Previous Chapter -- Next Chapter
8. Akpachapu Anya di N’etiti Kraist na Adam
Na nke ikpeazụ a, amụrụ m amaokwu ndị ọzọ Koran banyere Kraịst na Adam, na-anwa oge ikpeazụ iji gosipụta na Koran ịha nhatanha n'etiti Adam na Kraịst, nke ndị nkuzi Muslim m kụziiri m. Ma ọ nweghị isi. Kama nke a, achọpụtara m na ọdịiche ndị ọzọ dị iche n'etiti Kraist na Adam dị n'ime akwụkwọ anyị ndị Alakụba. M na-achikota ha na esemokwu ndị a, na-ehota amaokwu Koran dị mkpa n’otu n’otu.
NDIMIICHE 33 : Adam kwupụtara mmehie ya wee rịọ Allah maka mgbaghara. Kraist, n’arughi Chineke ka O nye ya ihe n’ihi n’enweghi nmehie ikwuputa ya na idi ocha site na nwata. Na nke a Adam na Kraịst dị iche iche.
Banyere Adam anyi guru mgbe ya na nwunye ya richara nkpuru sitere na osisi a machibidoro iwu ma Allah kọchara ha maka nke a, n'ihi na ọ machibidoro ha iwu na mkpụrụ osisi ahụ:
Ha kwuru (ya bụ Adam na nwunye ya), “Onyenwe anyị! Anyị emejọla onwe anyị. Ma ọ bụrụ. na ị gaghị agbaghara anyị ma meere anyị ebere, anyị ga-esokwa ná ndị e meriri.” (Sura al-A'raf 7:23)
قَالا رَبَّنَا ظَلَمْنَا أَنْفُسَنَا وَإِن لَم تَغْفِر لَنَا وَتَرْحَمْنَا لَنَكُونَن مِن الْخَاسِرِينَ (سُورَة الأَعْرَاف ٧ : ٢٣)
N'ebe a, o doro anya na Adam kwupụtara n'ihu Chineke na ya emehiewo nakwa na ọ chọrọ mgbaghara nke Chineke. Mana onweghi ebe obula na Koran anyi puru ihu ebe o di, nke Kraist rioro Chineke ka mgbaghara nmehie obula ighi. Kama ayi guru maka ya nokwu nke Mo nke Chineke onye gosiputara Meri bayere Kraist:
Ya onwe ya (Mọ nke Allah nke puru igosi Meri dika nwoke) siri, “N'ezie, abughi m ihe ọzọ ma ọbụghị onye ozi nke Onyenwe gị inye gị nwatakịrị nwoke dị ọcha.” (Sura Maryam 19:19)
قَال إِنَّمَا أَنَا رَسُول رَبِّك لأَهَب لَك غُلاَما زَكِيّا (سُورَة مَرْيَم ١٩ : ١٩)
Ya mere ọdịiche dị n’etiti Adam na Kraịst doro anya: Adam mehiere, mana Kraịst emehieghị. Ọzọkwa Adam rịọrọ Chineke maka mgbaghara, n’ihi na o mehiere, mana Kraịst ajụghị Chineke mgbaghara, n’ihi na ọ naghị emehie. N’ebe Adam na Kraist di otua, ha puru iche.
NDIMIICHE 34 : Kraịst rubeere Chineke isi, ya mere, Chineke mere ka Kraịst si n'ụwa bilie gaa n'onwe ya n'eluigwe. Ma Adam nupụụrụ Chineke isi, n'ihi ya, Chineke wedara ya ala site na Paradaịs nke eluigwe gbadata n'ụwa. N'ime Kraist na Adam di otu a na ha di ozo na ibe ha.
Banyere Kraist, anyi guru ihe okwuru mgbe onwu ya na mkparita uka ya na Allah, mgbe ebiliri ya na Allah nelu igwe:
116 (Ọ bụ) mgbe Allah kwuru, “Isa, Nwa ma ọ bụ Meri! You gwara ndị mmadụ, ‘Were m na nne m dị ka (ịbụ) chi abụọ na mgbakwunye na Allah?’ ”Ọ (ya bụ, Kraịst) kwuru,“ Otito dịrị gị! Enweghị m ike ikwu, ihe m na-enweghị ikike ikwu.. (Na ọbụlagodi) ọ bụrụ na m gaara ekwu ya, ya mere, n'ezie, ị (gaara) ama ya. I ma ihe di na nkpuru obi m amaghikwa ihe di na nkpuru obi gi. N'ezie, ị bụ (kpụ ọkụ n'ọnụ) maara ihe na-agaghị ahụ anya zoro ezo. 117 Agwaghị m ha ma ọ bụghị ihe ị nyere m n’iwu, sị, ‘Fee Allah, Onyenwe m na Onyenwe gị!’ Gị onwe gị (Allah) wee bụrụ onye akaebe n’ebe ha nọ, ebe m ka nọ n’etiti ha Ma mgbe ị mere ka m nwụọ (ya bụ ịnwụ), ị bụ onye na-eche ha nche ma ị bụ onye akaebe nye ihe niile.” (Sura 5:116+117)
