho kö ‘bhii ‘dhuëë ‘kpɔ ma =klang –nu -bha!" –Zotandhe waa –dhɛ ‘ö- Gbö ‘gü bha –yö -bɔ Atanna –bha zadɔsü bha- =taama. –A –bha –dhɔ bha =në ‘ö -toagbɩɩkasü ‘ka ‘‘kpʋngtaadhɛ -gɔ (1 Zan 5:4). –A –bha –Zotandhe =në ‘kwa bɔ- -ta ‘yö ‘kwa dha (Zan 16:33).

=Dhɛ ‘ö bo ‘kozësü ‘ka Zlan ‘gügbɩsü ‘ka, ‘yö Zakɔbö -yö ‘tɔ -dee ‘ö -kë ISRAƐDHÖ ‘ka –a =slɔɔ! ‘Tɔ bha –a ‘klɔɔ -mü: -yö ‘kozë -Zlan ‘ka ‘yö to –a ‘‘gbɩɩka. Yesu =në Israɛdhö =dede ‘ka! –Yö ‘kozë ‘‘kpʋngtaadhɛ -bha dhasü -wɔn ‘gü ‘yö to –a ‘‘gbɩɩ- ‘ka –a –bha –zotandhe ‘gü! –yö -klü ö dë -bha, -a –bha zuëdhiʋ̈tɛɛ -sü =gban ‘gü kö -yö bhɔ -sü ‘ka –a –dhɛ taa. Yö =bhɛɛ kö ‘yii ga =kö ‘ö- pö: " N Dë, ‘ma n’nii- =loo i =kwɛɛ- " (Dhukö 23:46) kö ‘yaa =mɔɔ- -bha kö -yö -kpan ö Dë -bha.

Kö ‘ka ka –zota ‘‘plüünbhowo –nu ‘wo –Nëngkwëë Zii ‘gü -a ‘güwɔn kësü ‘ö -nëngkwëë -dee ‘gü -a –ta, ka –dho –a –dhɛ yö =dhɛ -Nëngkwëë -dee –yö -Nëngkwëë ii ‘gü.

Zlan –bha yëkëmɛ ‘ö- ‘gü ‘yaa gun –së
-A ‘kwa- wo sië bha ‘‘plüünbhowo –nu =bhlëësü ‘ö -gban Yesu –bha –kë ‘‘saapë ‘ka –sü -bha kö -yö ga –Nëngkwëëziigüsü -bha ‘ö Ezai –ya to ‘‘dhiʋ̈ ‘ö- pö bha, -yö mɛ -da –dɛɛgüsü =në- ‘ka. ‘yi- -dhɛ ‘sëëdhɛ ya- -wopömɛ -nu –dhɛ =dhɛ -wo –a –wokpö do ‘ö ya –a ‘kun wo zuë‘‘ ‘‘piʋ̈. Ka –mɔɔ -bha ‘ka faan =slɔɔ =dedewo ‘ka ‘nii- ‘‘piʋ̈, ‘ö ‘ka dho ka –gɛngbanta =slɔɔ ‘wɔn –yɔɔ ‘ö -gban –dɔ ‘‘dhübhasü ‘ö ‘‘mɔɔsɛgü -a ‘‘gblʋʋ -ta.

" –Kë ‘‘dhʋ̈ -sü ‘gü, -yö kwa –bha ‘wɔnyaa –nu =në- -kwɛɛ sü,
kwa –bha ‘‘klʋ̈bhɔdhe =në ‘ö -nu –a –kwɛɛ bun ‘yö ‘kwa- -ga =dhɛ ‘mɛ =wa ‘wɔn –wɔ -a –ta =në- ‘dhö,
‘ö Zlan =ya ‘wɔn bho- ‘gü, ‘ö- -wëëdhɛ =ya bho.
‘‘kɛɛ -a kwi –yö -wü kwa –bha ‘wɔnyaa –wɔn ‘gü;
‘‘Klʋbhɔdhe ‘ö- -dhɛ ‘dhö- -bha kö -yö nu kwa –ta bha ‘yö -wɔ -a –ta,
‘yö -a –wëëdhɛ ‘ö bho bha =në ‘kwa bɔ- -ta ‘yö ‘kwa –kë ‘‘klʋ̈ʋ̈klʋ̈ʋ̈.
Kwa gun –pɛn –sü ‘ka =dhɛ ‘bhlaanë -nu ‘dhö,
mɛ ‘dhɛ ‘ö ‘dhö zɛɛn ‘dhɛ -dhi –dhɛ =në gun ‘dho sië -a –ta,
‘yö Atanna –yö kwa –todhʋ̈sü kwa –bha ‘wɔnyaa –kwɛɛ =yɔɔn –a –ta "

(Ezai 53:4-6)

-Wokpö -yaaga bha –yö -wokpö bha –a –todhʋ̈sü -gɔ ‘ka. Yi kë- pö =klangdhiʋ̈ ‘kpii- do ‘ö -kë ‘‘mɔɔsëëbhomɛ ‘ka Kasablanka –gɔ kö -yö -a –wopö ö ‘‘tɛɛbënu –dhɛ kö -yö ö -zotagüwɔn pö -wo ‘ö- -wopö bha- -wɔn ‘gü. ‘Yö- -yɔɔ bɔ ‘ö- po, ‘ö bo ö -zotasü ‘ka: " =Ya kë =dhɛ ‘wɔn ya kö -yö kë tɛanwɔn ‘ka, -a –dhɛa –bha kö -dhɔ -yö mɛbhɩɩdhe pa! " ‘Yö wlüünë bha ‘ö -Nëngkwëë -dɛɛ -gɛn =dede ma!

-Yö -kë mü =dhɛ ‘yö ‘‘mɔɔsëëbhomɛ ‘ö bha ‘yii Yesu –wëëdhɛ ‘ö- yö ‘ö zun -a –bha gasü bha –a –zuö ‘ö -kɔ =kee –ta kö -yö -kɔ -a ‘ka ? –A ‘klɔɔ- -mü =dhɛ ‘yii ‘wɔn ‘bha =slɔɔ Yesu –bha –dɔ ‘‘dhübhasü‘‘ –bha waa Atanna Gbö!" ‘Yaa –bɛnzësü ‘ka –wokpö ya- ‘gü. Yö =në- -wɔn ‘gü ‘yo :: ‘wɔn ‘ö -bɛnzësü ‘ka ‘ö -mɔɔ -bha kö -yö ‘wɔn ‘ö -kë -dɔ ‘‘dhübhasü ‘gü kö -ya ‘gü ma. ‘Yö Ezai 53 –yö Atanna –bha yekëmɛ ‘ö =saan =dedewo ‘ö dho ‘ö ga –a ‘ka Zlan –kuu ‘‘dhiʋ̈ =dhɛ gbɔɔdhe ‘dhö ö -bha ‘‘sɛgümɛnu ‘ö za ‘dhö =loosü ‘ka –a –nu –ta –ang –bhaa ‘ka Fidhipö 2:7 –ya –zɔn =dhɛ ‘wɔn bha tɛanwɔn –mü, Yesu –bha =gbɛkiëdhɛ ‘güwɔn kësü ‘ka (Matiö 10:28; 2Kodhɛngtö 8:9; Eblö 2: 14, 17) ‘gü.

‘Më Ezai 53 –ya pö kwa ‘dhö ‘‘mɔɔsëëbhomɛ nu ‘dhö kwa –dhɛ?
Yesu –yö ö -de –dho ‘‘sia- ‘yö kwa –bha ‘‘yua –nu =gban –kwɛɛ sü, kwa këwɔn yaa –nu, ‘wɔnyaa, mɛzësü, kwa –bha –desükpiisü =trɔɔn bha ‘yö- -ya Atanna –bha zadɔgbloo ‘‘dhiʋ̈. ‘yö Atanna yöö =dede –yö kwa –bha ‘wɔnyaa –kwɛɛ =gban =yɔɔ -A –ta. Yö ‘wo- -ma, ‘wo- ‘‘klʋbhɔ, ‘wo- -gi ‘ö- ‘‘dhiʋ̈ -yö to –a –dɔ ‘‘dhübhasü ‘ka ‘yö ga kwa –bha ‘wɔnyaa –nu –wɔn ‘gü.

-A zian ‘gü, ‘ya ‘flëëbhodhe ‘ö Zlan ‘‘piʋ̈ waa ‘‘yua suu =gban –bho yi –bhasü =slɔɔ -a –gɛn –mü =dhɛ =ya- =gban ‘sü ‘Ö -ta. –a –bha ‘ö -de –kë ‘‘saa- ‘kasü ‘‘dhiʋ̈ =ya =mɔɔ, -a –gɛn =ya –gban, -zotandhɛwɔn ‘ö -todhʋ̈ ‘ka yö -mü.

‘‘Bhlaanë ‘ö- -wëëdhɛ ‘dhö bho bha –a ‘günë -nu –dho kë ‘yö ‘wɔn ‘ö Atanna –ya pö bha ‘ö- ‘‘dhiʋ̈ =mɔɔ ‘‘kwëë kwa dhasü waa ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu –de ‘pö- -nu dha ‘pö waa Zufö -nu =gban. –yö -dho mɛ ‘gbɛ =dede dha –a –nu kpö ‘gü -a –nu –bha ‘wɔnyaa –gɔ ‘ö dho ‘ö faanmɛ -gɔ =yɔɔ.

Ezai 53 bha kö ‘ka –a =gban ‘kun ka zue‘‘ ‘‘piʋ̈, ‘ö- zudɔ -a ‘‘dhiyanwo do bha ‘ö zun –kaɔngdo ga =plɛ -bha, kö -kɔmɔɔwɔnbhasü ‘‘gbɩɩ- -yö ka –gɔ kö ‘ka ‘‘gbla –toagbɩɩkasü ‘ka ‘‘mɔɔsëë -ta. –Wokpö bha –a –dhɛa –bha kö --yö ‘gügwlü, kö baa‘‘ –yö wo- -bha kö -wa kë ‘gbɛ =dedewo, (kö -dɔbhadhü -diang ‘yii zë ‘‘iin ‘zü " Zlan Gbö "). =Ya kë ‘‘dhʋ̈ -yö -dhö ‘dho mü =gblɛɛn ‘ö -ziö =dhɛ -ziaan ‘ö ‘waa ‘dhang- bho Klisi –dɔ ‘‘dhübhasü -ta.

-Wokpö -nu ‘wo –gban mɛdhamɛ -dɔ ‘‘dhübhasü -bha ‘ö -Nëngkwë zii ‘gü
-Wokpö -nu ‘ö -kë ‘‘plüünbhowo ‘ka –Nëngkwëȅ ;wii ‘gü ‘ö -kë ‘tɔng ‘sëëdhɛ ‘gü (Pentateuque), ‘‘Tan ‘sëëdhɛ waa ‘wɔndhokëdhia ‘sëëdhɛ, Ka –dho –dho –a ‘güwɔn kësü yö -Nëngkwë -dee ‘gü mü.

Atanna –yö wü -nu –zë ‘yö- =yɔɔn =wɛng dhanggü -pö ‘gü kö -yö Adan waa Ɛvö -nu –bha ‘wɔnyaa –ta kpa (Zenɛzö 3:21).

Ɛvö gbö -dhö =mlɛɛ bha- -gɔ ‘wü- waa- -gɛn ‘dhö ‘yö dho –bhopë ‘ö mɛzëpëka –a nu- -dhɛ (Genɛzö 3:21; -Dhɛkpaɔdhia 12:4-5, 15-17).

Mɛ ‘‘ʋʋ mɛ ‘ö ga ‘‘dhü -bha kö -yö Atanna –bha ‘‘dhangga =wlöö (Deutéronomes 21:22,23; Këwɔn -nu 5:30).

‘Yö ‘wo- gba pë ‘‘yi giisü ‘ka kö -ya mü (‘‘Tan ‘sëëdhɛ 69:22; Matiö 27:33; Zan 19:29).

‘Ma N nii- -wɔ i =kwɛɛ- ((‘‘Tan ‘sëëdhɛ 31:6; Dhukö 23:46).

‘Yö sɔ ‘kɔ ‘ö gun Zlankɔgü bha ‘ö -pɛ (Ɛzodö 26:31-33; Matiö 27:51).

-A ga do –zian ‘yii ‘‘yɛ (Ɛzodö 12:46; Zan 19:33-34).

‘Mɛ ‘wo- -zua bha –wo –dho –kpan –a –bha (Zakadhi 12 :10; Zan 19:37; -Dhɛkpaɔdhia 1:7).

‘‘Tamaga –kaɔng –yaaga -bha –yö -Nëngkwëë zii ‘gü
‘Wɔdhokëdhia pömɛ -naa ‘sëëdhɛ -totaama ‘gü, ‘‘Tamaga –kaɔng –yaaga ‘ö Zuda –yö -wɩ -bha kö =ya Dëmɛ ‘‘dhɔɔdɔ bha, (Matiö 26:14-16):

" A kë -pö -nu –dhɛ: =ya dhi ka –dhɛ, -ka n saa nu n –dhɛ; ‘‘iin ‘zu, ‘ka ‘dho -a nu. ‘yö ‘wo ‘‘yan –wlö n saa ‘ö -kë ‘‘tamaga –kaɔng –yaaga ‘ka bha- -ta. ‘Yö Atanna –ya pö n –dhɛ: -A –zuö ‘‘sɛgbɔ këmɛ -dhɛ, -a sɔng –tiaandhö ‘ö ‘wo- -zɔn n ’ka- -bha " (Zakadhi 11:12-13).

Dhiangwo ya- ‘gü, Atanna, Dëmɛ ‘ö -kë -mlɛɛ -gɛn ‘ka –ya –pö: "‘wëë- ‘‘wëë- ‘‘tamaga –kaɔng –yaaga ‘ö ‘wo- pö =dhɛ -yö -bhɔ n –bha bha =wɛ!" Yesu –zë Atanna –mü -ee? Dëmɛ ‘ö -kë -mlɛɛ -gɛngodhɛ ‘ka bha –ya kë mɛbhɩɩdhe ‘ka Yesu ‘gü -ee (Ezai 40:3-5; 60:1-2; Dhukö 2:11 waa- ‘bha -nu)? Zuda –bha –a ‘‘dhɔɔdɔsü bha –a –dhiang –yö kë -zë -a yi =ya =gwëë Zakadhi –dhɛ!

Tɛɛwɔn do ‘bha –yö -dingkpɔsü ‘ka –wokpö ‘ö -Nëngkwëë zii ‘gü bha- ‘gü bha –yö -dho –a ‘dhɛ ‘ö -Nëngkwëë -dɛɛ ‘gü -a –bha, ‘ö -ya mü ‘zü ‘ö Yesu –bha –dɔdhübhasü waa- gasü -bha. ‘Mɛ ‘ko- ‘‘piʋ̈ =dhɛ ‘ö- daan‘‘ –yö -dho –a ‘gü ma. –Dhɛwo ‘ö -dewɔndhiʋ̈sü ‘ka ‘ö ‘sëëdhɛ =taamasü ‘gü bha –yö -gban ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu waa Zufö -nu –bha kpɛngdhö: " ‘Mɛ ‘ö- ‘wɔngüma –tɔ ‘dhö ‘dho –yö ‘wɔn ‘ö -Zuu ‘dhö- pö sië Dheglizö -dhɛ bha- ma!" (-Dhɛkpaɔdhia 2:7 waa- ‘bha -nu)

7.04 -- Yesu Klisi –Bha –Dɔ ‘‘Dhübhasü ‘Ö -Nëngkwëë -Dɛɛ ‘Sëëdhɛ ‘Gü

-A ‘dhɛ -wëësü yö -mü =dhɛ ‘‘mɔɔsëëbhomɛ ‘gbɛ =dede zuë‘‘ –yö ‘zëzë -ma –wo ‘ö -kë Klisi –bha –wëëdhɛ ‘ö- yö ‘ö ga ‘‘dhübha ‘ö -kë tɛawɔn ‘ö- -dhiang ‘dhö zë -sü ‘ka bha- ‘ka. ‘Yö ‘wo ‘‘yʋ̈ʋ̈ to ‘wo- pö; a –bɔ Yesu ‘kamɛ -nu ‘ka ya! –zotadhe –sɛnngbë -ya –nu –gɔ ‘‘kpʋngtaadhɛ -bhaa ‘ka, ‘‘kɛɛ -a –nu – bha –zotadhe waa- -nu –bha ‘wɔn ‘‘slëënbhokɔ =ya kaan ‘‘kwëë. –Wo ‘dhang –bho –Zlan –yaaga ‘‘dhiʋ̈, kö -wo –zo yö -a do –dhɛ =aa, ‘yö ‘wo- pö =dhɛ -a Zlan do ‘bha –yö -ya ‘‘dhü -bha! ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ ‘gbɛ =dede –wo ‘dhangbhosü ‘ka –a ‘‘dhɩ =dhɛ Klisi ‘yii dɔ ‘‘dɔ ‘‘dhü -bha.

Yö -zë ‘gü, ‘‘mɔɔsëëbhomɛ =gban ‘aa =në ‘wo –zota =dhɛ -kɔ bha- ‘dhö. –A mɛ ‘bha –nu –wo mü ‘wo wo ‘‘tʋ to –wo ‘ö -kë Yesu –bha –dɔdhübhasü ‘ö ‘wo wo ‘‘tʋ̈ng –kë -a ‘gü. ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ =plɛ =në ‘wo ‘‘slüüma ‘ö -gban Yesu –bha –a –ga kö -lookota ‘wo- kanpisö -kë bha =wa nu- ‘ka. ‘Dhɛ ‘ö yën’yö- mɛ do –ya pö ö ‘‘tɛɛdo =-dhɛ: " ‘Më -kë ‘yö kwa –bha ‘‘Mɔɔgɔdhiʋ̈ -nu ‘wo- pö =dhɛ Yesu ‘yii dɔ ‘‘dhü -bha ? N –dega ‘‘yanga ‘ga, -a –kpan –a –bha kö -yö dɔ -sü ‘ka ‘‘dhü -bha kö -yö ga sië!" –A kë -dhɛ =kë kwa –gɔ -dhɛ ‘‘ʋʋ -dhɛ ‘ö- ‘gü, -a –dhɛa –bha kö ‘kwa ‘wɔn bha- -gɔ -yiisiö ‘ö -gban Yesu –dɔ ‘‘dhübhasü waa- ‘sëëdhɛ bha kö -yö nu ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu ‘ö -kaanbhosü ‘ka- -nu –dhɛ bha- -nu -dhɛ, kë ‘‘dhʋ̈ kö woo =dede –wa –wopö kö -wa ‘gü -dhiang zë.

