Previous Chapter -- Next Chapter

Azịza nye akwụkwọ nta ahụ: CHINEKE NKE “NA-ADỊGHỊ ADỊ”

N'ime 1983, Islamic Propagation Center bipụtara akwụkwọ nta aha ya bụ Chineke nke Na-adịghị Adị, nke e bipụtara nke mbụ dị ka akụkọ n'otu akwụkwọ akụkọ Alakụba mpaghara Al-Balaagh na 1980, dị ka nzaghachi nye nzaghachi m degara ụfọdụ nkuzi megide Ndị Kraịst okwukwe nke Ahmed Deedat na kaseti. Akwụkwọ nta ahụ nwere ọtụtụ ihe e hotara na Baịbụl, karịsịa site n’Oziọma anọ, bụ́ ndị metụtara ndụ elu ala Jizọs dịrị ndụ ruo afọ iri atọ na atọ n’ụdị mmadụ. Nke ọ bụla n’ime okwu ndị a bụ aha nke e ji “Chineke” nọchiri aha Jizọs, na-ekwukwa banyere mmadụ ya nke yiri ka ọ na-akwa nkwenkwe Ndị Kraịst na chi ya emo. Onye dere akwụkwọ nta ahụ depụtara ebumnuche ya n'okwu ndị a:

Nhọrọ nkenke nke akụkụ Akwụkwọ Nsọ ndị e hotara n’akwụkwọ nta ahụ na isiokwu ndị dị n’elu ha na-egosi ụzọ onye odee siworo malite ịkwa chi nke Kraịst emo:

Dị ka onye ọ bụla na-agụ akwụkwọ nta ahụ pụrụ ịhụ, akụkụ Akwụkwọ Nsọ ndị e hotara na-ekwu banyere ọdịdị mmadụ Jizọs na ndụ dị mkpirikpi o biri n’ụwa karịsịa. Ebumnuche nke edemede a bụ na Jizọs agaraghị abụ Chineke n'ihi na ọ bụ mmadụ ma nọrọ n'okpuru oke okike niile nke agbụrụ mmadụ (ya bụ, agbụrụ, mba, mmetụta mmadụ, adịghị ike anụ ahụ, wdg).

Onye dere edemede a, nke a na-akpọghị aha ya n'akwụkwọ nta ahụ mana ekwuru na ọ bụ Mohammed Seepye na mbipụta Al-Balaagh nke o dị na ya, akọwapụtala n'ezoghị ọnụ na ọ dịghị etinye uche na ozizi Ndị Kraịst nke Atọ n'Ime Otu, kama o kwupụtala. Nkwenye nke Ndị Kraịst na Jizọs dị ka Chineke kpam kpam (ya bụ, na-ewepụ Nna na Mmụọ Nsọ na-enweghị nrụtụ aka n'ọkwa Jizọs dị ka Ọkpara Chineke). Ọ maara na mgbe Ndị Kraịst na-ekwu na Jizọs bụ Chineke nke a pụtara na ọ na-ekerịta ọdịdị dị nsọ nke Nna (nke m ji nlezianya mee ya n'okwu ndị ahụ isiokwu dị n'ime ya site na nzaghachi m nye teepu Deedat) na Mmụọ Nsọ n'ime atọ atọ. Ma o jiriwo aghụghọ gbanwee nke a site n’ịkọwa ozizi Ndị Kraịst, na-akọwapụta ya dị ka nkwenkwe na Chineke, bụ́ isiokwu a, bụ Jisọs, ma gbakwaa arụmụka ya nile n’echiche a.

Ndị Alakụba na-ekwu n'ụzọ ziri ezi na a na-aghọtahie Islam na-akọwahiekarị ya na ọdịda anyanwụ. Nke ahụ bụ eziokwu, mana ọ bụkwa eziokwu n'ikwu na ndị Alakụba na-eme otu ihe ahụ na nkwenkwe Ndị Kraịst banyere Jizọs Kraịst. Ha aghọtachaghị ozizi chi nke Kraịst ma ọ bụ kpachapụ anya na-akọwahie ya ka o kwekọọ na nzube ha. Ọ bụ ozizi Ndị Kraịst bụ́ isi na Jizọs bụ Ọkpara nke mmadụ nakwa Ọkpara Chineke. Ọ dịghị ihe ziri ezi n'arụmụka ọ bụla megide chi nke Jizọs bụ́ nke dabeere nanị ná erughị eru ụmụ mmadụ ndị o kpachapụrụ anya were n'oge ndụ ya dị mkpirikpi n'ụwa. Ọ ga-abụ mgbanwe na-atọ ụtọ ịhụ n’ime Jizọs Ọkpara Chineke nke dabere n’ezi obi n’ozizi ahụ kpọmkwem dịka e depụtara ya na Baịbụl, ọ bụghị n’ịkọwahie ya dịka anyị na-ahụ n’akụkọ Seepye. O nwere otu akụkụ Baịbụl nke zara isiokwu nke isiokwu a n'ụzọ sara mbara:

Okwu Grik maka “ụdị” e ji mee ihe n’amaokwu a bu ihe pụtara “ihe dị mkpa” ma ọ bụ “ọdịdị”. Ihe atụ kwesịrị ekwesị nke ihe a pụtara bụ cliché anyị “otu apụl ruo isi”, nke pụtara na ọ bụ apụl site na ya. Nke a bụ ihe okwu e ji mee ihe ebe a pụtara “ụdị” pụtara. Akụkụ akụkụ ahụ na-akụzi na ọdịdị mbụ na ihe dị mkpa nke Jizọs bụ nke chi naanị ya na, na-ekwu okwu nsọpụrụ, "site na site na". Otú o sina dị, n’adịghị ka Adam, nwoke mbụ ahụ, bụ́ onye chọrọ ịdị ka Chineke site n’iri mkpụrụ sitere n’osisi ezi ihe na ihe ọjọọ, Jisọs, n’agbanyeghị na ọ bụ Chineke site n’okike ma nwee ụdị ọdịdị ahụ dị ka Nna ebighị ebi nke eluigwe, echeghị ya echiche dị mkpa maka ebube ya ijidesi ọnọdụ ahụ n'eluigwe. Kama nke ahụ, n'ịdị umeala n'obi zuru oke, o wedara onwe ya ala wee ghọọ mmadụ wee si otú ahụ hụ ya n'ụdị "ụdị" mmadụ (ya bụ, ọ ghọrọ mmadụ site na mgbe niile). Dịka ndị mmadụ si n'okike bụrụ ndị ohu Chineke, o si otu a were “ụdị” ohu n'agbanyeghị na ọ bụghị ohu Chineke site n'okike. Isi ihe bụ na o ji aka ya yipụ ebube Chineke ruo otu oge wee were ọdịdị mmadụ ka o wee gbapụta ndị nwoke na ndị nwanyị wee si otú ahụ mechie ọdịiche dị n’etiti Chineke na mmadụ nke mmehie kere. Nke a bụ nzube bụ́ isi o ji bịa n'ụwa n'ụdị mmadụ.

Ịdị umeala n'obi zuru oke na amara na-eweda onwe ya ala dugara ya karịa Adam, dịka ohu Chineke sitere n'okike, ka achọrọ ka ọ gaa. Ọ ghọrọ nrube isi ruo ọnwụ, ọbụna ọnwụ n’elu obe. O si n'oche-eze elu-igwe ridata rue ebe kachasi ala n'elu uwa. Otú ọ dị, e mere nke a ka e wee welie ndị ikom na-eme mmehie gaa n’ọkwa dị elu nke ụmụ Chineke site n’ọrụ mgbapụta ya. N'ihi na ọ dabàra n'ime omimi nke nhụsianya nke mmadụ, Chineke mere ka ọ dị elu n'ebe dị elu nke elu-igwe:

N’iru ya, n’ime afọ ndị na-abịa, n’ebube ebighị ebi ya nke ọ maliteghachiri ugbu a, mmadụ nile na ndị mụọ-ozi nile ga-ehulata ma kweta ya, ma-ọbụ n’otuto ma-ọbụ n’irute isi n’ezi ọnọdụ ya.

N'iburu n'uche na o were ọdịdị mmadụ ma jiri aka ya họrọ ido onwe ya n'okpuru njedebe na adịghị ike nke ọdịdị ahụ, mmadụ nwere ike ịhụ n'ezie na ọ dịghị ikpe megide chi ya dabere na mmadụ ya (gụnyere usoro ọmụmụ nke ọ họpụtara ka ọ kesaa. obodo o were, na usoro mmadu o nakweere) nwere ihe obula, N'ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ n'ọnọdụ ọ bụla ebe okwu ahụ bụ́ “Chineke” pụtara n'isi okwu ndị dị n'isiokwu Seepye, mmadụ pụrụ iji ntụsara ahụ dochie okwu ahụ bụ́ Nwa nke mmadụ n'enweghị akara ọ bụla e chegharịrị echegharị, utu aha ndị ahụ nwekwara ezi uche. (M na-ekwu na ọ fọrọ nke nta ka ọ bụrụ nke ọ bụla kpachapụrụ anya, dị ka ụfọdụ isiokwu na-akọwahiekwa ihe odide ndị e hotara n'okpuru).