Yesu yöö =dede –yö ö -de –zɔn
" Mɛgbö ‘yii nu kö -wo yë kë -a ‘‘dhiʋ̈, ‘‘kɛɛ kö -yö yë kë mɛ -nu ‘‘dhiʋ̈ kö -yö ö -de nu gbaɔdhe ‘ka mɛ ‘gbɛ =dede –wɔn ‘gü (Matiö 18:11; 20:28; 26:63-64). –Gɛnyan –kaɔng ‘‘saaga ‘‘sima ‘ka –yö -bɛnzësü ‘ka –Nëngkwëë -dee ‘gü ‘ö Yesu –yö ö -de –dhɛ: " Mɛ Gbö". –A pö -kɔ ‘kö bha, -ya –zɔn =dhɛ -yö Dëmɛ waa zadɔ ‘‘kpʋngtaamɛ -bha –mɛ ‘ka Daniɛlö 7:13-14, -Yö ö -gɛngban ö -bha –kë mɛ ‘kasü ‘gü waa- -bha ö yëkëmɛ ‘ö ö -de dho ‘‘sia –a ‘ka. –A kë ‘ö- wo ‘‘dhʋ̈ bha –yö mɛ -nu wɔkɔ =gban –bho ‘‘gblʋʋ: -bɔdhiʋ̈mɛ -nu –dhö kë -totaama –mɛ -nu ‘ka ‘ö -totaama –mɛ -nu ‘wo –kë -bɔ ‘‘dhiʋmɛ -nu ‘ka. ‘Mɛ ‘ö ö -de ‘‘dhiʋwlüü -yö -dhö kë -dhosiamɛ ‘ka ‘ö ‘mɛ ‘ö ö -de dho ‘‘sia –yö -dho kë mɛ -gɔtamɛ ‘ka Zlan –bha –dhɔ ‘saa- ‘gü (Matiö 20 :26-27; 23:11-12; Makö 9:35; 10:44; Dhukö 22:26-27).

‘Mɛ ‘ö -ziö Yesu =keng –yö -dho kë -a –bha yëkëmɛ ‘ka, ‘wii- pö -gɔmɛ. –Zotagüwɔn do ‘bha =në ‘ö bha, ‘ö waa ‘‘mɔɔsëë -bha –zotandhe ‘yaa do ‘‘ɛ tongtongdhö. Kwa –bha Zlan Zlan ‘ö -de dho ‘‘sia- yö -mü, ‘‘Kɛɛ Ala –zë -desüva –ya ‘gü (-Kwlana al-Hashr 59:23). ‘‘Mɔɔsɛgümɛ -nu –zë -wo –këngtama ‘yö Yesu –bha =klang –nu –zë ‘ö -de –dho ‘‘sia- -sü ‘dhö- -nu –gɔ -kɔ =gban –ta. Klisi –bha –dɔbhadhü -bha –yö mɛ -bha –tosɛa kë -kɔ -da –dɛɛ ‘gü, ‘yaa yö -zë ‘ka kö -yö -dho kë mɛ -gɛndhiʋ̈zuöbhapë =në- ‘ka.

‘‘Mɔɔsɛ ‘gü, ‘wɔnyaakëmɛ ‘öö baa- -sü ‘ka ‘‘tʋ̈ng =gban ‘gü ‘ö ö baa- -sü ‘ka kö -yö ‘flëëbhodhe –nu ö -bha ‘‘sɛ -dhɛ bha, -wo mɛdhamɛ -tɔ -ya –a –mɛ -bha (fâdî) yö -mü =dhɛ yö =në ö -de –bha –tosɛa –nu kö -yö ‘mɛ ‘wo- ‘‘piʋ̈ -a -nu bho ‘‘gan ‘gü, Zlan –bha wa –gɔ, ‘wɔnyaa faan –gɔ, -ziö -Sɔtraan –gɔ -gɛn waa –tosɛa ‘ö ‘yaa yën –a ‘godhɛ ‘ka. Yesu =ya ö -de nu kö -pʋtaadhe –yö kë kwa –gɔ pë ‘ö faan ‘ö kwa –lö bha- -ta. –Yö yë -kë -kɔkeetamɛ -nu ‘‘dhiʋ̈mɛ ‘ka ‘ö -Sɔtraan –gɔ ‘‘gangümɛ -kë ‘flëëgümɛ ‘ka. –Dhɔ waa- -bha –dedhosiasü =në ‘ö Klisi –bha –ga ‘‘dhübhasü bha –a ‘güma dhaklɩ =dede ‘ka.

Klisi –bha saan‘‘ ‘ö- wo bha –a –gɛn =dede
-Wokpö ‘bha –nu ‘wo –Nëngkwëë -dɛɛ ‘gü -dho =mɔɔ- -bha ‘ö ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu –ta kun –a –nu zuë‘‘ ‘zëzëmasü -bha!

‘Piɛdhö -bha =gbɛkiëdhɛ ‘ö -kë -a zian ‘gü (Matiö 16:16) Yesu –yö -a –bha =klang –nu –wodhiʋ̈loomɛ =bhlëë -ya –a zëdhiang ‘ö Mɛdhamɛ ‘ö dho nu kö -yö -gwlüdëdhɛ kë gagadede ‘gü Zlan –bha yëkëmɛ ‘ö =saan bha- -bü ‘gü. –Yö ö -de –zɔn –a –dhɛ =dhɛ -yö -dho –da ‘ö -wo Zedhizadhɛmö, kö -yö saan‘‘ kö -yö ga –yö ‘’go ga ‘gü -a –dhɛkpaɔyi –yaaga –naa –ta Matiö 16:21).

-A –wɔn ‘gü, -a –wɔn kë Piɛdhö -kun. –a –bhaa ‘gü ‘wɔn =ya dɔ Yesu –gɔ ‘ya- ‘yö -nu –a faan dɔ. ; " =Ya kë Zlan –dhidhɛwɔn ‘ka! ‘wɔn bha ‘yaa yöö ü ‘‘dhiʋ̈ =slɔɔ!" (Matiö 16:22) Yesu –ya –ga –piindhö ‘yö- -dhɛ -SɔtraanSatan (!) –a pö -sü ‘ka: " Bhɔ n –dhɛ taa, Sɔtraan! I n –gɛndhiʋ̈zuöbha –gwë ‘ka; -a –gɛn –mü =dhɛ i –bha –zotadhe waa Zlan –bhaa –zotadhe ‘waa do, ‘‘kɛɛ i bhaa –yö mɛbhɩɩdhe –bhaa ‘ka." (Matiö 16: 23)

-Yö -kë mü =dhɛ Yesu waa –a –bha klang –nu –wodhiʋ̈loomɛ =zinnggü -a –nu –bha dhiang –zingbɔsü ‘gü? Piɛdhö -ya =dhɛ -mɔɔ kö Yesu ‘ya ‘dho dɔ ‘‘dhü -bha, ‘wɔn ‘ö- -wɔn ‘gü ‘ö -kë mɛbhɩɩdhe ‘ka bha. Yesu –yö -to ‘‘siabha ‘ö -Sɔtraan –wo –naa dɔ ‘ö Piɛdhö Zlan –bha yëkëmɛ -wo ‘gü, -a –gɛn –mü =dhɛ Zlan Gbö -bha –dɔdhübhasü -san =dede –yö -Sɔtraan –kë, -yö -mü =dhɛ -a –fëë ‘wɔnbhadhɛ ‘ö- -kɔkpënngdhɛ ‘ka =në ‘ö bha.

-Wokpö duɛɛ‘‘ bha ‘ö ‘wɔnyɛmɛbhawo ‘ka bha –a –dhɛa –bha kö –yö -gban Maadu –bha ‘pö, ‘ö kwaa Ala ‘zü ‘ö pë =gban –kë kö -yö Madhi Gbö dha –dɔdhübhasü -gɔ.

-Gɛyan =plɛ ‘ka Yesu –yö ö -bha nu –sü kö -yö saan‘‘ kö -a ‘‘dhiʋ̈ -yö ‘to –a gasü -ta wɛngadhö bha -a ‘güpö ö -bha =klang –nu –dhɛ (Matiö 17:22-23; 20:17-18): " –Ka –dhɛga –kwa ‘dho Zedhizadhɛmö, ‘yö mɛ Gbö ‘‘dhiʋ̈ -dhö dɔ ‘‘saabhomɛ -gɔmɛ -nu waa ‘wɔndɔmɛ -nu –dhɛ. –Wo –dho ‘wɔn wɔ -a –ta ‘ö ga, -wo –dho –a dɔ payɛn –nu kwɛɛ-, kö -wo =wɛɛ dɔ -A –bha, ‘ö ‘wo- ma –klaaga ‘ka, ‘ö ‘wo- dɔ ‘‘dhü -bha, ‘yö- -dhɛkpaɔyi –yaaga –naa ‘ka ‘ö go ga ‘gü!" (Matiö 20:18-19)

Yesu ‘ö gun =yɔɔ sië Zedhizadhɛmö ‘‘sɔɔ, kö saan‘‘ –nu ‘ö yö -wɔ -a –ta kö- -gɔ -yö ‘to- ‘gü bha –a këkɔ =gban –yö -da sië -a ‘‘yaan, waa- -go gogagüsü ‘dhö. –Yö ‘wɔndhokëdhia –a pömɛ -zian –ta. –Yö -gun Atanna –wo ‘ö -gla =në- ‘ka. –yö -gun dhiang zë sië ö Dë -dhɛ dhang- ‘gü, ‘yö- Dë -yö ‘wɔn ‘ö nu sië -a =gban bho- -dhɛ ‘kwii ‘‘biʋʋdhö.

‘Mɛ ‘kö ö -zota –yö -dho –a pö:" =Ya kë =dhɛ Yesu =ya ‘wɔn bha- =gban dɔ, ‘më -kë ‘yö ‘yii =dua kö -yö ‘dho ‘‘sɛ =taama, =dhɛ -kɔ ‘ö Maadu –yö ‘ö =dua ‘ö go ‘‘Maka ‘ö dho Medinö -a ‘dhö? ‘Më -kë ‘yö Yesu ‘yii ö ‘gü ‘‘gla ‘‘iin ‘zü -yö ö -gblɛɛn ‘kpɔ?" Këwɔn ‘ö -zuugü =në gun ‘‘dhiʋ̈ ‘sü sië -a ‘ka. –Ya –dɔ =dhɛ ‘‘kpʋngtaadhɛ -bha dhadhe –bɔdhɛ ‘bhaa ‘dhö kö ‘yii kë ö gasü ‘ö ‘‘saapë ‘ka =në- ‘ka. –Yö ö Dë dhɔɔbhaa –kë ‘ö dho- ‘ka ‘ö zun- ‘ka –a gasü -bha. –A ‘wɔnkëkɔ bha –yö ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –ta ‘‘mlüün –bɔ ‘yö- ‘gümadhe ‘yaa kë- -nu –gɔ!

Yesu –kë Gɛsemane –sü
Yesu –dɔ tumuudhö, yö ‘ö -gɔ -miimiikë =dedewo ga ‘ö yöö- wo bha- kö- ‘‘tʋ̈ng =yɔɔn sië- -bha –viiviidhö bha- -wɔn ‘gü, kö -yö bhɛɛ‘‘ sië ‘‘tʋʋdhɛ ‘gü Zedhizadhɛmö -pö ‘‘saandhiʋ̈. –A –bha =klang –nu –gun yizë sië, kö ‘waa =mɔɔ- -bha kö -Wa –ta ‘kun –ziaanwo –gbɛʋʋ kë-sü ‘ka. –A =gban ‘gü, -yö -bhɛɛ:"N Dë, ‘kö =ya kë =dhɛ ‘‘yi –kɔɔ ‘ö ya –a –dhɛ ‘yaa- -bha kö -yö bhɔ n –dhɛ taa kö ‘mii- mü =aa, kö i =dhɔɔbhaa –yö kë." (Matiö 26:39)

Yesu –mɛ waa ‘ö ‘nii- -wo wo –de –kë ‘dɛɛdɛ Zlzn –bha zadɔsü -kuudhiʋ̈ -bɔ ‘ö -bha gasü -tasü ‘gü. Zlzn Gbö bha –yö -to –a ‘‘gbɩɩ- ‘ka Ö =nëng –bha dhɔɔbhaa –ta ‘yö ö -de dho ‘‘sia- -to –wotasügü ‘Mɛ ‘ö- bɔ -a =bhlëëyasü ‘gü. Yesu –dɔbhadhü ‘yii kë ‘mlɔɔ- këdhɛ ‘ka, ‘‘iin ‘zü ‘‘tʋ̈ng –züömɛtadhɛ ‘‘wɛɛwɛ ‘ka, -yö -kë -gwlü ‘ö -da ‘‘wo –kaso waa dhanggü -pö =zinnggü -pö ‘ka –sü ‘ka. Yesu –yö -wɩ ö Dë dhɔɔbhaa –‘ö- ‘‘dhiʋ̈todhɛ ‘yaa ‘dhö bha- -bha ‘yö =bhɛɛ ‘ö Dë -dhɛ -gɛnyan =plɛ -naa waa- -yaaga –naa ‘ka: " N Dë, ‘kö- -dhɛ ‘yaa- -bha kö ‘w ‘wɔn ‘‘gbɩɩ- ‘‘yi -kɔɔ ya –yö züö n –ta kö ‘mii- mü =aa, ko :: I dhɔɔbhaa –yö kë." (Matiö 26:42)

"Mɔɔsëë" =dede ‘‘iin –gɔdhosiasü ‘ö -kɔgbangü -yö -zun zangta Yesu ‘gügbɩɩdhɛ ‘ö bhɛɛsü ‘gü bha- ‘gü. Mɛ ‘bha ‘yii ‘‘gbɩɩdhɛ -wɔ -A kö -yö ö -gɔ lɔɔ ö Dë dhɔɔbhaa –dhɛ; -Dhɔ ‘ö -dɔ -a –gɔ -pë ‘bhaa ‘dhö bha ‘ö go –zuu ‘gü -a Dë ‘‘piʋ̈ bha =në gun –A faan dɔ sië.

=Klang –nu –fëëwɔnbhasü waa Yesu –bha Zuë‘‘ –kë -sɛɛ -sü
=Klang –nu –wo kë -bɔ Zlanwo =klangplöödhɛ ‘kpii- =dede ‘ö ‘‘kpʋngtaa ‘ö- =klang –gɔmɛ ‘ö -kë ‘wɔndɔmɛ ‘ö- ‘‘sima ‘yaa ‘dhö =në- -kuu ‘‘dhiʋ̈. ‘Dhɛ ‘güdandhe –yö nu kö =wa Yesu ‘‘dhiʋ̈ ‘daanë, ‘yö- -nu –kɔ -yö =fëë -a ‘dhɛ ‘ö bɔ- -nu =taama bha- ‘kun –kɔ -bha. –Yö- -nu =gban –wo =dhɛng –dhɛtiidhɛ bha- ‘gü. ‘Yo Piɛdhö -yö ‘mɛ ‘wo bha- mɛ do ‘bha ‘‘tɔdhɛga ‘‘dhiʋ̈bho –dhaa ‘ka, ‘yö- pö =dhɛ ‘yaa Yesu dɔ ‘yö ö -Gɔmɛ, ö Dëmɛ -wɔn zaɔ, ‘ö- ‘gü -sö -bhö. (Matiö 26:56, 69-75).

Yesu –ya –yɔ -bɔ mü =dhɛ ? A dhɔɔbhaamɛ -nu bha –fëëwɔnbhasü -baa mü =dhɛ ? Kö -yö ‘‘dhü -bha, -yö -bhɛɛ -a –nu –wɔn ‘gü: " 'Wɔn =gban ‘‘dhiʋ̈ =ya =mɔɔ ‘‘kwëë!" (Zan 19:30).

-A –dhɛ bha- ‘gü -yö kë za –bho ö -bha =klang –nu ‘wo –pö bha kö ‘waa- ‘wɔn dɔ. yö kë ‘‘kpʋngtaadhɛ =gban dha, Zufö -nu waa ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu, -a bha dhasü ‘ka. Yesu ‘yaa yöö ga ‘zü ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ waa Zufö -nu –wɔn ‘gü ‘zü. Mɛ =gban –dhɔ -ya –kë, ‘ö dho ‘ö zun- ‘ka –a –yakëmɛ -nu –bha. –A ‘‘yan –yö ‘mɛ ‘wo nu –A ‘‘piʋ̈ -a –bha.

‘Dhsi –gɔ ‘ö -kë ‘Wlɔmö mi ‘ka bha –yö -gun –a ‘‘piʋ̈ ‘ö- dɔ =dhɛ "Zufö -naa –Gwlüdë" =ya ga =dedewo ‘yö =saaga –gban –a ‘‘sɛnga ‘gü kö -a –bhaa ‘gü -yö Yesu zë do. =Saaga ‘ö- -gban –bha ‘‘ni Yesu ‘ö ‘‘yaan =be –yö -dho –a zë do. –A –wëëdhɛ kë -bho ‘‘dhü -bha ‘yö tun –naa ga-. =Ya kë ‘‘dhʋ̈ Maadu –mɔɔ -bha ‘ö- Pö: " ‘Wii- zë, ‘wii- dɔ ‘‘dhü -bha, -yö -wo =në- wo- -nu –dhɛ zangta dosɛng –ee ?" (-Kwlana al-Nisâ' 4:157)

‘Dhɛ Yesu –yö go ga ‘gü ‘yö ö -de –zɔn ö -zuugü -kwi ‘gü ö -bha =klang –nu ‘ö ‘‘suʋ̈ ‘dhö gun- -nu ‘gü ‘wo gun –dingkpɔ -dhɛɛ kö =wa ‘‘kwɛɛ ta kpɛngkpɛngdhö , bha- -nu –dhɛ, ‘yii ‘wɔn –da –nu ‘ka –a –nu –bha ‘‘suʋ̈sü ‘gü, ‘‘kɛɛ ‘yö- -nu =tua bho: " ‘Flëëbhodhe –yö to ka ‘‘piʋ̈." (Zan 20:19) =Dhɛ ‘waa gun- dɔ sië =dhɛ Yö -mü, ‘yö ö -kɔ waa ö -gɛn –nu ‘ö ‘wüsü ‘ka bha- waa- ‘‘sɛn ‘‘pɛɛn -nu –zɔn (Zan 20:20). ‘Yö ‘wo- dɔ =dhɛ Yesu ‘ö gun dɔ sië ‘‘dhü -bha ‘wo- -wɛɛ bho bha –yö ‘go –sü ‘ka ga ‘gü gagadede ‘ka ‘ö- -nu =zinggü!

‘Ö sü- -bha, ‘yö mɛdhamɛ ‘ö go ga ‘gü bha ‘ö zun –a –nu =klangkësü -bha dhasü -zian ‘ö -Nëngkwëë zii ‘gü bha- ‘ka –dhɛkpaɔyi 40 ‘‘piʋ̈, ‘yö ‘taɔng- ‘sëëdhɛ waa ( Pentateuque), -zɔn –nu –dhɛ, ‘‘Tan ‘Sëëdhɛ -nu –Dhɛkpaɔdhiapömɛ -nu –bha ‘sëëdhɛbe –nu =dhɛ ‘Klisi –dho saan‘‘ kö -yö -da ‘tɔbhɔdhe ‘gü (Dhukö 24:26-27). ‘Yö- -nu ‘‘yan ‘‘dhiʋ̈ -pʋ kö -wo ‘sëëdhɛwo –nu ‘güma ko : -a –nu –zo –yö -gban: " ‘Ö ‘‘dhʋ̈ -yö -bɛnzësüka –dhɛ Klisi –dho –wëëdhɛ yö-, ‘yö dho ‘go ga ‘gü -a =dhɛkpaɔyi –yaaga –naa ‘ka." (Dhukö 24:46).

Yesu –yö yëkëkɔ -së ‘ö ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu ‘‘piʋ -a –zɔn kwa –dhɛ. =Dhɛ ‘ö bo ‘‘tʋ̈ng –së =dede kë -sü ‘ka ö --bha =klang –nu ‘‘piʋ̈ =dhɛ -kɔ ‘ö- ‘ka –a ‘dhö, kö ‘waa ‘wɔn kë sië -zotandhe ‘gü, ‘‘kɛɛ kö -wa –ya =duë -sü -bha, ‘wɔn ‘ö- -dhɛ ‘dhö- -bha kö ‘kwa- kë yö -mü =dhɛ ‘kwa- -nu –loo ‘ko –ta kö ‘kwa- -nu daan- -Zlanwo =klangkëkɔ -dee ‘ka.

=Wɔn ‘kpii- -bho ‘yɛa- -sü
‘Dhɛ kö Yesu =ya bo ö -bha =klang –nu baa- -sü ‘ka kö -wo pa –Zuu ‘‘Slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ ‘ka =dhɛ -a –bha gasü ‘ö ‘‘dhübha –a =trɔɔn ‘ka, ‘yo ::- -bha =klang –Wa dhɛɛ‘‘ kpɔ: " Dëmɛ, -a ‘‘tʋ̈ng bha =në- ‘ka ‘yö ‘i dho Israɛdhö -sɛ =gban –ee?" –A –nu –bhaa ‘gü -yö -nu kö -yö ‘‘sɛ =kɔɔn! ‘Wii Yesu –bha dhiang ‘ö- zë ‘ö-gban –gwlüdëdhɛ -pö ‘ö -zuu ‘gü bha- -bha. =Dhɛ ‘ö =klang ‘ö =dhɛkpaɔyi 40 ‘ka bha Dëmɛ ‘ö go ga ‘gü bha yöö =dede =Ya bo- nu –sü =ya bo, ‘Yö ‘wo kpɔ ‘wɔn ‘ö- nu –a –nu –dhɛ bha- ‘ka! –Wo –gun –zo ‘‘ta sië ‘‘sɛ =kɔɔn –kɔ ‘ö ‘‘kpʋngtaa yö =në- ‘ka. ‘Yö =dhɛ ‘wo bo pasü ‘ka –Zuu ‘‘Slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ ‘ka, ‘yö- -nu –kpan ‘wɔn –bha –kɔ waa –nu dhiang zë -kɔ -nu =gban –wo bho pin- -ta ‘‘pɛɛpɛɛdhö. ‘Yö ‘wo faan =slɔɔ ‘wo zun tɛawɔn ‘ö -gban –dhɔ -bha –a –dhiang zësü -bha. ‘Yö ‘wo zun- pö -sü -bha gɔɔgbɩɩmɛ -nu ‘wo gun ‘‘tʋ ‘to sië bha- -nu –dhɛ =dhɛ -wo –gun ‘wɔnyaakëmɛ ‘ka ‘pö, ‘‘sɔdha –nu ‘wo –sɔmɛtamɛ ‘ka ‘wo go ‘Wlɔmö bha –a –nu ‘‘piʋ̈, ‘yö ‘wo Yesu dun, Yamɛ bha ‘wo- dɔ ‘‘dhü -bha (Këwɔn -nu 2:23)

‘Më Zufö -nu ‘ö ‘wɔn ‘dhö gun –siö -sü ‘ka- -nu –dhɛ -bha ‘wo- -yɔɔ bɔ? Abin! ‘yii ‘‘dhi –zaan ‘‘pʋ! ‘Mɛ ‘yii ‘‘gbla mɛ kpö ‘gü: " –Ka ka ‘‘dhi ta! ‘yii –a zë, ‘yii –a zë, yii –a dë ‘‘dhü -bha!" –Zianwo ö -de zë =në- wo. Zufö -nu –bha wo ‘‘dhitasü bha –ya –zɔn =dhɛ Yesu –yö -dɔ ‘‘dhü -bha. =Ya kë =dhɛ -a kë -dhɛ -dhö -nu kö -wa –bha –dɔdhübhawɔn zaɔ, kö =wa ‘‘gbla =waa- -wɔn –da zaɔdhe ‘gü. Yö =në- -wɔn ‘gü ‘wo wo ‘‘dhi ta. Woo =dede =në ‘wo –gbla =dhɛ : "-Yö dɔ ‘‘dhü -bha, "-Yö dɔ ‘‘dhü -bha!" (Matiö 27:22-26; Zan 19:15)

Piɛdhö waa ö ‘‘tɛɛbënu ‘wo ‘wɔn ‘ö dɔ -sü ‘ka –a –nu –kɔ ‘ka ‘ö -kë ‘wɔn ‘ö -gban Mɛdhamɛ ‘ö dɔ ‘‘dhü -bha –Zlankɔ ‘‘kpandhiʋ̈ mɛ kpö ‘gbɛ =dede wëëdhö bha- -wɔn –bha, kö -gɛnloomɛ -dhɛ =ya bo, -kɛɛgbö -nu zëëdhö. ‘‘Saabhomɛ ‘‘iin –gɔmɛ ‘bha –kuudhilü. –A ‘‘saabhomɛ -nu ‘‘iin –kɛɛgbö -nu ‘bha ‘wii =mɔɔ- -bha kö -wo =gbɛkiëdhɛ –wɔn –da zaɔdhe ‘gü, -a –gɛn –mü =dhɛ -wo wo –kɔ -da Yesu Klisi –bha –dɔ ‘‘dhübhasü ‘gü (Këwɔn –nu 2:36; 3:13-15; 4:10; 5:30; 7:52 waa- ‘bha -nu).

=Gbɛkiëdhɛ ‘ö =klang –nu ‘wo- -kë bha ‘mɛ ‘ö- -naa dɔ ‘ö -wokpö =gaɔ ‘‘saɔplɛ -nu ‘wo Këwɔn ‘gü bha- =taama dɔ =dedwo bha –yö -dho ‘gügbɩɩdhɛ ‘ö ‘wɔn –nu ‘wo –gban Yesu –bha –ga ‘‘dhübhasü ‘gü bha –a ‘güma –a –kɔ -ta. ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu ‘waa- ‘güma ‘yö ‘wo- pö =dhɛ ‘waa =mɔɔ- -bha kö -wo mɛ ‘bha –dhɛ mɛzëmɛ kö -gɛn ‘yaa ‘dhö kö ‘pë ‘wo- -dhɛ -bha ‘‘dhʋ̈ kö ‘wii- =slɔɔ -a –mɛ -bha ‘‘puu –ta. –Wokpö ‘‘saɔplɛ bha –wa –zɔn =dhɛ Yesu Klisi –yö -dɔ ‘‘dhü -bha ‘‘dhʋ̈ =dedewo.

Kwa- ‘wɔn –dlo =dhɛ =kjlang –nu ‘waa =mɔɔ- -bha kö -wo Yesu –bha –dɔ ‘‘dhübhasü waa- -gogagüsü -dhiang zë =dhɛ Atanna –bha ‘gu: gbɩɩdhɛ ‘dhö, kö ‘yii kë -Zuu ‘‘Slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ -bha –da –a –nu zuë‘‘ ‘gü -sü ‘ka. ‘Yö ‘wo wo ‘‘dhi ta kö- -kɔmɔɔwɔnbhasü ‘yaa- -nu –gɔ ‘wɔn ‘ö -kë bha –a ‘gümasü ‘ö ‘yii kë- -nu –gɔ -blɛɛsü bha- ‘gü.‘‘tʋ̈ng =gblɛɛn ‘ka.

=Ya kë =dhɛ ‘kwa =gbɛkiëdhɛ kë ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –dhɛ, kwa –bha ‘wɔn –gɛn –nu ‘kwa- bho bha ‘yaa kë- -nu ‘gü pë ‘bha ‘ka kö -Zuu ‘‘Slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ -zë kö ‘yii –dhɛ ‘‘pʋ -a –nu –bha ‘wɔndɔdhe –ta, =dhɛ -kɔ ‘ö ‘wɔndɔmɛ Matɛn Dhutɛɛ -ya pö- ‘ka =dhɛ: " a- ‘wɔn dɔ =dhɛ ‘maa =mɔɔ- -bha kö ‘a ‘dhang- bho Yesu, n Dëmɛ ‘‘dhiʋ̈ ‘‘iin kö ‘a nu –A ‘‘piʋ̈ n –de ‘güwɔn waa n –de faan ‘ka, ‘‘kɛɛ -Zuu ‘‘Slʋ̈üslʋʋ̈ =në n –dhɛ naɔwo –së -kɔ ‘ka, -dhɛ -pʋ n –ta –a –bha gbaɔdhe ‘ka, ‘yö n –kë ‘‘slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈, ‘yö dɔ n –ta –zotandhe ‘ka, =dhɛ ‘ö mɛ -dhɛ ‘ö bhɛɛmɛ =gban –klaa ‘kwëë ‘ö- -nu –maa –kë -a –nu –kë do –sü ‘gü -zotandhe ‘gü -a ‘ka."

Bhɛɛsü waa –a –nu baa- -sü =në dho ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -bha –zotandhe baa- ‘ö dho- -nu zuë‘‘ –da –dee ‘gü -Zuu ‘‘Slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ ‘ö =bhlëësü bha- -kɔ ‘ka =dhɛ kwa Dëmɛ ‘ö go gagü -a –bha =gbɛkiëdhɛ, ‘ö -pëkësü ‘ka kö -yö ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –zokun =në- ‘ka.

7.05 -- ‘Wɔn –Gɛn –Dewɔndhiʋ̈sü –Nu ‘Wo- -Zɔn =Dhɛ Yesu ‘Yö -Dɔ ‘‘Dhü -Bha

‘‘Mɔɔsëëbhomɛ ‘gbɛ =dede ‘waa- ‘‘piʋ ; =dhɛ ‘wɔn ‘ögo Biblö ‘gü ‘wo ‘‘tɔ dɔ- -bha –a –gɛn –mü =dhɛ -wa pö -nu –dhɛ Biblöwo –yö ‘go –sü ‘ka ‘‘gblʋʋ. ‘Wɔndɔdhe ‘gü waa –a –nu –kë ‘‘tɛɛbë -nu ‘ka –sü ‘gü -a –dhɛa –bha kö ‘kwa –kɔ =gban ‘gü kö ‘wɔn –gɛn =dede kpɛngdhö ‘ö -gban Yesu –bha –dɔ ‘‘dhübhasü -gɛngodhɛ -bha, ‘ö ‘yii kë -Zlanwo =klang ‘ka –a ‘ka –a –zɔn –nu –dhɛ.

‘Wɔntomɛyaanmɛ =plɛ ‘wo –kë ‘Wɔmö ‘ka –wo kë Yesu, Josɛfö ‘ö go Nzadhɛtö -a gbö –bha gasü -wɔn –pö. –A mɛ do ‘wo- -dhɛ Tasitusö bha- -bha ‘sëëdhɛ ‘gü, ‘sëëdhɛbe ‘dɛɛdɛ, ‘yö- mɛ do –yö -kë Flaviusö Josɛfö ‘ö- -bha ‘sëëdhɛ -yö -kë ‘pö =dhɛ, -gwlü ‘ö -da Zufö -nu –ta. –A ‘sëëdhɛ =gaɔ VIII –naa bha Josɛfö -yö Yesu –bha –dɔdhübhasü ‘ö gun Pidhatö =yënggü bha- -dhiang –zë -a ‘‘dhiyanwo 3:3 ‘gü. ‘Sëëdhɛ -be =plɛ bha –wo –mɔɔ -bha ‘wo ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –takun –a –nu –bha –zotadhe (‘wɔnslëënbhosü) ‘gü tɛawɔn ‘ö Yesu –bha gasü ‘gü bha- ‘gü.

‘Wɔn ‘ö bha –yö -dho Tamulüdö ‘ö -kë Belüziö mi ‘ka bha- ‘‘piʋ̈. Zufö -nu –wo ‘‘tʋ̈ng ‘bha –kë Belüzükö -bɔ Yesu ‘kamɛ -nu kpö ‘gü ‘yö ‘wo- -nu –ya ‘‘gʋ̈ng –ta Yesu –bha –dɔdhübhasü -wɔn ‘gü. ‘Yö ‘wo- -bɛnzë =dhɛ Yesu ‘ö -kë Zosɛfö gbö ‘ka bha, -yö -ga. ‘Pë ‘wo- -bɛnzë Tamulidö ‘gü bha waa Yesu –wɔn –zuö -kɔkeetasü ‘ö =suakëmɛ -nu waa Ɔɔtodɔsö -nu ‘wo- pö =dhɛ mɛ -zo –dho bhɔ -a ‘tɔ ‘ka bha ‘waa do. ‘Yoo- pö -a –dhɛ -zian ‘yaa- -bha kö -a ‘tɔ -yö pö mɛ -nu kpö ‘gü!

‘Yö pë -bɛnzëssü ‘ö- -yödhiʋ̈bhlɔɔ ‘yaa ‘dhö ‘yoo –kpan –bha kö -yö -bɛnzësü ‘ka ‘sëëdhɛ do ‘bha –ta ‘Wlɔmö. ‘Yö -dɔbhadhü do ‘ö gun ‘yën –sü kö -yö dɔ sië ‘kɔbhang –bha kö ‘mɛ ‘ö- -gɔ -yö bhɔ soofëng –bha –yö dɔ sië- -bha kö ‘Wlɔmö ‘‘sɔdha –nu =wɛɛ dɔ sië- -bha. Pë ‘‘blɛɛn- ‘wo- -kë bha –ya –zɔn =dhɛ Yesu –bha –dɔdhübhasü bha –a –naa –yö -gun dɔ -sü ‘ka ‘Wlɔmö -nu kpö ‘gü ‘ö ‘wo gun- -dhiangzë sië ‘‘dhɛɛ -ta, yö -mü =dhɛ ‘Wlɔmö ‘‘sɔdha –nu –wo –gun ‘dhangbho sië Mɛdhamɛ ‘wo- dɔ ‘‘dhü bha bha- ‘‘dhiʋ̈. ‘Wɔn ‘gbɛ =dede ‘ö -kë ‘wɔnzii ‘ka ‘ö-gban Yesu –bha –dɔdhübhasü -wɔn –bha ‘ö =mɔɔ- -bha ‘ö- -kë ‘ö ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -zota –wo –dhö. Zamalö Abd al-Nasser ‘ö go Egitö, Papö Zan XXIII bha ‘yö ‘wɔn –ya Zufö -nu –bha –a pö -sü ‘ka =dhɛ =dɛɛ -zë ‘gü wo =në ‘wo Yesu zë. Ezitömɛ -nu –gɔmɛ, ‘yö- -yɔɔ bɔ -kaan =dede ‘ka Papö bha- -gɔ tedhe ‘gü waa –wɩgüpë -nu –kpɛɛ ‘gü: "’‘Ya ka kë ‘‘slë dɔ! Ka- ‘‘piʋ̈ kö ‘ka ‘wɔn bho Zufö: -nu waa Israɛdhö -bha! ‘Yii ‘dho ‘‘wɩ -a ‘dhɛ ‘kö bha- kësü tongtongdhö! ‘Mɛ Yesu zë yi- -dɔ: Zufo :: -nu =në ‘wo- dɔ ‘‘dhu –bha mɛ ‘‘wɛɛ ‘bhaa –mü!" ‘‘Dhiʋ̈sü ‘‘Mɔɔsɛkamɛ -nu, -bɔ Yesu ‘ka –mɛ -nu, Plɛtö -nu, Pasitëë -nu waa ‘‘dhiʋ̈sümɛkamɛ -nu ‘wo- ‘gü ‘‘yʋ̈ʋ̈ to. –A –dhɛa –bha ‘nu kö -wo ‘‘dhü -wɔ Israɛdhö -ta Zamalö Abd al-Nasɛɛ -zë -gun baa- -sü ‘ka kö -ya pö =dhɛ ‘wɔn –yö zë -sü ‘ka –Kwlana ‘gü!

‘Tɔng- ‘wo- Saadhia –kë bha- ‘gü zadɔmɛ -nu –waa ‘wɔnbhokoomɛ ‘wo =klanggɔmɛ ‘‘gblʋ̈gblʋ̈ -nu Al-Azhar Ezitö ‘yö ‘‘Mɔɔsɛgümɛ ‘bha –nu ‘wo- pö =dhɛ woo Nasɛɛ ‘ö dhiang ‘ö- zë bha- -bhapiʋ̈ kë ‘‘su do ‘‘piʋ̈, ‘yaa yö -zë ‘ka kö mɛ -nu wo- ‘sü =dhɛ tɛawɔn ‘dhö. –A –wɔn ‘gü, ‘sëëdhɛ dɔmɛ -nu –gun ‘‘suʋ̈ sië ‘gügbɩɩdë bha- -gɔ ‘‘iin ‘zu ‘waa gun- ‘‘piʋ̈ =dhɛ kö ‘wɔn bha –a –kwɛɛ -yö ‘go Israɛdhö -bha. ‘Yö ‘‘dhiʋ̈ -sü ‘‘Mɔɔ- -sɛ ‘kamɛ ‘wo –ya wo ‘‘dhi ‘‘tʋng, ‘yö -a –nu –bha wɔ -kɔ ‘ö -kë Sadhia ‘ka bha, ‘yö- pö =dhɛ Yesu –yö kë -dɔ ‘‘dhü -bha =dedewo ‘‘kɛɛ ‘yii- pö -dɔzinnggüsü ‘ka kpangkpangdhö. ‘‘Kɛɛ ‘waa ‘‘wɩ- -bha ‘‘puu –ta, -a –gɛn –mü =dhɛ -yö -dho –Kwlanawo ‘bha –nu bho ‘‘glʋʋ, -a =gban ‘gü kö -wo ‘wɔn –wɔ Israɛdhö -ta, kö -wo –dho –dho ‘dhang bho ‘wɔnyaa bha- =gban ‘‘dhiʋ̈ ‘‘pɛɛpɛdhö!