Ndị Kraịst anaghị ekwu na “Allah bụ Kraịst, nwa Meri” dị ka Kor’an kwuru na ha na-eme (inna-l-laaha huwa-l-Masiihu-bnu Maryam - Sura al-Ma’ida 5:72), na bụ, na Chineke bụ Jizọs. Anyị kwenyere na Chineke bụ Onye Kasị Elu n'ịdị n'otu atọ nke mmadụ, Nna, Ọkpara na Mmụọ Nsọ, na naanị Ọkpara ahụ weere ọdịdị mmadụ dịka nwoke ahụ Kraịst Jizọs.

Anyị kwenyere na Ọkpara ahụ nọ n'okpuru ikike nke Nna (n'otu aka ahụ, utu aha ndị ahụ na-egosi nha anya n'ụdị na ọdịdị dị n'etiti ha n'otu akụkụ na ido onwe ha n'okpuru otu n'aka nke ọzọ). Anyị kwekwara na e zitere Ọkpara ahụ n’ụwa dị ka nzube na uche Nna si dị, dị ka Jizọs n’onwe ya kwuru, sị: “Abịaghị m n’onwe m, kama ọ bụ ya zitere m” (Jọn 8:42). N'otu aka ahụ, anyị na-anabata na ọ dịghị eme ihe ọ bụla n'onwe ya ma ọ bụghị nanị ihe Nna chọrọ ma na-eme na, n'ihi na ọ bụ Ọkpara ebighị ebi nke Chineke, nwere ike ime ihe nile iji tinye uche na ọrụ nke a dị nsọ (Jọn 5:19). Ndị a bụ ozizi Ndị Kraịst bụ́ isi.

Ọdịiche dị mkpa dị n'etiti echiche Ndị Kraịst na ndị Alakụba banyere Kraịst abụghị na nghọta ha nwere banyere ido onwe ya n'okpuru ọchịchị dị elu, ma ọ bụ n'ihe ha kwenyere na ọ bụ mmadụ n'akụkụ nile mgbe ọ nọ n'ụwa. N'ebe ndị Alakụba nọ, anyị na-anabata na ọ kwuru naanị dịka e nyere ya iwu ka o kwuo (Jọn 12:49) nakwa na ọ dị onye ka ya ukwuu (Jọn 14:28). Anyị dị iche n’ụzọ bụ́ isi n’ihe anyị kweere banyere ọdịdị ya, n’ihi na Islam ekwereghị ya ihe karịrị mmadụ na ibu amụma, ebe Iso Ụzọ Kraịst na-akụzi na Chineke kwuru okwu site n’aka ya, ọ bụghị dị ka onye amụma, kama dị ka Ọkpara o si n’aka ya mee ihe nile, onye na-egbukepụ ebube ya, na onye “na-ebu akara nke ọdịdị ya” (Ndị Hibru 1:3).

Akwụkwọ nta dị ka Chineke nke Na-adịghị Adị nke na-anọchi anya Jizọs na ozizi Ndị Kraịst dị ka Chineke kpam kpam, na-enweghị nrụtụ aka n'ebe Nna na Mmụọ Nsọ ma ọ bụ n'okpuru ya n'okpuru ndị mbụ nọ n'isi, na-akọwahie Iso Ụzọ Kraịst kpam kpam. Akwụkwọ ndị dị otú ahụ abaghị uru ọ bụla. Ọ bụrụ na ndị Alakụba ga-enyocha nkuzi a naanị maka ihe ọ bụ n'ezie, ha ga-ahụ na ọ bụghị n'ebe dị anya na nke ha dị ka ha na-eche n'ozuzu, ma eleghị anya, ga-abịarute n'eziokwu na nso nso nke onye Jizọs bụ n'ezie - ọ bụghị “Chineke” onye “na-adịtụghị mgbe” ma ọ́ bụghị Ọkpara ebighị ebi nke si n’eluigwe nke na-anọgide n’ezie “otu ahụ ụnyaahụ, taa na ruo mgbe ebighị ebi” (Ndị Hibru 13:8).