=Dɛɛ, Zufö -nu ‘wo –kë -pʋtaamɛ ‘ka ‘ö- -nu kpö ‘dhö ‘dhö ‘wo –yadetasü ‘ka ‘wo go Ɔtodɔsö -nu ‘‘piʋ̈, ‘ö ‘wo –tosɛa –kë Israɛlö -sɛ ‘gü, ‘yö- mɛ kpö bha ‘wo ‘wɔn ‘ö -gban Yesu –bha bha –a ‘‘piʋ̈ pɔn kö -wo nu wo ‘‘dheebhang ‘ö dhɛng –sü ‘ka bha- ‘ka wo –bha ‘‘sɛgümɛ -nu ‘‘piʋ̈. ‘Yö ‘wo- pö =dhɛ Yesu ‘ö go Nazadhɛtö bha –yö -bhɔ ‘‘dhʋ̈ =deewo, yö zë ‘gü ‘yö ‘wo dhɛɛ kpɔ, =ya kë =dhɛ kö ‘‘sɔdha do =në ‘ö ‘‘gbɩɩdhɛ =wɔ -a –ta. –Yö ‘wo –ya zaɔdhe –da –sü -bha –a –bha mɛ =klangkëwo –nu waa- -bha –dhidha –nu –ta. ‘‘Kɛɛ ‘më ‘wo- -bɛnzë -a –bha gasü -bü ‘gü? –Wa –bha –dɔdhübhasü -wɔn –zaɔ =dhɛ Maadu ‘dhö -ee? Dhɛɛ ‘‘kpʋngsü bha- -yɔɔ -mɛɛ =në ‘wo- bɔ? ‘Yö ‘wo Yesu –bha –dɔdhübhasü bha- ‘güpö =dhɛ: " ‘Wɔnzëmɛgɔsü =dede –mü!" ‘yö ‘wii ‘‘dhi –zuö -a –dɔdhübhasü -bha. Zufö -nu –todhʋ̈sü, kö- -nu –wo –ya ‘gü do, ‘wo gun- ‘‘piʋ̈ =dhɛ ‘wo Yesu –bha –dɔ ‘‘dhübhasü -wɔn zaɔ këdhʋ̈ kö -yanmawɔn ‘ö -kë ‘ö -kwɛ 2000 =ya ziö bha –a –kwɛɛ -yö ‘go- wo –ta, ‘‘ni ‘ö- këdhɛ do –zian ‘ö- -nu –gɔ ‘nu =be. ‘‘Kɛɛ -wa ‘wɔn –dɔ =dhɛ ‘wɔn zii ‘ö bha –a –bha ‘‘glʋʋdhɛ ‘yaa ‘dhö yö -mü =dhɛ -yö -dho ö -de –dhiang zë -wa.

7.06 -- -Wokpö -Nu ‘Wo –Kwlana ‘Gü ‘Ö ‘Wo- -Zɔn =Dhɛ Yesu –Bha Gasü Bha –Zotagüwɔn –Zian ‘Yaa –Mü

Kö Maadu –zotagüwɔn –nu bha ‘ka- -nu daan- -sëë ‘ka Isa –bha gasü ‘ö -Kwlana ‘gü bha- -bü ‘gü, ka –dho –kpan –a –bha –dɔdhübhsü -san –bha kësü -bha mü ‘‘dhɩdhɩ -a –bha ‘wɔnkëkɔ ‘gü. –A zü -yö -bho –wɩ -a –bha gasü -bha –sü ‘gü, ‘ö dho ‘ö zun- ‘ka =trɔɔn ‘ö- -bha gasü ‘gü bha –kɔ -a ‘ka –sü -bha. –A –wɔn ‘gü, -ang pöwo waa –a –nu zë -dhiang ‘ö -dɔbhadhü ‘‘gblʋʋ -ta bha faan ‘yaa- ‘bha –nu –bha, ‘ö ‘kwa =mɔɔ- -bha ‘kwa- sü =gbɛkiëdhɛ ‘ka ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -dhɛ.

Atanna –wodhiʋloomɛ -nu zësü ‘ö Israɛdhö bha –a –dhiang –yö zë -sü ‘ka –gɛnyan –kaɔng do ‘ka ‘ö ‘wɔnyaa ‘ka –Kwlana ‘gü (-Kwlana al-Baqara 2:61, 87, 91; l ‘Imrân 3: 21, 112, 181, 183; al-Nisâ’ 4: 155, 157; al-Mâ'ida 5: 70). –A –wokpö -nu bha –a do ‘bha –ya –pö:

" Yi- -nu Isa –dhɛ, Madhi gbö bha yi ‘wɔn –zɔn –a –dhɛ ‘‘puu –ta kö -a faan –yö dɔ Zuu ‘‘slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ -kɔ ‘ka. =Ya kë ‘‘dhʋ̈ bha -ɔɔ, kö Atanna –wodhiʋloomɛ ‘dhɛ =ya nu ‘ö- zëdhiang ‘yii dhi ka –dhɛ koï ‘ka- -dhɛ =suakëmɛ kö ‘ka- -nu ‘kun kö ‘ka –a –nu zë?" (-Kwlana al-Baqara 2:87)

-Wokpö -nu bha –a –nu =gban –wo –bɛn –zë kö Maadu –yö =tun Medinö. ‘Yii –wodhiʋ̈loomɛ -nu ‘ö ‘wo- -nu zë -Nëngkwëë zii ‘gü bha- -nu –wɔn –da zaɔdhe ‘gü, ‘‘kɛɛ -ya –nu –sü =dhɛ za ‘ö Zufö -nu –bha –a ‘dhö. –A yö -zë ‘gü, -a –zö -bhɔ =dhɛ Madhi gbö bha –wo kë -a –zuö -gwë ‘ka ‘pö, =dhɛ ‘ö -kë =dhɛ -ya –dhɛ -wodhiʋ̈loomɛ ‘wo- zë ‘pö bha (-Kwlana al-Baqara 2:87; al-Nisâ’ 4:57). Kö -Kwlana –bha ‘wɔndɔdhe –yö kɔngga –gii Yesu –bha gasü =në- -ta bha.

Yesu –bha gasü ‘ö -Kwlana ‘gü
-Wokpö do –yö -Kwlanawo ‘wo- Madhiaö -kë bha- ‘gü ‘ö ‘wo =mɔɔ- ‘wo- -kë =gbɛkiëdhɛ ‘ka _bɔ Yesu ‘kamɛ -nu –bhaa ‘ka –Kwlana ‘gü ‘ö- -bha –tosɛa –kë -wokpö do ‘ka:

" ‘Dhuëë- -yö kë N –ta N bhɔ -yi ‘ka, N ga –yi ‘ka waa =dhɛkpaɔyi ‘ö ‘wo dho N ‘ka ‘‘bhɩɩ- ‘ka –a ‘ka." (-Kwlana Maryam 19:33)

Maadu –ya –zɔn =dhɛ Isa bha kësü bha –yö -a –bha gasü ‘ö- zɔn bha ‘yii kë ‘Në ‘ö- Dë ‘aa ‘dhö -a ‘ka . –A –bha bhɔsü -yö -kë Ala –bha –gasitɛ -kɔ waa- -bha ‘‘klʋʋsëdhɛ =wlöö. –Dhɛ ya- ‘gü Atanna –wo ‘ö -gla waa- -bha –Zuu ‘ö Klisi ‘gü bha –a ‘bhü -yö -dɔ Kwlana -ta (-Kwlana l ‘Imrân 3:45; al-Nisâ’ 4:171; Maryam 19:20; al-Anbiyâ’ 21:91; al-Tahrîm 66:12 zaa- ‘bha -nu). –Yö ‘‘tanwo ‘ö -kë -Zlan –bha ‘‘kië -nu –wo ‘ka Betedheɛmö ‘blakɔ -nu ‘gü (Dhukö 2:14).

Klisi –yö -zɔn Kwlana ‘gü =dhɛ ‘flëëbhodhe –damɛ ‘dhö. ‘Yii ‘wɔnyaa kë (-Kwlana Maryam 16:19), ‘Yii kë gbangɔn ‘ö sɔmɛta –a ‘ka (-Kwlana Maryam 19:32). ‘Yii –da –gwlügɔnmɛ -nu, mɛzësü ‘‘iin dhiang yaa zësü ‘gü. Klisi –yö -gun ‘flëëbhodhe –damɛ, ‘ö -kë ‘‘Mɔɔsëë ‘klɔɔ- ‘ka bha- ‘ka, -gwlüdë ‘ö ‘flëëbhodhe ‘dhö- -gɔ.

-Wokpö ‘ö (-Kwlana Maryam 19:33) ‘gü ya –ya –zɔn ‘‘puuta =dhɛ Klisi –bha gasü -zɔn. -Wo ‘ö ya –yö ‘‘kang =në- ‘ka ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –bha –kpɔɔwɔngümɛ -nu –gɔ. ‘Yö ‘wo –wo bha- =slëë- -ta ‘yö ‘wo- -bɛzë =dhɛ, -yö -bhɔ -bha =dhɛ, -a –dhɛa –bha kö Isa –yö ga, ‘‘kɛɛ -a –dhɛ ‘aa- -bha kö -yö ‘‘kpʋngtaa –ga wo, ‘‘kɛɛ -a –bha nu –kɔ =plɛ -naa ‘gü. –Yö -dhö nu kö -yö -dɔ -a –gɔ -mɛ -blɛɛsü bha- zë, =ya ‘go mü -yö -dho –bhɔɔ -nu =gban zë ‘ö dho –a –dɔbhadhü =gban ‘gü see-. =Ya ‘go mü, -yö -dho dhe ‘sü, ‘ö ‘në -nu kpɔ ‘ö dho mɛ ‘gbɛ =dede zuë‘‘ slëë- ‘‘Mɔɔsëë ‘gü. ‘Yö dho ‘ö ga! –A –bha gasü =në dho kë ‘‘tʋ̈ng –totaamasü dɔ -sü ‘ka (-Kwlana al-Hujurât 49:61). =Wa bo –a –wɛɛbosü ‘ka Maadu ‘‘sɔɔ Medinö, ‘yö Ala yöö =dede ‘ö -wo zangta zadɔyi ‘ka, ‘yö Maadu waa Klisi bho gamɛ -nu =zinggü ‘yö - -nu –ya ‘‘gɔ -gbloo –ta kö -wo wo –kɔ -da zadɔ ‘‘kpʋngtaadhɛ -bha –sü ‘gü ‘pö.

-A –gleng do ‘bha ‘ö ‘wɔn bha- ‘gü =në ‘ö -kë ‘‘kpëng ‘ka. –A ‘‘dhiyanwo 23 ‘gü bha alaböwo ‘gü "saufa" ‘ö -kë Isa –bha gasü ‘ka bha –wa –ya –dhɛkpaɔdhia ‘güwɔn =në- ‘ka, ‘‘kɛɛ kö -a –bha gasü ‘ö ‘wɔn klöö- ‘ka yö -mü, mɛdhɛ ‘gü, =dhɛ mɛbhɩɩdhe –bha bhɔsü, -a –bha gasü waa- -gogagüsü ‘dhö. –A ‘‘pɛpɛ ‘kö ‘wo- pö -a ‘‘piʋ̈ -yö =dhɛ ‘‘yɛɛn –gɛndɔsü waa =sua –nu kö -wo mɛ -nu wë bho Yesu –bha tɛawɔn –bha –sü =në- ‘ka.

-Wo do ‘ö dho –a ‘dhɛ bha- ‘‘piʋ̈ -Kwlanawo ‘ö -kë Maryam ‘gü ‘ö -gban Zan bɔyibhaamɛ (Yahya), ‘ö dho Isa –zɔn ‘ka =dhɛ Yahya. Yö, Djibril, ‘ö -kë Ala –bha ‘‘kië ‘ka –ya –pö: "‘Flëëbhodhe- -yö kë I –ta –a bhɔ -yi ‘ka, -a ga –yi ‘ka, ‘ö dho- ‘ka ‘ö zun- ‘ka –a –dho ‘‘bhɩɩ- ‘ka –yi -bha." (-Kwlana Maryam 19:15)

Kwa- ‘wɔn –dɔ =dhɛ Zan bha –wo kë -a –zë ‘ö ‘wo- -wɛɛbho. ‘wɔn bha –yö -bɛnzësü ‘ka =dhɛ -kɔ do ‘ö Isa bha ‘dhö -yasü ‘ka –a ‘dhö: -a züdɔsü ‘ö- bhɔsü ‘ka, ‘yö zun –a gasü waa –a –go gagusü -bha. –a –kë ‘‘dhʋ̈ -sü ‘gü, -a –dhɛ ‘kö -gban Isa –bha –a ‘gü, -dhɛgawɔngümɛ -nu –wo –a –slëë -ta kë ‘‘dhʋ̈ kö -a –bha –dɔdhübhasü -yö -da zaɔdhe ‘gü.

-A ‘bha –nu ‘‘dhʋ̈ Maadu –yö Isa waa Yahya –da \ko ‘‘piʋ̈ kö -ya –zɔn =dhɛ Isa ‘yaa Zlan ‘ka. ‘‘kɛɛ -yö Isa –to mü =dhɛ -dhɛkpaɔdhia pömɛ ‘ö go dhanggü -a ‘dhö, ‘‘kɛɛ kö Yahya –zë ‘‘kië ‘wo- Djibril –kë =në kë -a –zɔn. –Kwlana ‘gü Isa –yö ‘kpii- ‘ö =ziö- ‘ka Yahya –ta. Mdhi gbö -yö Ala –bha –Zuu ‘dhö =nëng ‘gü, ‘ö -gla =në- ‘ka, kö Yahya –zë -yö -gun ‘në ‘ö bhɔ =dhɛ ‘në -kɛa –nu ‘dhö ‘ö -a –mɛ -nu ‘dhö dɔ -sü ‘ka yö -mü.

-Kwlana ‘gü, ‘wɔnyaa –tangga ‘yaa Isa –bha –tosɛa –bha -Kwlana l ‘Imrân 3:45; al-Nisâ’ 4:171; Maryam 19:19 waa- ‘bha -nu). =Ya kë ‘‘dhʋ̈ ko :: ‘yii ga –a –de këwɔn ‘gü. =Ya kë ‘‘dhʋ̈ kö -ya –wɔn =dhɛ kö -yö mɛ =gban –bha ‘wɔnyaa =në ‘ö- -kwɛɛ dɔ Ö -bha ‘yö ga- -nu –wɔn ‘gü, ‘yö mɛbhɩɩdhe waa Atanna –a –nu –kɔ -da ‘ko =kwɛɛ ö -de –kë ‘‘saapë ‘kasü -wɔn ‘gü. –Kwlana ‘gü, Isa –ya pö -sü ‘ka =dhɛ Ala –bha ‘flëëbhodhe –yö -dho kë yöö =dede ö -ta ‘ö zun- ‘ka –a ga –yi –bha.

‘‘Kpënngkë mɛ -gɔ -mɛ ‘‘gbɩɩ- (flükësü)
-Wokpö do ‘bha ‘ö Maadu këwɔn –zɔn Klisi –bha gasü ‘gü bha –yö -slɔɔ -Kwlanawo ‘wo- l ‘Imrân:

" –Yö ‘‘kpënngkë ‘yö Ala =dee ‘ö ‘‘kpënngkë ‘pö, ‘yö Ala ‘dhö ‘‘kpënggmɛ -nu –gɔmɛ ‘ka, ‘yö sü =dhɛ -ya –pö: ‘O Isa, a –dho i –da yi ‘gü (gasü) a –dho i wlüü‘‘ n’‘piʋ̈ .’ " (-Kwlana l ‘Imrân 3:54-55)

-Kwlana –bhaa ‘gü ‘mɛ ‘kö ‘wo ‘‘kpënngmɛ -nu ‘ka ‘wo Zufö -nu ‘ka. –Wo –gun ‘‘slë mɔɔ- sië- -bha kö -wo kö -wo Isa zë -sɔɔdhö, ‘‘kɛɛ mɛzësü ‘‘slë ‘wo gun- mɔɔ- sië bha Ala –gun dɔ sië ‘‘dhiʋ̈. Yö -zë -yö ‘‘kpënggsü ‘ö =ziö- -nu =gban –ta, ‘yö =kwaa Isa –zü ‘yö ga ö ‘flëëgü ‘yö- =wlüü ö ‘‘piʋ̈ dhanggü -a –kuudhiʋ̈.

Ala këwɔn ‘kpii- ‘ö -Kwlana ‘gü =në gun –më ‘ka? –Yö Klisi –dha ga ‘‘gbɩɩ ‘ö -kë -gwë -zuö mɛ ‘ka –sü ‘ka waa –dɔdhübhasü ‘ka bha- –gɔ. =Dhɛ bha =në ‘ö Maadu –yö Klisi –bha –dɔdhübhasü -zuö -kɔ =keeta ‘ö ‘yii ‘‘dhi –zian –zuö -a –wɔn –bha. –A ‘wɔn këkɔ bha, ‘wɔn –yaaga ‘ö "-piʋtasü " ‘ka =në ‘ö dho =slɔɔ- -wokpö ‘ö bha –a ‘gü.

Kö -yö Klisi –bha –dɔbhadhü bho ‘wɔn bha- ‘gü, ‘yö Maadu –yö Ala –dhɛ ‘mɛ ‘ö ‘‘kpënngsü ‘ö -ziö mɛ =gban –ta. Biblö -yö ‘‘dhi –zuö ‘wɔn bha- -bha =mlɛɛ -bha –bü ‘gü bhɔɔpö ‘gü (Genɛzö 3:1)! -Dɔbhadhü -kuudhiʋ̈, -Zuu ‘ö ‘‘Mɔɔsɛgü bha –ya –bho ö ‘‘dhi –bha =dhɛ de –mü ö ‘ka! Ala –yö kë ö -de –zɔn. –A –dhɛa kö -Kwlana zëdhiang –nu bha –a =trɔɔn yaa ‘ö=mɔɔ- -bha ‘ö -nu kwa –ta bha –a –ga. Efɛzö 6 :11-20 ‘gü, Pɔdhö -yö -Zlan –bha yëkëmɛ =gban faan –dɔ kö mɛ ‘bha ‘ya ‘dho –mlɛɛn ‘ö bhië‘‘ ‘dhö kwa =zinggü bha- -kan ö -bha ‘wɔndɔdhe ‘ka, ‘‘kɛɛ ‘kwa bhɛɛ‘‘, -zotandhe ‘ka yëkësüka dosɛng Yesu Klisi ‘tɔ waa- -bha Zuu ‘tɔ ‘gü. ‘Dhɛ ‘ö Klisi –dɔbhadhü -wɔn ‘dhö zaɔ -sü ‘ka, -kwa –go zaɔdhe –ma –sü ‘‘wɛɛwɛ ‘gü ‘ö ‘kwa –da –Zuu ‘gü -wɔn yaa ‘‘yina yaa =në- ‘gü. Yesu =yɔɔ dosɛng =në kwa –maakëpë ‘ka (1 Zan 1:5; 2:2) ‘yö- -bha –Zuu ‘dhö kwa –bha ‘gügbɩɩdhɛ ‘ka (Këwɔn -nu 1:8).

-A –wokpö do ‘bha ‘ö ‘sëëdhɛ ya- ‘gü yö -mü: "mutawaffîka" =në- ‘ka. Ala –ya –pö: " a –dho ü ‘to mü i ga i ‘flëë- ‘gü." –Wokpö bha –a ‘klɔɔ- -yö ‘gbɛ. –A ‘bha =në -kë =dhɛ " Yizësü ‘ö -piɔɔdhö" ‘‘iin ‘zü " –Tosɛa ‘‘dhiʋ̈ -to bhɔɔgüsü ". Maadu –yö -wo bha- -pö ‘‘dhʋ̈ kö -yö ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ waa –bɔ Yesu ‘kamɛ -nu =nii –da. –A –blɛɛsü, -yö kë -ga, mɛ ‘bha –nu –dhɛ, ‘yö- pö ‘yii kë ga. –A –nu –bha –wotadhe ‘gü " Isa –yö kë -dho dhanggü kö ‘yii sëë -ziaan wo. Maadu –gun ‘‘kpëngmɛ ‘ka, ‘yö ‘wɔn bha- pö =plɛ, -yaaka –ziaan ‘ka kö- këdhɛ =ya kë- -bha, -a –yaaga bha- ‘klɔɔ- -yö ‘do do, ‘yö -a –wo –nu bha –a pö -kɔ do –kë!

=Ya kë Tuuköwo waa Ɛndoneziwo ‘gü -wo =wo ‘ö -Kwlana ‘gü bha ‘ö -kë =dhɛ" a –dho kwaa u –zü i ga i ‘flëë- ‘gü" bha, ‘kwa –dhɛgatasɛngdhö -yö -dho –a –blɛɛsü ‘‘piʋ̈ këdhʋ̈ kö -dhlegawɔngümɛ -nu waa- mɛ ‘bha –nu ‘wo go ‘‘Mɔɔsɛ ‘gü bha –yö ‘wɔnsë kë- -nu =dhɛ.

Maadu –gun pö sië: " –gwlü -zë, ‘‘kpëngkësü -mü!" –Gwlü ‘‘slʋ̈ü ‘ö- zü -yö -gban –bɛndhiʋ̈ -dhang ‘ö waa –bɔ Yesu ‘kamɛ -nu ‘‘piʋ̈ bha –yö pasü ‘ka ‘‘kpëng- waa –wɔmɛgɔsü ‘ka. –A dhɛa –bha kö ‘kwa ‘kwa kwa kë -kɔ slëë- -ta =kpaɔdhɛ ‘ka! Pë ‘‘ʋʋ pë ‘ö pö -sü ‘ka ‘‘Mɔɔsɛ ‘gü -a ‘güwɔn –zë ‘yaa kë ‘ö ‘yaa –ya ‘klɔɔ- ‘‘dhiʋ̈ -zianwo!

=Dhɛ ‘kö Maadu –ya pö =dhɛ -dɔdhübhasü -dhiandzë sü -zë ‘yaa pöwɔn ‘ka Ala –bha ‘‘kpëngkë mɛ -gɔ -sü- -dhiang ‘ka, ‘yö ö -zoloo ö ‘flëë ‘gü kö -yö kë ‘‘mɔɔsëëbhomɛ -nu waa –bɔ Yesu ‘kamɛ -nu ‘wo go Yemɛnö –zo =loosü ‘ka. –Ya –kë ‘ö Isa dosɛng ‘‘dhiʋ̈ -wlüü" Isa –dho –A ‘‘piʋ̈! Dhiang suu ‘ö mɛ -dadhuu yö =në gun- ‘ka –Kwlanawo ‘gü! –Kwlana –bhaa ‘ka " Isa –yö -tosɛa kë sië Ala ‘‘piʋ̈ =dɛɛ ‘gü ‘ö dhiang zë -a ‘ka (-Kwlana l ‘Imrân 3:55; al-Nisâ’ 4:158; al-Mâ’ida 5:110-111, 116-118; al-Anbiyâ' 21:28 waa- ‘bha -nu). Maadu –bhaa ‘ka, -wo ‘‘yan to sië -dhɛ ‘‘wɛɛ do ‘bha ‘gü (Barzakh) kö za -dɔ gamɛ -nu –bha ‘‘tʋ̈ng –yö =loo. ‘Ö ‘‘dhʋ̈ ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –wo bhɛɛ‘‘ –a –dhɛ -a –bhaa ‘ka, kö waa- ‘tɔ pö ‘‘tʋ̈ng =gban ‘gü. (-Kwlana al-Ahzâb 33:56)

-Zuu ‘ö ‘‘Mɔɔsɛ ‘gü -dho =mɔɔsɛ ‘gü bha –dho ‘‘wɩ- -bha kö Klisi ‘ö ‘‘bhɩɩ- ‘ö dho nu bha, ‘ö dho –ya ‘‘mɔɔsëë -gɔ ‘‘dhiʋ̈, ‘‘kɛɛ ‘waa ‘‘wɩ -zë wo- -bha =dhɛ -yö -ga ‘‘dhü -bha ‘ö Zlan =dede ‘ka! –Kɔ bha- ‘gü, Pɔdhö waa Zan –nu zë -dhiang bha –yö -gban ‘‘Mɔɔ- ‘sëë- -bha ‘pö (Gadhatö 1:8-9; 1 Zan 2:21-27; 4:1-5). Dhiangzësü suu ‘‘pɛpɛ ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –dhɛ kö -wo wo zuë‘‘ ‘‘slëë -dho kë, kö -wo kë kwa ‘‘tɛɛbë -nu ‘ka, ‘‘kɛɛ ‘kwa bhɛɛ‘‘ –nu –wɔn ‘gü kö -wo ‘go ‘‘gan ‘ö- -nu =gban ‘dhö- ‘gü bha- ‘gü. Maadu –gun ‘wɔn dɔ sië =dedewo, ‘yö gun –a –bha =klang- -nu –zo –boo sië waa mɛ ‘‘wɛɛ -nu –bha –nëngkwëësü suu ‘‘pɛpɛ -gɔ kö ‘wa ‘dho –da –a –nu –bha –zotandhe ‘‘piʋ̈, ‘‘kɛɛ -bɔ Yesu ‘kamɛ -nu kpɛngdhö (-Kwlana l ‘Imrân 3:28; al-Nisâ’ 4:89; al-Anfâl 8:73; al-Mumtahana 60:1, 9). –A –dhɛ ‘aa- -bha kö ‘‘suʋ̈ -yö kwa kë dhiang –zë‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –gɔ -sü ‘ka, -a –gɛn –mü =dhɛ Klisi –bha ‘dhuëë- bha faan –ya –bha ‘ö =ziö- ‘ka Maadu –bha ‘‘dhangga -ta! (Matiö 5:44-45; Sourate l ‘Imrân 3:51; al-Tawba 9: 29 waa- ‘bha -nu)

-Wokpö ‘ö -kë =dhɛ " yizë ‘flëëgüsü " ‘ka bha –yö pö -sü ‘ka –gɛnyan =plɛ Klisi –bha gasü ‘‘glʋʋ -ta (-Kwlana al-Mâ’ida 5:117). –Dhɛ bha- ‘gü ‘yö Madhi gbö -yö dhiang zë Atanna –dhɛ vɛɛdhö, kö =ya ‘dho dhanggü -a –zɔn –sü ‘ka =dhɛ Atanna –yö -kwaa ö -zü ‘yö ga ö ‘flëëgü ‘yö- -bha =klang –nu –wo yë bha- -kwɛɛ ‘sü -wo ‘dho- ‘ka ‘‘dhiʋ̈ -a ‘‘glʋʋ ‘gü. Klisi –bha gasü ‘ö ‘flëëbhodhe ‘gü bha –a ‘gü -yö pösüka –kɔ =plɛɛ ‘ka –Kwlana ‘gü, =dhɛ ‘bën’yaa- -bha, =dhɛ -dhɛkpaɔdhia ‘güwɔn ‘ö =ya =mɔɔ ‘‘kwëë, ‘yö ‘wo- pö ‘komüdhe ‘ka kö ‘‘mɔɔsëëdhɛ -wopömɛ -ya ‘wɔndɔ =dhɛ Klisi ‘yii dɔ ‘‘dhü -bha, ‘‘kɛɛ -yö -dho ‘flëëbhodhe ‘ka Ala ‘‘piʋ̈!

Klisi –bha –dɔdhübhasü zaɔsü -tataamasü
-Wokpö dosɛng ‘ö -kwlana ‘gü ‘ö Isa –bha –dɔdhübhasü -wɔn zaɔ vɛɛdhö (-Kwlana al-Nisâ’ 4:157) ‘gü bha –yö Maadu zëdhiang –nu ‘ö -gban =dhɛ Klisi ‘yii dɔ ‘‘dhü -bha bha –a ‘‘dhiʋ̈todhɛ -bha. –Wokpö bha –yö kpö -ya ‘wɔn ‘‘pɛpɛ ‘wo- pö ‘ö -kë =dhɛ " –bhokkwiiwɔn " ‘wo ‘‘dhiʋ̈ =be, ‘ö ‘wo dho –gɛn –gban –ta –a pö -sü ‘ka =dhɛ Mdhi gbö -yö -go ga ‘gü ‘yö ‘wo Klisi –wɔn pö ‘kö mü ‘ka, kö -duɛ ‘në ‘bha –yö ‘to kkö woo- -dhiang zë kö -wo kö mɛ -nu –wo ‘ya ‘dho kë- ‘gü do. –Kwlanawo ‘öal-Nisâ’ ‘gü, -Kwa- -wopö mü =dhɛ:

" Zufö -nu –gun pö sië: Yi =në ‘yi –Yaɛ Isa zë, Madhi gbö, Ala –bha bɔmɛ!’ ‘wii –a zë, ‘wii –a dɔ ‘‘dhü -bha, -yö -gun –a –bhɔbha =në- ‘ka! Tɛawɔn ‘ka mɛ -nu ‘ö waa- -nu –A –nu –wo ‘yaa gun –a ‘gü do ‘yö- -nu zuë‘‘ –yö dɔ -gbɔudhö -a –wɔn ‘gü. ‘Waa tɛawɔn ‘ö -gban –a –bha –a dɔ, ‘‘kɛɛ -wo –ziö -damɛtʋtawɔn =në- =keng-. –A ‘bha mü ‘wii- dɔ ‘‘dhü -bha, ‘‘kɛɛ Ala –ya ‘‘dhiʋ̈ -wlüü -A ‘‘piʋ̈. Faan –yö Ala –bha ‘yö =kpaɔsü." (-Kwlana al-Nisâ’ 4:157-158)

-Wokpö ya döng ‘gbɛ -ya ‘gü:

● -A kë -sü kö Zufö -nu ‘wo Medinö -wo –a bho wo ‘‘dhi –bha mɛbhɩɩdhe ‘‘dhaa –kuudhiʋ̈ =dhɛ Madhi Gbö bha Mɛdhamɛ waa Ala –bha bɔmɛ -mü bha –yö -bɔ mɛ =taama! ‘Waa ‘dhang bho Yesu bhɔ -sü ‘ö dhebë ‘ö ‘yaa gɔɔnwɔn dɔ bha- ‘‘dhiʋ̈, ‘‘iin –a –bha ö -de –kë mɛ ‘ka –sü. –Wo kë -a –zuö -kɔ =kee –ta –kɔ =gban ‘gü ‘yö ‘wo –a –dhɛ =geebë -dhɔkëmɛ, ‘‘yina –naa –gwlüdë (Matiö 12:22; Makö 3:22-27; Luc 11:14-23). Dhiang zëkɔ suu ‘kö bha ‘yaa =mɔɔ- -bha kö -yö ‘go Zufö -nu ‘‘piʋ̈, ‘yö sü =dhɛ ‘wii Yesu dɔ Atanna –bha bɔmɛ ‘ka, ‘‘kɛɛ -wo –a –zëdhi ‘yö ‘wo –a ‘tɔ zë ‘‘sɛ ‘ka.

-A –wɔn ‘gü, -a –dhɛa –bha kö Zufö -nu –zë -wo Maadu –zo –bö kö kë ‘‘dhʋ̈ kö ‘ya ‘dho ‘‘gbɩɩdhɛ -wɔ -nu –ta, ‘yaa –mü -yö -dho –a –nu zë =dhɛ -kɔ do ‘ö woo –depö ‘wo –Yamɛ zë- ‘ka –a ‘dhö, " –Kwlana ‘gü ", Isa. –A ‘bha mü -yö -Yamɛ -tɔ bha- -sü ‘yagbhluu ‘ka.

● -Gɛnyan ‘gbɛ ‘ka Zufö -nu ‘wo Medinö -gun ‘‘piʋ̈ =dhɛ ‘wo ‘wɔn –wɔ Maadu –ta, ‘‘kɛɛ ‘zü këwɔnyaamɛ -nu ‘wo ‘‘Maka woo –depö -wo –gun –a ‘‘piʋ̈ ‘‘dhʋ̈. ‘‘Kɛɛ ‘yö ö zuë‘‘ –kë -sɛa ‘yö- pö: " Ala –yö kpengdhö. –Yö -mɔɔ -bha ‘ö Isa ‘ö kpengdhö bha –a ‘‘dhiʋ̈ dɔ Zufö -nu =kwɛɛ-. ‘Yaa –mü yö -zë ‘ka mang –de ‘pö -a –mɔɔ -bha ‘a –pö -a –nu =kwɛɛ- ‘pö ." Ala –bha –to –wo –ta –sü waa- -bha ‘‘tʋ̈ng –kë ö -de ‘gü -sü, ‘yö- -nu ‘‘kang -foo –zuö -kɔ =kee –ta ‘yö- -yɔɔ bɔ- -nu –gɔ -kkaan ‘ka: " ‘Wii kë -a zë! ‘Wii kë -a dɔ ‘‘dhü -bha!"

● Muhammad nowhere said that Jesus was not at all killed and crucified. He only stressed that it was not the Jews who executed the Christ! Maybe he had heard that the Jews usually did not crucify their enemies, but that they stoned them. Under the occupying Roman power they did not even have the right to sentence anybody to death or execute him. Therefore Muhammad in a sense is right! The Jews did not kill or crucify Jesus! This statement of the Qur'an, in this sense, is right and our agreement to it can decrease the tension between Christians and Muslims.

–A ‘wɔn –yö dɔ -sü ‘ka ‘‘kpʋntaadhɛ =gban ‘gü =dhɛ ‘Wlɔmö -mɛ -nu bha –wo kë =dhuëng –nu ‘‘gblü ‘gbɛ waa ‘wɔnyaakëmɛ -nu ‘wo –kë -dhɛang ‘ka –a –nu –dɔ ‘‘dhü -bha. –A –wɔn ‘gü, -wokpö ya –yö Yesu –dɔ ‘‘dhübhasü -gban ‘Wlɔmö -mɛ -nu -bha. =Dɛɛ, ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu ‘wo- -nu –dhɛ -pʋtaamɛ -nu ‘ö ‘wo- ‘‘piʋ̈ =dhɛ waa –bɔ Yesu ‘kamɛ -nu wo –kɔ -yö -da ‘ko =kwɛng bha –wa –pö ’pö =dhɛ ‘wɔn bha –yö -bhɔ taɛnwɔn –bha.

● Maadu =yaa- pö yöö Klisi dhiang bha- zë -ya –pö ‘kömüdhe ‘ka =dhɛ " -yö -bhɔ " ‘mɛ ‘wo- dɔ ‘‘dhü -bha Zufö ‘‘pɛpɛ =gban wëëdhö bha –a -bha (shubbiha lahum). ‘Yö Klisi –gɔwɔn zaɔ =dhɛ ‘wɔn ‘ö ‘yii kë -a ‘dhö, ‘‘kɛɛ ‘yö- pö =dhɛ -yö -wo =dhɛ " –dɔ ‘‘dhübhamɛ ‘dhö" =dhɛ mɛ zii ‘dhö.

‘Yö Maadu –ya ma =dhɛ -lookota do ‘ö -kë -bɔ Yesu ‘ka –mɛ -nu ‘ka =wa kë sië ‘ö mɛ -nu ‘wo- ‘güma sië =dhɛ Atanna ‘Kpii- -yö -kë mɛbhɩɩdhe ‘ka kö -yö kö -yö mɛbhɩɩdhe –todhʋ̈sü –nu –gɔwɔn ‘‘yangan. –Wa –ga =dhɛ Atanna –mɔɔ -bha dosɛng ‘ö ö -de –kë mɛ =në- ‘ka, ‘‘kɛɛ ‘yii ö ‘gü ‘‘gla go. –wo –gun mɛ -nu daan- sië =dhɛ, Klisi –yö -Zlan =dede ‘ka, ‘yii ‘dho =mɔɔ- -bha kö -yö ga ‘‘iin kö -wa dɔ ‘‘dhü -bha! =Dhɛ ‘ö Maadu –yö =flüwɔn suu bha- ma, ‘yö -kpan ö -gɛndɔtapë -tiandhö -bha ‘yö- pö: " –Bɔ Yesu ‘kamɛ Eke! –Wo ‘dhang- bho- ‘‘dhiʋ̈ ‘yö =kë- -nu ‘gü =dhɛ Yesu –yö -ga –nu ‘wɔn ‘gü ‘‘dhü -bha, ‘‘kɛɛ kö -yö =deyaan =në- -kë. ‘Yii dɔ ‘‘dhü -bha tongtongdhö!" –A ‘bha –nu =ya kë, -bɔ Yesu ‘kamɛ =flüsü -nu bha =në ‘wo Maadu bho zian –ta.

‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –bha –kpɔɔwɔngümɛ -nu –wo ‘wɔn ya- ‘klɔɔ- -pö trʋʋ‘‘ kë -sü ‘dhö -a –pö ‘kömü ‘ka –sü ‘ka: " –yö -bha =dhɛ yöö bhɔ- -nu -bha". ‘Wɔn –nu ‘wo =dhɛ -gɔdadhuu –dhiang –nu ‘dhö bha –wo =tun ziö sië ‘‘sɛ ‘bha –nu ‘gü =dɛɛ:

- Mɛ ‘bha –nu –wa –pö: Simɔn ‘ö go Sidhɛnö bha ‘Wlɔmö ‘‘sɔdha –nu –wo kë ‘‘gbɩɩdhɛ -wɔ -a –ta kö -yö Yesu –dɔbha –dhü ‘su kö -a sëë =ya bho –klaaga –gɔ. ‘Wo =loo –a –dɔ ‘‘dhübhadhɛ -bha, ‘yö ‘wɔn –yö zë- -nu –gɔ ‘wo Simɔn –zë dɔ ‘‘dhü -bha Yesu ‘‘gblʋʋ ‘gü. ‘Yö Madhi Gbö -zë ‘dgo –pʋtaadhe ‘ka.

- ‘Yö- mɛ ‘bha –nu –wa pö: Ala –yö kpengdhö! –Wa –kë ‘yö Zuda –yö bhɔ Yesu –bha, këdhʋ̈ kö Zuda –zë -yö dɔ ‘‘dhü -bha. ‘Yö Isa ‘ö ‘wo- -kë ‘yö bhɔ Zuda –bha, ‘yö ö ‘dho wo kö pë -tangga –zian ‘yi- kë. =Dhɛ ‘ö -bɔ Yesu ‘kamɛ ‘wo- Ɔtodɔsö -nu –kë bha –a mɛ do –ya ma, ‘yö =wlüü ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu ‘‘piʋ̈, ‘yo- pö: " Ka –zo –ta =dhɛ, Madhi Yesu dhe, ‘ö gun dɔ -sü ‘ka –dɔbhadhü gɛngdhö bha, ‘yii =mɔɔ- -bha kö -yö ö gbö ‘ö gun dɔ sië- -a ‘‘dhuʋ waa Zuda –nu –bho ‘kota kë -ee ? ‘‘iin ka –zo –ta =dhɛ Ala –dho =mɔɔ- -bha ‘ö dhebë ‘ö =bhlëë -dhe ‘ka ‘‘kpʋngtaa bha –a zë ‘‘sɛ ‘ka =dhɛ -kɔ bha- ‘dhö (-Kwlana l ‘Imrân 3:42) kö -yö ‘‘kpëng- kë -a –gɔ kö -yö -kɔ ‘‘wlanggübho ‘‘tʋ̈ng ‘gbɛ ‘ka =flükëmɛ ‘ö ga sië -a –wɔn ‘gü, ‘‘kɛɛ kö -a –de gbö -zë =ya dha ‘nu ? –A ‘wɔnkëkɔ =plɛ -zian bha –zotagüwɔn ‘yaa –mü."

- ‘yö mɛ ‘bha –nu –wa pö, Klisi –yö kë -dɔ ‘‘dhü -bha ‘‘dhʋ̈ =dedewo. ‘ö go ‘mü, ‘yö -dhɛ -yö =tröö ‘‘sɛ -ta –dhɛ =gban ‘gü, ‘yö mɛ =gban ‘‘pɛpɛ -wo –gblɛɛn kpɔ ‘‘yina yaa –nu –gɔ. ‘Yö ‘‘sɛ -yö zun =zii –sü -bha ‘yö- -nu =gban ‘gü -vin ‘dodo ‘ka, ‘ö ‘Wlɔmö ‘‘sɔdha –nu wo –gblɛɛnkpɔdhɛ =mɔɔ ‘pö. ‘Dhɛ mɛ =gban –wo ‘dho, Klisi –gun dɔ -sü ‘ka ‘‘dhü -bha –gɔlookota –tɔ ‘‘dhʋ̈, ‘yö =lɔɔ -dɔbhadhü -bha =dhɛ -kɔ ‘ö ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ Ahmadiyya –wa pö- ‘ka, ‘yö -ziö ‘ö ‘dho Kashmir, ‘yö ga =dhɛ mɛ -kpɛa –nu ‘dhö. –A yö -zë ‘gü, kwa- -wo –pö ‘ka Isa –bü ‘gü Srinagar", =dhɛ gɔndë zii do ‘ö -kë ‘kɔdhï =naɔsü ‘gümɛ do ‘ka, ‘wɔnzunbha ‘kpii- do ‘ö -kë ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ ‘tɔbhɔsü ‘ka, =në ‘wo- -wɛɛbho –dhɛ bha- ‘gü, ‘‘yii kë Madhi gbö ‘ka.

7.07 -- –Gasitɛ –Dewɔndhiʋ̈sü ‘Ö ‘Wɔnyaadɔsü ‘Ka

-A kë -sü kö ‘kwa –gban ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –gɛndhɛ -ta kö -wa dɔ =dhɛ Yesu –bha –dɔdhübhasü bha ‘wɔn ‘ö -kë yö -mü bha ‘yaa kë- -nu ‘gü ‘wɔn ‘bha ‘ka –a –gɛn –mü =dhɛ -a –nu –kɔ ‘yaa- ‘gü. Pë ‘ö ‘wɔn ‘ka yë -kë ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu ‘‘piʋ̈ -sü ‘gü bha yö -mü =dhɛ -a –nu ‘yaa mɛ -ta –dhiangzëmɛ -bha, mɛtadhiangzëmɛ ‘‘iin ‘‘saa- ‘ö bho mɛ -wɔn ‘gü. –A –nu –bha –kë ‘wɔnyaakëmɛ ‘ka –sü bha ‘waa- dɔ. –Yö -kë -nu ‘gü =dhɛ -a –nu –bha ‘wɔnyaa –ddho’ » dan ‘‘kidhong –ta kö -a –së waa –a yaa –nu –wo –ya –de –ta (-Kwlana Houd 11:114; al-‘Ankabout 29:7; al-Fakir 25:29-30). Klisi –bha –dɔdhübhasü -dhiang –zë -a –nu –dhɛ -sü -yö ‘‘wɛɛwɛwɔn ‘ka, ‘‘tʋ̈ng ‘kö ‘wo- -ga sië =dhɛ -a –nu –mawɔn ‘yaa ‘mɛ ga- -nu –wɔn ‘gü Mɛdhamɛ bha- -bha. –Wo wo –zota =dhɛ -wo –së wo –de ‘gü

-A –zɔn –a –nu –dhɛ -sü kö -wo wo –zota =dhɛ wo =dhɛng –zian –ta ‘‘iin wo ‘‘kpʋbhɔdhe –zian –ta –todhʋ̈ ‘ka bha, -yö =bhlëësü ‘ö =ziö- ‘ka –a –nu –bha ‘wɔn ‘gümasü ‘ö Klisi –bha gasü wabhomɛbhasü ‘ö Klisi bha –gadhübhasü ‘gü bha- ‘ka. –Blɛɛsü -a –dhɛabha kö -wa ‘gü ma =dhɛ kö ‘yii kë Atanna ‘ka -a –nu –todhʋ̈sü -wo –dho ‘dho ‘‘wɔ -kaso ‘ö ‘yaa ‘‘duu bha –a ‘gü!

-Go ‘wɔnyaagüsü ‘ö ‘‘tan ‘sëëdhɛ ‘gü -dho =mɔɔ- -bha ‘ö -kɔ -zun tɛawɔn –bha –sü ‘ka (‘‘Tan ‘Sëëdhɛ 6:2-10; 32:1-11; 38:2-32; 51:3-19 waa- ‘bha -nu). Yi- -dhɛ ka –gɔ kö ‘ka ka kwa- -nu kö -wo ‘‘tan ‘sëëdhɛ 51 ya- ‘kun wo –gɔ ‘gü, kö- -nu zuëpiʋ̈dhɛ -yö kë pa –sü ‘ka –go ‘wɔnyagüsü ‘ka. ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –bha –bha –zotandhe –zë ‘yaa ‘go- -nu –gɔ ‘gü kö -yö -da –nu zuë‘‘ ‘‘piʋ̈, ‘‘kɛɛ -yö -go –a –nu zuë‘‘ =në- ‘‘piʋ̈ ‘yö -da –a –nu –gɔ ‘gü. Tɛawɔn do ‘ö -dingkpɔsü ‘ka yö -mü.

‘Dhɛ ‘yi- pö ‘‘Mɔɔ- -gɔmɛ do –dhɛ -yö ‘‘Tan ‘sëëdhɛ 51 –a pö, =dhadio –kɔ do ‘gü, =dhɛ -kɔ ‘wo –kwlana –wo pö ‘ka bha- ‘dhö, ‘‘siabha, ‘yö -a ‘‘yanyi –yö zun =wɛnngsü -bha –a ‘‘kpiëng –ta. –wo bha ‘yii kë- pö -së ‘ka, ‘‘kɛɛ -yö -gun bhɛɛ‘‘ sië ‘yö ö -de yö ‘wɔnyaakëmɛ ‘ka. ‘‘Tan ‘sëëdhɛ 51 bha –yö -gowɔnyaagü =klang –kɔ =në- ‘ka mɛ -gban kwa –bhaa ‘ka ‘yö ‘pë ‘kwa- ‘ka –a –zɔn kwa –dhɛ. –Wo bha –yö ‘‘dhiʋ̈sü mɛ ‘ö- -nu ‘gü =dhɛ wo –tiaandhe –wo –de ‘gǔ : bha =në- -nu –bhaa ‘ka:

‘‘Tan ‘sëëdhɛ 51:3 – ‘Wɔnyaakëmɛ ‘ö ’Tan ‘sëëdhɛ 51 ‘gü -yö -gasitɛ waa ‘‘klʋsëdhɛ -dhɛ. ‘‘Mɔɔsëë -gɔmɛ bha –yaa- ‘wɔn –dɔ =dhɛ ‘yaa- ‘gü kö -yö ‘‘tʋ̈ng kë -mawɔntodhe ‘gü. ‘Yö- -dhɛ Dëmɛ -gɔ kö -yö ö -bha ‘wɔnyaa –mawɔn ‘to, ‘yii- pö -a këwɔn yaa ‘bha –nu, ‘ö ‘‘dhʋ̈ Atanna –bha -gasitɛ ‘ö- ‘‘dhiʋ̈todhɛ ‘yaa ‘dhö =në -mü.

‘‘Tan ‘sëëdhɛ 51:4 – -Yö ö -de –ga –dhiimɛ ‘ka, -a ‘nii- waa- -zuu ‘‘piʋ̈, ‘yö- -dhɛ kö ‘ö ‘‘zu ‘ö kë ‘‘Slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ ö -bha ‘wɔnyaa –yëngsü -nu bha- =gban –gɔ.

‘‘Tan ‘sëëdhɛ 51:5 – ‘Yö -kpan ö -de –bha ‘wɔn yaa –nu –gban zuë‘‘ –kaan ‘‘kwëë ‘ka. ‘Yö dɔ- -gɔ ‘ya-, Kö zuu ‘‘Slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ ‘yaa ‘‘tɛɛpadhe nu- -dhɛ. Kö ‘yaa =mɔɔ- -bha kö -yö ö zo –ziaan ‘‘ta –a –kɔ -ta, kö -yö -gun kë -a yizësü -bha!

‘‘Tan ‘sëëdhɛ 51:6 – ‘Yö- ‘gü ma =dhɛ: ‘Wɔnyaa ‘klɔɔ- -mü =dhɛ -dɔ Atanna –gɔ ‘‘dhuusü -mü, pë =gban –damɛ waa zadɔmɛ. ‘Yö- dɔ =dhɛ ‘wɔnyaa bha ‘yii kë -zëmɛgɔwɔn ‘‘iin –siömɛdhɛwɔn ‘‘wɛɛwɛ ‘ka, ‘‘kɛɛ -da Atanna ‘‘dhiʋ̈sü waa- =bhlëë =siö -sü -mü. ‘Yö- bho ö ‘‘dhi –bha ‘ö- pö, tɛawɔn –yö ü ‘‘piʋ̈, za suu ‘‘ʋʋ suu ‘ö bhii- dɔ n –bha –a =gban ‘gü. Za –yö n –bha, ‘yö ‘ma =dhɛng ‘ö wa =ya n’kun.

‘‘Tan ‘sëëdhɛ 51:7 – -A –wɔn =ya bɔ n =taama. =dhɛ ö n dhe –yö n kpɔ, ‘yö -zuu ‘ö zadɔmɛ -bha ‘ö go n’kpɔmɛ -nu ‘‘piʋ̈ bha ‘ö -kë n -ta. N wlüüsü -dhɛ ‘gü, -wo n –yɛyɛ -ya. N’nii- n kwi, n –zuu, n zuë‘‘, n dhɔɔbhaa, -a =gban –yö ‘ya-.

‘‘Tan ‘sëëdhɛ 51:8 – Dëmɛ, ü -mɔɔ -bha ‘i tɛawɔn dɔ. A n’‘dhi –bho ma ‘wɔnyaa ‘ö -dingkpɔsü ‘ka –a –nu –ta. Pë ‘a- ‘ka ‘bha- -zɔn n –dhɛ.

‘‘Tan ‘sëëdhɛ 51:9 – =Ya kë =dhɛ blëë ‘‘dhɛ ‘ö bhië -zu, ‘ö ‘wo gun- ‘sü sië zii –be, -mɔɔ -bha ‘ö mɛ -ta kun, -Bhö n’güdhɛ waa n kwibhadhɛ ‘zu kö ‘a kë ‘‘puuka ma ‘wɔnyaa –gɔ, kö ‘a kë ‘‘puu ‘‘pɛpɛ ‘ka =dhɛ bhlo ‘dhö.

‘‘Tan ‘sëëdhɛ 51:10 – Ma zuëniida –da –dɛɛ ‘gü, ‘a –gɛn –mü =dhɛ -gbɛgasü ‘yaa n –makun, ‘‘kɛɛ ü -kɔ -yö -mɔɔ -bha, =dedewo, kö ‘ü n faan dɔ -da n’gü -sü ‘ka ma –kë ‘dhö -sü ‘gü.

‘‘Tan ‘sëëdhɛ 51:11 – ‘Bha ‘dho ü -dingkpɔ n’ka mü =gblɛɛn, -Bhö ‘‘dhiyanwo do pö n –dhɛ. N –mawɔn ‘to ‘kii n këwɔn yaya –nu =gban –pia ‘kii –a –zuö.

‘‘Tan ‘sëëdhɛ 51:12 – N –gbɛ =ya ga! Yö -mü =dhɛ n –da –dɛɛgüsü =në dho n dha-.

12 - O Atanna! –Bhö n zuë‘‘ –dee –da -Bhö n –nii- -dee –da n’gü kö -yö -wɛɛ ‘kun.
13 – ‘Bha ‘dho n bhɔ ü ‘ka taa =gblɛɛn, ‘Bha ‘dho ü -bha –Zuu bho n ’gü.
14 – U –bha dhasü zuë =niida –da n’gü, Kö -Zuu ‘ö- ‘‘klʋʋ ‘dhö -së -yö dɔ n –gban –gɔ!

-A –dhɛa –bha kö ‘kwa ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –ta ‘kun Atanna –bha –gasitɛ ‘gü kö -wa –naa dɔ =dhɛ wo ‘wɔnyaa këmɛ -nu ‘ka –kë ‘‘ʋʋ -kɔ -ta, =dhɛ ‘pë ‘ö ‘kwa- ‘‘piʋ̈ ‘kwa ‘go –a – nu –bha ‘wɔnyaa ‘gü -a ‘dhö. ‘‘Tan ‘sëëdhɛ -nu ya –wo –mɔɔ -bha ‘wo ‘‘dhiʋ̈ sü bhɛɛmɛ ‘ö- ‘‘piʋ̈ ‘ö ‘go ‘wɔnyaa ‘gü -a ‘ka, kö- -mɛ -ya ‘wɔn dɔ =dhɛ zuë‘‘ –da ‘‘sia –mɛ waa –de –dho ‘‘sia –mɛ =në- -mɛ ‘‘dhia –yö ma Atanna ‘gü.

Atanna –bha yëkëmɛ ‘bha –nu –wo ‘taɔng- -kaɔng do bha ‘‘iin ‘zü Adan –bha –pö -sü bha- -sü (Zenɛzö 3:1-4, 16) waa Esai 6:1-8 –bha –kpan ‘wɔnbhakɔ bha- ‘’dhö kö -yö ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –bha –desükpii –gɔ zë. ‘Dhɛ Ezai –yö Atanna –bha ‘‘Slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ -dhɛ -bha, ‘yö ‘‘saabhomɛ =bhlëësü waa ‘wɔndhokëdhia pömɛ -tiaandhe bha, ‘ö -gbla –a pö -sü ‘ka: ‘‘Dhangga –yö n –ta! ‘Ma =dhɛng, ‘Mɛ ‘ö- ‘nɛɛga ‘dhö -dhiisü yö -mü n’ka, - ‘‘sɛgümɛ ‘ö- -nu ‘nɛɛga ‘dhö -dhiisü -nu kpö ‘gü, ‘yö n’‘yanga =ya –kpan –Gwlüdë -bha, -Gwlü -nu –bha Zlan." (Ezai 6:5)

-A –dhɛa –bha kö ‘kwa- -dhɛ Yesu –gɔ kö -yö ö -de –zɔn ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu ‘wo –wo –zoyö wo –de –dhɛ bha- -nu –dhɛ, kö -wo wo –de ‘dho ‘‘sia- kö -wo –kpan Atanna –bha –dhɔ -ziisü ‘ö ‘‘slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ bha- -bha kö -wo Atanna –bha –mawɔntodhe bha- -dhɛ. Kö ‘wɔnyaakësü -zë ‘wii- dɔ, -a –nu –go ‘wɔnyaagüsü waa –mawɔntadhe =slɔɔsü -dho –kë ‘‘gbɩɩ-. Yö =në- -wɔn ‘gü ‘yö- -dhɛ ‘dhö- -bha kö -kë ‘wɔnyaakëmɛ ‘ka –sü -gɛn –yö pö ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –dhɛ, kö -wo gun –naa –dɔdhübhasü ‘klɔɔ- pö -sü ‘gü- -nu –dhɛ, -a –kë ‘‘dhʋ̈ -sü ‘gü -a –nu –bha ‘wɔngümasü -zë -yö kwa Dhamɛ -bha –gasitɛ =në- ‘ka (‘Wlɔmö 2:4). –Kwa bhɛɛ‘‘ –a –wɔn ‘gü.

‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –todhʋ̈sü -dho ‘dho ‘‘wo -kaso ‘gü -ee?
-Wokpö -ziisü do –yö -Kwlana ‘gü ‘ö- pö =dhɛ ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –todhʋ̈sü -dho ‘dho ‘‘wo –kaso ‘gü.‘‘wo =në- -nu –bha –tosɛa ‘‘dhiʋ̈todhɛ ‘ka ‘ö- -bhobhapë ‘bhaa ‘dhö. Kwlanawo ‘wo- Madhiamö -kë bha- ‘gü, Maadu –yö ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ =gban –tamuubho mü.

" Mɛ ‘bhaa ka kpö ‘gü kö -yö ‘kpɔ- ‘ka (‘‘wo -kaso).
Këwɔn do ‘ö -gban –sü ‘ka ka Dëmɛ -bha yö -mü.
=Ya ‘go- ‘gü ‘yö =mɔɔ- -bha ‘ö kpɔ kwa ‘ka, mɛ ‘bha –nu ‘wo –suʋ̈ Zlan –gɔ waa ‘wɔnyaakëmɛ bha –kɔ -dho –wɔ -nu –ta ‘wo to wo ‘kpiö- -ta."
(Kwalana Maryam 19:71-72)

Dëmɛ -bha yëkëmɛ ‘bha –nu –wa –pö =dhɛ -wokpö -nu ya –yö ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu ‘gbɛ =dede –gɔ =dhɛ -bɛdhɛ -nɛnɛsü =në- ‘dhö. –A –kë ‘‘dhʋ̈ -sü ‘gü, ‘‘Mɔɔsëë -bha –këdhösü ‘‘dhiʋ̈tosü -bha –kë ‘‘wo –kaso ‘güsü bha –a –gɛn –yö -go –a –nu –bha ‘tɔng- ‘wo- Sadhia –kë bha- ‘gü, ‘‘Mɔɔ- -nu wɔkɔ ‘tɔng- -mü. ‘‘Kɛɛ Yesu –yö -dho ‘‘wo –kaso ‘ö -kë Atanna –siödhɛpë ‘ka bha- ‘gü kwa ‘‘gblʋʋ ‘gü, kö -yö kë ‘‘dhʋ̈ kö ‘‘klʋbhɔdhe –yö ‘go kwa –bha ‘ö ‘kwa dho –kaso bha- ‘gü (Zan 3:18-23 waa- ‘bha -nu). –A –bha –dhɔ bha –ya –zɔn =dhɛ kwa –bha –desü =va, -desü =va waa ‘wɔnyaa bha, ‘kwa Yesu –wɔn –dhɛ -a –bha ‘wɔn =dee gbaɔdhe ‘ö -tosɛa ‘ö ‘yaa yën –a ‘ka.

7.08 -- Zlan –Bha ‘‘Bhlaanë

=Ya kë =dhɛ Yesu =yaa- këdhɛ kë ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ do –gɔ kö -yö ö -de -bha ‘wɔnyaa ‘ö dho –a –da ‘‘gan ‘gü -a dɔ, -a –dhɛa –bha kö ‘kwa zɛɛn bho- ‘ka kö -yö ‘dhö Zlan –bha ‘‘Bhlaanë ‘ö ‘wɔn =gban ‘‘dhɛ ‘ka bha-‘‘piʋ̈, -a –gɛn –mü =dhɛ -yö ‘‘kpʋntaadhɛ =gban –bha ‘wɔnyaa –sü, waa ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –todhʋ̈sü –bhogangüsü (Zan 1:29-34; 1 Jean 2:1-2 waa- ‘bha -nu).

Zuëniida ‘wo- Ada –kë bha, kö -a –nu –bha ‘‘takpɔsü ‘ö ‘‘Maka ‘‘dhiʋ̈ =ya ‘yo, =dhɛ -kɔ ‘‘Mɔɔsɛ =gban ‘dhö, ‘yö ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu ‘wo wü -nu bhɛɛbho, ‘‘bhlaa –nu, =bho –nu waa –yɔɔn mɛa –nu, ‘kɔdhi do –bhaa do, kë ‘‘dhʋ̈ kö Ala –bha ‘dhuë- -yö kë- -ta. ‘‘Kɛɛ ‘sa kö ‘wɔn ‘ö -gban ‘‘saa- ‘ö =yɔɔn ‘ka –nëngkwëë zii ‘gü ‘waa- ‘klɔɔ- dɔ, ‘waa- dɔ ‘zü =dhɛ ‘wɔn yaa –yö ‘‘gblʋʋgü -mü, ‘yö -mlɛɛ ‘ö =yɔɔn ‘ö =wɛng bha ‘ö ‘wɔnyaa –yogblʋʋgü ‘ka. =Ya kë ‘‘dhʋ̈ kö- -nu =klang kësü ‘ö ‘tɔng- ‘ö ‘wɔnyaa –gɔ ‘‘saa- waa waa ‘‘saapë ‘dhɛ ‘wo- -pia –a =zinggü -Nëngkwëë zii ‘gü, waa –bho gɔn ‘wo –yanma =loo- -ta –kɔ -loo ‘kwëësü yi ‘ka (Dhevitikö 4:4, 14, 24, 33; 16:6-10 waa- ‘bha -nu). =Ya kë ‘‘dhʋ̈, -wo –dho =yɔɔn tɛanwɔn waa Zlan ‘‘slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ ‘‘sɔɔ, ‘yö ‘‘saa- -nu ‘wo bho wü -nu ‘ka –Nëngkwëë zii ‘gü bha ‘wo- ‘klɔɔ- dɔ.

=Zinggü -dhiangzësü ‘ö ‘pakö ‘‘bhlaanë -ya –kë =dhɛ Yesu ‘ö- -kë ‘ka waa- -bha =klang –nu ‘dhö kö -wo –bhopë ‘‘slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ ‘sü sië bha –ya –kë ‘ö mɛ -ya dɔ =dhɛ -kɔdakokwɛɛsü ‘ö bɔ- ‘ka Yesu Klisi –ta –a –kë ‘‘saa- ‘ka –sü ‘gü bha =ya =mɔɔ ‘‘kwëë.

-Wokpö =bhlëësü ‘ö =mɔɔ- -bha ‘ö- -kë ‘ö ‘wo dho- ‘dhang- bho Atanna –bha ‘‘bhlaanë ‘‘dhiʋ̈ -a –bha –wo ‘‘yɛa- -sü ‘ö -Nëngkwëë zii ‘gü =dhɛ" Atanna –bha yëkëmɛ" (Esai 53:4-12). Naɔ -së ‘ö =slɔɔ -Nëngkwëë zii ‘ö bha =ya kë -zoyedhɛ ‘ö -tokpa ‘ka =në- ‘ka ‘yö -kpɔɔwɔngümɛ -nu bha ‘wo- ‘güma =dhɛ -gasitɛ -bha zabhomɛbhasü -mü, ‘Yö- -nu –bha –zotadhe ‘dhö- -nu ‘‘muubho. –Zotandhe ‘ö gun –gwlüdhe ‘ö gun ‘wëëkɔdhiʋ̈ Kandasö Etiopi –sɛ ‘gü bha –yö ‘wɔn zaɔ ‘ka ‘‘puu -ta (Këwɔn –nu 8: 26-38).

-A –wo do ‘bha –yö -slɔɔ -Kwlana ‘gü ‘ö- pö =dhɛ Atanna –ya –pö -a –dhɛ ‘aa- -bha kö Ablaamö -yö ‘‘saabho ö -bha Isaakö ‘ka. Ala =ya –pö:

" ‘Yi- -dhɔ -dɛɛwo ‘‘sdaa- ‘kpii- ‘ka ( -A =yɔɔn ‘ka)." (-Kwlana al-Sâffât 37:107)

-Wokpö ‘ö ya –yö dhiang ‘‘gʋ̈ngtasü suu ‘‘pɛpɛ ‘ö Maadu –ya pö ‘ö -gban –mlɛɛ ‘ö mɛbhɩɩdhe waa =zinggü ‘ö -bɛnzësü ‘ka –Kwlana ‘gü bha- ‘gü -see. –Bhogangüsü ‘ö ö -zotagü ‘ö -gban –mlɛɛ ‘ö -lokwëësü ‘ö -zuugü ’ö bɔ- ‘ka =tuöpë -kë ‘‘saapë ‘ka –sü -ta. Izakö -bha –kë ‘‘saakasü bha ‘yii =mɔɔ ‘‘kwëë -zotandhe ‘gü ‘‘iin –këwɔn –së -nu ‘gü, ‘‘kɛɛ -gasitɛ -mü! –A –dhɛa –bha kö ‘kwa- kë kö ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –wo –wokpö ‘ö -ya –sü ‘ka –Kwlana ‘gü bha –wa ‘gü ma, =dhɛ -yö -gban ‘‘saapë " =dewɔndhiʋ̈sü " ‘ö -a ‘güwɔn –yö -kë ‘‘bhlaagɔn ‘ö -kë ‘‘saa- ‘ka bha- ‘ka. ‘Ö -zun =dɛɛ -bha ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –wo wo –de dhɛɛ‘‘ –kpɔ =dhɛ ‘‘saa- ‘ö -kë Izakö ‘ka ‘ö go Atanna ‘‘piʋ̈ ‘ö -kɔlookwëësü ‘ka bha –yö -dho -nu dha –kɔkɔdhɛ. Yi –zë ‘yi- ‘klɔɔ- dɔ. –Yö kë Ablamö suugünë -nu =gban dha.

‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu ‘bha –nu –wo ‘wɩon bha- -da zaɔdhe ‘gü =dhɛ Ablamö -ya ‘‘slë -mɔɔ kö -yö Isimaɛlö kë ‘‘saa- ‘ka Izakö zian ‘gü kë ‘‘dhʋ̈ kö ‘saa- bha –a ‘gü ,dhuëë- -yö ‘dho ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu ‘‘piʋ̈ (-Kwlana al-Sâffât 37:8-14). –A –kë ‘‘dhʋ̈ -sü ‘gü, -Kwlana ‘yii ‘‘dhi –zuö Ablamö gbö ‘tɔ -bha. ‘Ö zun- ‘ka al-Tabari, -bha ‘‘tʋ̈ng –bha, ‘‘Mɔɔse ;;ëbhomɛ -nu –bha ‘wɔndɔmɛ -nu –wo Izakö –dɔ =dhɛ ‘mɛ ‘ö yöö kë ‘‘saa- ‘ka –a ‘dhö. ‘Dhɛ ‘‘tʋ̈ng ‘bha =ya ziö ‘yö ‘wo wo dhiangzëkɔ -slëë -ta Isimaɛlö -wɔn ‘gü.

‘‘Mɔɔsëëbhoimɛ -nu ‘wo –nëngwɔngümɛ -nu ‘ka bha –wokpö ‘ö -Kwlana ‘gü ‘ö- -bɛn ‘dhö zë -sü ‘ka –gɛyan ‘‘sɔɔdhu ‘waa ‘‘wɩ- -wɔn –bha, ‘yo- -bhakan (-Kwlana al-An’âm 6:164; al-Isrâ' 17:15; Fâtir 35:18; al-Zumar 39:7; al-Najm 53:38):

" Mɛ ‘bhaa ‘dhö kö -yö mɛ ‘bha –bha ‘wɔnyaa –kwɛɛ ‘sü." (-Kwlana al-An'âm 6:164)

-Wokpö bha –ya –zɔn –kɔ ‘‘pɛɛn ‘bha –ta =dhɛ pë ‘bha –pë ‘bhaa ‘dhö kö -yö zun pë ‘‘gblʋʋ ‘gü ‘‘kɛɛ kö -a ‘pë ‘kö yöö zun mɛ ‘bha ‘‘gblʋʋ ‘gü bha –a –pë -yö pasüka ‘wɔnyaa ‘ka. ‘‘Kɛɛ kö -Kwlana –ya –pö -gɛnyan –yaaga ‘‘sima ‘ka =dhɛ ‘wɔnyaa –angga ‘yaa Yesu -bha; -Yö pö -sü ‘ka ‘‘dhʋ̈ -a –bha –dho dhanggüsü ‘ka (-Kwlana l ‘Imrân 3:44-45; al-Nisâ’ 4:158, 171; Maryam 19:19; al-Tahrîm 66:12 waa- ‘bha -nu). Klisi –bha –kë ‘‘Slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ -sü ‘gü -wokpö ‘‘sɔɔdhü ‘ö ‘pë -gban –ga mɛ ‘‘gblʋʋgüsü -bha –a –wɔn pö bha –a –dhɛa –bha kö -wa ‘‘wɛɛ pö yö -mü =dhɛ ‘wii- pö -a –kɔ -ta: " –Gamɛgblʋʋgü -mɛ ‘ö ‘wɔnyaa ‘yaa- -bha, =në dho =mɔɔ- -bha kö -yö mɛ -kpɛɛ -nu –bha ‘wɔnyaa –kwɛɛ bun!"

Yesu waa ö -bha ‘‘saa- ‘ö -kë -dhɔ ‘ka ‘wɔnyaakëmɛ -nu =gban –wɔn ‘gü bha =në ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu ‘ö- -nu –zoyödhɛ ‘yaa ‘dhö bha- -nu –bha ‘wɔn –yɔɔ dosɛng ‘ka. Yesu ‘tɔ bha =në- -bha ‘wɔn wɔ -kɔ ‘ka: " –Yö -dho ö -bha ‘‘sɛgɔ dha –a –bha ‘wɔnyaa –gɔ." (Matiö 1:21). –A –bha gasü ‘ö mɛ =gban kwa –wɔn ‘gü bha yö =në ‘ö -gasitɛ -kë ‘ka kwa –todhʋ̈sü kwa –bhaa ‘ka. Klisi –bha ‘‘plüünbhowo bha –yö -todhʋ̈ ‘ka: " Faan ‘sü, n ’dhu! Ü -bha ‘wɔnyaa –nu –mawɔn =ya ‘to." (Matiö 9: 2; Luc 7: 50 waa- ‘bha -nu)

Maadu ‘yii =mɔɔ- -bha kö -yö -wokpö ya- -ya mü. ‘Yii ö -zian ‘‘ta do =dhɛ ö -mɔɔ -bha ‘ö ga ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –wɔn ‘gü. –A =yɔɔn –zian –dhö =wɛng ‘‘wɛɛwɛ, -yö -mü =dhɛ Ala kë- -pö -a –dhɛ -gɛyan ‘gbɛ ‘ka =dhɛ -yö bhɛɛ‘‘ ‘ö -de –bha ‘wɔnyaa –wɔn ‘gü (-Kwlana Ghâfir 40:55; Muhammad 47:19; al-Fath 48:2; al-Marad 110: 3).

7.09 -- =Gbɛkiëdhɛ ‘Ö- Zü -Yö -Gban –Bɔwɔngüsü -Ta

‘Dhɛ -Zuu ‘‘Slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ ‘ö bo –pɛn –sü ‘ka, =dhɛ Klisi –bha ‘‘saa- ‘ö- bho –a =trɔɔn ‘dhö, ‘Yö Yesu –bha =klang –nu –wa ‘güma ‘yö ‘wo dho –a –nu –bha –zotandhe –dhiang zë -a –nu –gɛn –gban Yesu –bha gasü ‘ö -dhɔ =dede ‘ka –a ‘gü. ‘Yö Piɛdhö -ya pö: "–a dɔ -sü ‘ka =dhɛ ‘yii bɔ pë -nu ‘wo seepë ‘ka –a –nu –ta, =dhɛ ‘wëëga waaa ‘‘sëng ‘dhö, =dhɛ ‘pë ‘wo ka dhɔ- ‘ka –a ‘dhö, -a kë -kɔ yaa ‘ö ‘ka- =slɔɔ ka –mɛ -nu ‘kɛɛn ‘ka, ‘‘kɛɛ Yesu =yɔɔn ‘‘slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ ‘ö =bhlëësü, =dhɛ ‘‘bhlaanë ‘ö pö -tangga ‘yaa- -bha ‘ö- -zëka –dhɛ ‘bha- -bha =në- ‘dhö."Strong (1 Piɛdhö 1:18-19)

‘Yö Zan –ya –ziömü ‘ö- pö: " =Ya kë =dhɛ ‘kwa ‘‘tasü =dhɛpuudhɛ ‘gü, =dhɛ -kɔ ‘ö Yöö =dede ‘ö -dhɛpuudhɛ ‘ka –a ‘dhö, kwa –kɔ -yö ‘ko =kwɛɛ- -kpɛɛwo, ‘yö -a Gbö =yɔɔn –yö ‘yö kwa –kë ‘‘puu ‘‘pɛpɛ ‘ka ‘wɔnyaa =gban –gɔ. =Ya kë =dhɛ ‘kwa- pö =dhɛ ‘wɔnyaa ‘yaa kwa –bha, kö ‘‘kpëng =në ‘kwa- -kë kwa –de –gɔ, kö tɛawɔn ‘yaa kwa ‘‘piʋ̈. =Ya kë =dhɛ ‘kwa kwa –bha ‘wɔnyaa –nu pö, -yö kpengdhö kö -yö kwa -mawɔnto, -yö kwa kë ‘‘slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ ‘wɔnyaa –nu =gban –gɔ." (1 Zan 1: 7-9)

Pɔdhö -yö ‘sëëdhɛ -bɛnzë ‘ö- pö: "‘wɔn ‘kö -gban –dɔdhübhsü -bha –a –dhiangzësü -yö slaa‘‘ =në- ‘ka ‘‘dhiʋ̈dhomɛ -nu –gɔ, ‘‘kɛɛ mɛ ‘kö ‘kwa dhasü ‘ka bha, -yö Atanna –bha ‘gügbɩɩdhɛ =në- ‘ka…yi –zë, yi Klisi ‘ö dɔdhübha =në- -dhiangzë, -yö -damɛdhiʋ̈wɔn ‘ka Zufö -nu –bhaa ‘ka ‘yö slaadhɛwɔn ‘ka payɛn –nu –gɔ, ‘‘kɛɛ Atanna –bha ‘gügbɩɩdhɛ waa –bha ‘wɔndɔdhe –mü mɛ ‘kö ‘wo –dhɛsüka, Zufö -nu Glɛkö -nu =gban ‘dhö." (1 Kodhɛngtö 1:18, 23-24)

Iskander Jadeed kë -a –pö : " n –bha –kë wlüünë \’ka –sü ‘gü, a kë -saan =dedewo n dë -bha dhebë -nu –yiisiö bha- -nu =kwɛɛ- =ya ‘go mü dhiangwo yaya –nu ‘ö ‘kɔdhi –nu bha ‘wo- zë wo ‘ko –nu –bha –a =gban ‘kɔ do =wlöö. ‘‘Tʋ̈ng klöö- -bha, ‘‘sabha, -a kë -to mü ‘yö ‘a Zan –ya –bɛnzë bha- ‘güma: " ‘‘Kpʋngtaadhɛ -dhɔ ‘ö Atanna –kë -a ‘‘sima ‘yaa ‘dhö ‘yö- -wɔn ‘gü ‘yö ö Gbö ga do nu, kö mɛɛ ‘‘ʋʋ mɛ ‘ö dho ‘dhang- bho- ‘‘dhiʋ̈ kö ‘ya ‘dho ga- ‘‘kɛɛ kö dhasü ‘ö ‘yaa yën –a –mɛ -ya =slɔɔ." (Zan 3:16)

‘Dhɛ Ɛndö, dhebë do ‘ö ‘yaa dɔ ‘sëëdhɛ -wopödhɛ ‘ka ‘ö ‘yaa dɔ ‘zü -a –bɛnzëdhɛ ‘ka –yö kë ‘në --kaɔndo ga =plɛ -kpɔ ‘yö- pö -wo ö bɔ ‘‘yi =bhaa, ‘dhɛ -a –bha gɔn ‘ö -kë ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ ‘ka bha ‘ö -wɩ Yesu –wɔn –bha. Pasitëë zuë‘‘ –yö -gun ‘zëzëmasügü -a –bɔyibaasü ‘gü, ‘‘kɛɛ kö -ya –kë ‘‘dhʋ̈ kö -yö kë ‘ö =gɔn =niidawɔn ‘ka. ‘Dhɛ ‘ö- dhɛɛ‘‘ –kë =dhɛ ‘më -kë, ‘yö -a –bha –kë ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ ‘ka –sü ‘gü, ‘yö- ‘‘piʋ̈ =dhɛ ‘ö bɔ ‘‘yi =bhaa, ‘yö- -yɔɔ bɔ ‘‘yan ‘‘dhiʋ̈pʋsü ‘ka: " Yesu Klisi =ya ma ‘wɔnyaa =gban –mawɔn ‘to –dɔbhadhü -bha ‘yö =ya dhasü ‘ö ‘yaa yën –a –da n zuë‘‘ ‘gü."

Ka –de –bhaa =gbɛkiëdhɛ -yö mü =dhɛ?
-Wokpö -mɛɛ ‘ö Biblö ‘gü ‘ö ka –bha –zotandhe –gɛngban ? –Më =në ‘ka dho =mɔɔ- -bha ‘ka- pö ‘mɛ ga ‘‘dhü -bha ka –wɔn ‘gü bha- -wɔn ‘gü ? –A –dhɛa –bha kö ‘kwa ‘‘tʋ̈ng ‘sü ‘kwa bhɛɛ‘‘ kwa ‘kpiö- ‘gü kwa –bha =gbɛkiëdhɛ -wɔn ‘gü ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –dhɛ kwa –bha ‘‘sɛ -nu ‘gü. –Ang –naa –yö -dagüda ‘ö dho ‘‘dhiʋ̈ -kpɛɛwo. –A –dhɛ ‘yaa- -bha kwa zuë‘‘ ‘gü kö naɔ -së ‘ö -kë dhasü ‘ka bha ‘ö ‘‘puu ‘ka bha ‘kwa- pö- -nu –dhɛ kë ‘‘dhʋ̈ kö -wa ‘gü ma –ee ?

7.10 -- DHƐƐKPƆ -NU

A –wopömɛ -nu! =Ya kë =dhɛ ‘ka ‘sëëdhɛ ya- daan –sëë ‘ka, Ka –dho –mɔɔ -bha ‘ka dhɛɛkpɔ -nu ‘wo ya- -yɔɔ bɔ -a –kɔ -ta. Mɛ ‘‘ʋʋ mɛ ‘ö dhɛɛkpɔ -nu ya-90% ‘ö ‘sëëdhɛ ya- -be ‘‘sueisiö ‘gü, yi –dho –mɔɔ -bha ‘yii- -mɛ gba ‘‘sëëdhɛ =bhlëësü ‘ö yi –gɔ =bidonggü -a ‘ka ‘ö -gban :

MƐDHODHIƲ̈ =KLANG
-Data –zian ‘ö -së kö -wo ‘‘dhiʋ̈sü mɛ ‘ka Yesu Klisi -dhiang –zë ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –dhɛ -sü ‘gü

Kö -yö kë yëkë Klisi –dhɛ -mɛ -nu faan dɔ -gɛn ‘ka!

  1. -Yö -kë mü =dhɛ ‘yö ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu ‘gbɛ wo –zota =dhɛ Klisi –bha –dɔdhübhasü bha ‘‘wlaawɔn –mü ?
  2. -Yö -kë mü =dhɛ ‘yö ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu wo –zota =dhɛ Zuda =në dɔ ‘‘dhü -bha Klisi ‘yaa –mü ?
  3. -Gɛnyan =dhɛ =në -bɛnzësü ‘ka –Kwlana ‘gü =dhɛ " mɛ ‘bhaa =mɔɔ- -bha kö kö -yö ga mɛ ‘bha ‘‘gblʋʋ ‘gü" ?
  4. -Yö -kë mü =dhɛ ‘yö ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –wa pö =dhɛ Ala ‘ö ‘mɛ -dhi –dhɛ -a –mawɔn to –kɔ ‘ö -dhi –dhɛ -a ‘ka ‘ö- -mawɔn ‘yaa- -bha kö -yö bɔ ‘‘saapë ‘bha –ta ?
  5. -Yö -kë mü =dhɛ ‘yö ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu wo –zota (‘‘fuë ‘‘fuë) =dhɛ -a –nu këwɔn –sɛngbë -nu –dho –zuu yaa ‘‘piʋ̈ kë -a –nu –bha ?
  6. -Kɔ -mɛɛ =në ‘‘Mɔɔsëë -bha –dhɛga –dhɛkpaɔ ‘‘dia ‘güsü ‘ö ‘waa- ‘‘wɩɩ- -bha =dhɛ dhasü -yö =zotansü ‘ö Klisi ‘gü -a ‘ka ?
  7. -Yö -kë mü =dhɛ ‘yö -dɔbhadhü ‘dhö " ‘‘wlaawɔn " ‘ka ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu =gban ‘gü, ‘kö ‘waa –Kwlana waa- -nu –bha ‘tɔng- ‘wo- sadhia –kë bha- ‘gü =wɛ ?
  8. -A kë -sü kö ‘‘mɔɔsëëbhomɛ ‘‘pɛpɛ =gban –wo –yö kë do –dɔbhadhü -wɔn ‘gü bha –a ‘klɔɔ- -yö -zuu ‘gü mü =dhɛ ?
  9. ‘Më -kë ‘yö Yesu –yö ‘wɔnzaɔn –zɔn =mlɛɛ ‘ö Moizö -ya =wlüü ‘‘dhü -bha bha ‘ö- -zɔn =dhɛ dhasü ‘bha ‘yii ‘dho kë kö yö -zë -a ‘‘dhiʋ̈ ‘yii wlüü‘‘ –dɔbhadhü -bha ? =Ya kë ‘‘dhʋ̈ kö Yesu –bha dɔdhübhasü -ya –zɔn =dhɛ -a këwɔn ‘ya- =dhɛ =mlɛɛ ‘dhö –ee ?
  10. ‘Pakö ‘‘bhlaanë bha –yö -më =në- zɔn Eblö -nu ‘wo gun =dhuëng ‘ka –a –nu –dhɛ ‘yö ‘më -kë ‘yö Yesu –yö -kë kwa –bha ‘Pakö ‘‘bhlaanë ‘ka ?
  11. ‘Wɔndhokëdhia =dhɛ =në ‘ka =mɔɔ- -bha ‘ka –kpan –bha ‘‘Tan ‘‘sëëdhɛ -gɔ 22 ‘gü ‘ö- -nu pöwo ‘güwɔn –yö -kë -Nëngkwë -dɛɛ ‘gü ? –A –dhɛkpaɔdhiawo –nu bha, -a –mɛɛ =në ka –bhaa ‘gü, dho =mɔɔ- -bha ‘ö ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –zokun =dhɛ ‘Klisi kë -dɔ ‘‘dhü -bha ‘‘dhʋ̈ =dedewo ?
  12. ‘Më -kë ‘yö Yesu –yö =bhɛɛ ‘ö- pö: " N Dë! N Dë, ‘më -kë ‘yö ‘i =taa zun N -bha?" A Dë -yö ö =taa –zun –a –gɔ ‘‘dhʋ̈ =dedewo -ee?
  13. -Këdosü bha –a ‘gü -yö kë -gwlü Klisi –dɔdhübha –sü ‘gü -ee? Bhɛɛwo ya- ‘klɔɔ- -mü -më ‘ka?
  14. ‘Më -kë ‘yö 53:4-7 –yö -kë mɛ -zokunwo =dede ‘ka –Nëngkwë zii ‘gü Yesu –bha –kë ‘‘saa- ‘ka –sü ‘ö kwa ‘‘gblʋʋgü -a –bü ‘gü? –Wokpö bha –ka- -kun ka zuë‘‘ ‘‘piʋ̈ -ee?
  15. ‘‘Tamaga –kaɔng –yaaga bha- ‘klɔɔ -mü -më ‘ka –dhɛkpaɔdhiapömɛ Zakadhi –bhaa ‘ka ‘yö -wo bha- ‘güwɔn –yö -kë -Nëngkwë zii ‘gü mü =dhɛ? Yesu =në ‘ö Yahweh ‘ka, ‘‘iin Dëmɛ -mü -ee?
  16. ‘Më -kë ‘yö Matiö 20:28 ‘ö =mɔɔ- -bha ‘ö mɛ wɔkɔ -nu waa mɛ -tosɛa kë -kɔ -nu =gban =slëë- bho pin- -ta ?
  17. ‘Më -kë ‘yö Yesu ‘yii ‘ö -gbɛɛn ‘kpɔ ‘‘iin ‘yii =dua kö -yö ‘dho ‘‘sɛ ‘bha ‘gü =dhɛ Liban ‘‘iin Siidhi Kö ‘pë ‘ö ‘‘yan ‘to sië- -gɔ Zedhizadhɛmö -ya –dɔ ‘kpakpadhö?
  18. -Naa –mɛɛ =në Yesu –bha bhɛɛ‘‘ –kɔ -blɛɛsü waa- =plɛɛ -naa ‘ö- wo ‘‘tʋʋdhɛ ‘gü Gɛsenemane –dhɛ ‘gü bha- ‘gü? 
  19. ‘Më -kë ‘ö ‘dhɛ Yesu –yö go ga ‘gü ‘yö ö -bha =klang –nu –klaa ‘kwëë- -deewo ‘yö- -nu =klang –kë -a –bha gasü ‘ö ‘‘saa- ‘ka ‘ö- -gɛn –yö go –Nëngkwë zii ‘‘kɛɛ kö ‘mɛ wo bha =wa gun =wa ‘‘kan –a –bha? 
  20. Kö =wa bo –Zuu ‘‘slʋ̈ʋ̈slʋ̈ʋ̈ -bha ‘‘gübhɩɩdhɛ =slɔɔ -sü ‘ka, Piɛdhö waa =klang –nu –kpɛɛ -nu ‘wo ‘‘plüün –da ‘Zufö -nu –ta? =Klang   –nu –bha –dɔ ‘‘dhitʋng –sü ‘ö -kpɛawo bha- ‘klɔɔ- -mü -më ‘ka ? 
  21. ‘Më -kë ‘yö ‘dhang- -bha ‘wɔn zii –nu ‘ö -kë waa Yesu –bha –dɔbhadhü ‘‘dhiʋ̈sü ‘ö ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –dhɛ ‘‘gbɩɩ-? –Më =në- -dhɛ ‘dhö- -bha –dewɔndhiʋ̈sü ‘ka ‘ö ‘kwa dho –a –dhɛ kwa Dë -gɔ kö -ya kë -a –nu –dhɛ? 
  22. -Yö -kë mü =dhɛ ‘yö Tsitusö waa Flaviusö -nu –bha ‘sëëdhɛ ‘wo- -bɛn zë ‘ö -gban Yesu –bha gasü -bha bha ‘ö -bhlëësü ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –bhaa ‘ka?
  23. =Kɔdhiʋ̈ -yë -nu ‘wo- -kë glafiti (pëblɛɛn ‘ö ‘wo- -pë -kë) ‘ö ‘mɛ =waa- dɔ ‘‘dhü -bha ‘ö- -mɛ -gɔ ‘dhö bhɔ -sü ‘ka =soofëng ‘ö -gwlüdëdhɛ -kɔ ‘ö dɔ -sü ‘ka ‘wlɔmö bha- ‘gü ?
  24. ‘Më -kë ‘yö Jamal Abd-al-Nasser kë- pö -wɩgüpë -nu ‘gü =dhɛ ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –yo ‘mɛ ‘wo Yesu dɔ ‘‘dhü -bha –wa –nu –dɔ ?
  25. -Gowɔnyaagüsü =trɔɔn =dede ‘ö- ‘gü yö -mü -më ‘ka ?
  26. Zufö -nu –bha ‘‘sëëdhɛ -dɛɛ -nu –wo Klisi –dɔdhübhasü -dhiang –zë mü =dhɛ ?
  27. -Gɛnyan =dhɛ ‘ö -Kwlana –yö -wodhiʋ̈loomɛ -nu ‘wo Zufö ‘ka ‘wo mɛ zë- ‘ka ? –Yö -kë mü =dhɛ ‘yö Maadu, –yö ‘pë ‘yaa- ‘gü -a –kë, ‘yö -kɔ Klisi –bha –dɔdhübhasü ‘ka ?  
  28. -Gbɛkiëdhɛ yaa ‘ö -Kwlanawo Maryam 19:33 ‘gü bha, Klisi –yö ö -de –bha bhɔ -sü waa- -bha gasü -pö mü =dhɛ ? –Wo bha –a ‘klɔɔ- ‘ö go Biblö ‘gü ‘ö ‘kwa =mɔɔ- -bha ‘kwa- =slɔɔ -Kwlanawo ‘ö dhiang ‘ö- zë bha- ‘gü -dhɛ ‘pö ‘mɛ ? 
  29. -Zɔnkwëëwɔn –mɛɛ =në ‘ka –kpan –bha Klisi –bha =gbɛkiëdhɛ ‘ö  -ya –sü ‘ka (-Kwlana Maryam 19:33) ‘gü waa ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu zëdhiang ‘ö  Yahya –ya pö (-Kwlana Maryam 19:15) bha- ‘gü?
  30. ‘Më -kë ‘yö ‘wo Ala –dhɛ " ‘‘kpëngkëmɛgɔmɛ -nu –gɔtamɛ " Klisi –bha gasü ‘ö =zɔngsü ‘ka bha- -wɔn ‘gü ? ‘Yö ‘wɔn bha Biblö -ya  –pö -a ‘gü mü =dhɛ?
  31. Ala –bha ‘‘kpëngkësü ‘kpii- ‘ö- -kë Zufö -nu ‘‘glʋʋ -ta waa Klisi –depö ?
  32. -Kɔ -mɛɛ =në Maadu –ya –kë -a ‘ka ‘yö -kë -së ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu waa –bɔ Yesu ‘kamɛ -nu =gban –dhɛ -wokpö dosɛng ‘ö- pö -a ‘ka ? –wokpö do ‘ö- pö ‘‘dhʋ̈ bha –a ‘klɔɔ- -mü -më ‘ka ?
  33. -Kɔ -mɛɛ =në -Kwlana –yö ‘dhang- bho- ‘‘dhiʋ̈ =dhɛ Klisi –yö -dho Ala ‘‘piʋ̈ ‘‘kɛɛ ‘yö -kɔ -zëwo –a –bha gasü ‘ö ‘‘gblɔɔdhö bha- ‘ka ?
  34. -A ‘klɔɔ- -mü =dhɛ, ‘‘Mɔɔ- ‘seë- -bhaa ‘ka, =dhɛ Klisi –yö ‘‘bhɩɩ- ‘‘kɛɛ Maadu =ya ga ? 
  35. ‘Më -kë ‘yö Zufö -nu zëdhiang ‘ö -Kwlana al-Nisâ’ 4:157 ‘gü bha, ‘ö pö -yö -kë -a –bha ‘ö =sua =dede ‘ka?
  36. ‘Më -kë ‘yö Maadu –bha –kɔ -sü ‘‘dhiʋ̈dhiʋ̈sü ‘ö -kë =dhɛ " ‘wii kë -a zë (‘yö) ‘wii kë -a dɔ ‘‘dhü -bha bha " ‘ö -kë ‘wɔn =dede ‘ö- -zɔn kwa –dhɛ =dhɛ Madhi gbö bha –yö kë -go ga ‘gü ‘‘dhʋ̈ =dedewo tɛan ‘ka?
  37. -Kɔ -mɛɛ =në ‘ö ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –bha ‘wɔndɔmɛ -nu –wo –wokpö ‘ö -Kwlana ‘gü =dhɛ Klisi ‘yii dɔ ‘‘dhü -bha –bha, ‘‘kɛɛ -yoö =deyaan =në- -kë =dhɛ -yö -dɔ ‘‘dhü bha bha- ‘gü pö- ‘ka ?
  38. ‘Më -kë -kë ‘yö -së kö ‘wɔn ‘ö-gban –dɔ ‘‘dhü -bha –sü -bha bha –a –kwɛzlan –yö bho ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –dhɛ ‘kö =dee yö -ziaan kwa dhɛɛ‘‘ –da ?
  39. -Kɔ -mɛɛ =në ‘kwa ziaan bho ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu ‘ka kö -wa ‘gü ma =dhɛ -wo –kë ‘wɔnyaakëmɛ -nu ‘ka ‘ö ‘wo ‘‘gan ‘gü ?
  40. -Kɔ -mɛɛ =në ‘ö -Kwlana –ya pö- ‘ka =dhɛ ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu =gban –dho ‘dho ‘‘wo –kaso ‘gü ?
  41. Dhiang ‘ö =gban Ablamö -bha ‘ö gbö --kë ‘‘saapë ‘ö ‘kwaa- pö -blɛɛsü bha,  ‘ö -kë Ala –bha –dhɛwo ‘ka bha –ya –kë ‘ö kwa ‘‘dhi –yö -kan Yesu –bha –kë ‘‘saa- ‘ka kwa –wɔn ‘gü -sü ‘ö gbaɔ ‘‘wɛɛwɛ ‘ka bha –a –dhiang zë -sü -bha ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –dhɛ ?
  42. ‘Më -kë ‘yö- -dhɛ ‘dhö- -bha kö ‘kwa –a –wɔn –kɔ =dede kë ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –dhɛ -a pö ‘wo- wo =dhɛ " mɛ ‘bha =mɔɔ- -bha kö -yö mɛ ‘‘wɛɛ ‘bha –bha ‘wɔnyaa –kwɛɛ ‘sü bha =wɛ"?
  43. Klisi, Zlan –bha ‘‘bhlaanë ‘yö kë ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu =gban –bha ‘wɔnyaa –bho –nu –bha –a –bha –ga ‘‘dhü -bha –sü ‘gü ‘‘iin Yesu –dhö nu –dɛɛwo kö -yö ga ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu –wɔn ‘gü -dewɔndhiʋ̈sü ‘ka ? =Ya kë =dhɛ -a –nu –bhaa ‘wɔnyaa =ya bho-  -nu –bha, =Ya kë =dhɛ -a –nu –bha dhasü =ya =mɔɔ ‘‘kwëë, ‘më -kë ‘yö -bɔ Yesu ‘kamɛ -nu ‘kwaa =mɔɔ- -bha kö ‘wɔnsë ‘ö go dhanggü bha ‘kwa- pö- -nu –dhɛ? 
  44. Ka –bha ‘wɔndɔdhe ‘gü, ‘më Nëngkwë -dɛɛ ‘gü ‘ö -gban Klisi –bha saan‘‘ –sü waa- gasü ‘ö ‘‘Mɔɔsëëbhomɛ -nu dho ‘dhang- bho- ‘‘dhiʋ̈?

Mɛ ‘‘ʋʋ mɛ ‘ö- ‘‘piʋ̈ =dhɛ ‘ö ‘sëëdhɛ ya- -wopö yi- ‘‘sɛ -kë -a –mɛ -dhɛ kö -yö ‘sëëdhɛ ‘dhɛ ‘ö --dhi –a –dhɛ ‘ö -a ‘gü -së ‘ö ‘dhang- bha –a ‘‘dhiʋ̈ ‘ö mɛ =gban –wa dɔ -ya ‘sü kö -yö ‘sëëdhɛ ‘ö ya –a –yɔɔ bɔ. Yi ‘‘yan –yö ka –bhaa –yɔɔ -nu ‘ö -bɛnzësü ‘ka –a –gɔ waa ka –bha drɛɛsö yi dho ‘sëëdhɛ bɔ ka –dhɛ -a –bha –a ‘dhö. Yi –bhɛɛ Yesu –dhɛ ka –wɔn ‘gü, =dhɛ -kɔ ‘ö- ‘‘piʋ̈ ‘ö ka –ta ‘‘pʋ, ka –takun, ka faan dɔ, -yö ka –maakë kö -yö ‘to ka –todhʋ̈sü ka yi ‘‘pɛpɛ =gban ‘ka!

Dhɔɔbhaamɛ ü -bha yëkëmɛ,

Abd al-Masih waa- ‘‘dheebhang -nu.

Send your replies to:

GRACE AND TRUTH
P.O.Box 1806
70708 Fellbach
GERMANY
or by e-mail to:

info@grace-and-truth.net

www.Grace-and-Truth.net

Page last modified on May 25, 2023, at 01:20 PM | powered by PmWiki (pmwiki-2.3.3)