١١٦ وَإِذ قَال اللَّه يَا عِيسَى ابْن مَرْيَم أَأَنْت قُلْت لِلنَّاس اتَّخِذُونِي وَأُمِّي إِلَهَيْن مِن دُون اللَّه قَال سُبْحَانَك مَا يَكُون لِي أَن أَقُول مَا لَيْس لِي بِحَق إِن كُنْت قُلْتُه فَقَد عَلِمْتَه تَعْلَم مَا فِي نَفْسِي وَلا أَعْلَم مَا فِي نَفْسِك إِنَّك أَنْت عَلاَّم الْغُيُوب ١١٧ مَا قُلْت لَهُم إِلا مَا أَمَرْتَنِي بِه أَن اعْبُدُوا اللَّه رَبِّي وَرَبَّكُم وَكُنْت عَلَيْهِم شَهِيدا مَا دُمْت فِيهِم فَلَمَّا تَوَفَّيْتَنِي كُنْت أَنْت الرَّقِيب عَلَيْهِم وَأَنْت عَلَى كُل شَيْء شَهِيدٌ (سُورَة الْمَائِدَة ٥ : ١١٦ و ١١٧)
N’ebe a ka Kraist kọwaara Allah n’eluigwe echiche ya n’ebe ọ nọ dịka Chineke: Ọ gaghị ekwe omume Kraist ikwu ihe ọ bụla belụsọ, ihe o nwere ikikere ikwu site na Chukwu, naanị Kraist kwuru, ihe Chukwu nyere ya iwu ka o kwuo. Ugbu a ebe ọ bụ na Chineke maara ihe niile ma jụkwa nkọwa a nke Kraịst banyere onwe ya, ọ bịara doo m anya na nkọwa onwe a nke Kraịst bụ eziokwu na ya mere Kraịst ji rube isi ma na-erubere Chineke isi kpamkpam. Nke a bụ ihe kpatara Chineke ji kpọlite Kraịst site na ụwa gaa onwe ya n’eluigwe, dị ka anyị hụburu n’amaokwu site na Sura Al ’Imran 3:55 nke ekwuru n’elu n’elu Isi nke 4. A na m etinyekwu akwụkwọ a:
Ma Allah bulitere ya (ya bụ Kraist) nye onwe ya. Allah bukwara oke ma nwekwa amamihe. (Sura al-Nisa' 4:158)
بَل رَفَعَه اللَّه إِلَيْه وَكَان اللَّه عَزِيزا حَكِيما (سُورَة النِّسَاء ٤ : ١٥٨)
N'aka nke ọzọ, anyị na-ahụ nnupụisi nke Adam gbara ama ebe a:
Ya mere, (n'agbanyeghị Allah ndọtị), ha (ha, Adam na nwunye ya) rie si na ya. Mgbe ahụ (ha abụọ) bụụrụ ha ihere (ya bụ, akụkụ ahụ) pụtara na ha na ha (ozugbo) malitere ịkwanye (uwe) n'elu onwe ha site na epupụta nke Jannah (Ogige Ubi nke Paradaịs) Adam we nupụrụ Onye-nwe-ya isi, o wee gahie ụzọ. (Sura Ta Ha 20:121)
فَأَكَلا مِنْهَا فَبَدَت لَهُمَا سَوْآتُهُمَا وَطَفِقَا يَخْصِفَان عَلَيْهِمَا مِن وَرَق الْجَنَّة وَعَصَى آدَم رَبَّه فَغَوَى (سُورَة طَه ٢٠ : ١٢١)
Ihe akaebe doro anya a nke nnupụisi Adam megide Chineke bụ ihe kpatara ya, ihe kpatara ya bụ na Chineke wedara ya ala site na Paradaịs nke elu igwe gbadata n'ụwa, dịka anyị hụworo n'elu na Sura al-Baqara 2:36 (lee Isi nke 4 n'elu).
Ya mere, ozo, ayi nwere ihe di iche nke di n’etiti Kraist bu Adam: Kraist rubeere Chineke isi n’enweghi nsogbu, ebe Adam nupuru isi na Chineke.
Ugbu a abịala m na nke ikpeazụ na nke kachasị nwee uche dị iche n’etiti Kraist na Adam.
NDIMIICHE 35 : Allah gosipụtara Kraist na Mmụọ nke ofdị Nsọ iji rụọ ọrụ ebube Chineke, yabụ na Setan enweghị ike karịrị ya. Mana Koran ekwughi na Adam site na Mo nke idi nso gosiputara Adam ma obu na o mere oru ebube obula, ya mere Adam dara dika ihe ojo nye Setan. N'ime Kraist na Adam di otu a.
N'ime amaokwu Koran atọ ndị a, anyị nwere ike ịgụ gbasara njikọta pụrụ iche n'etiti Allah, Mmụọ nke inessdị Nsọ na Kraịst:
N’ezie, anyị (Allah) mere ka Akwụkwọ ahụ biakwute Mozis. Na mgbe ya na anyị (Allah) mere ka ndị ozi soro ya. Anyi wetaara gi ihe akaebe we biakwute Isa, nwa Meri. na anyi (Allah) egosiwo ya (ya bu Kraist) site na mo nke idi nso. Ọ bụghị na mgbe ọbụla ndị ozi bịakwutere ụnụ were ihe mkpụrụ obi anyị na-achọghị, na unu mere nganga, na (unu) boro otu akụkụ (ụgha) asị ma gbuo (akụkụ ọzọ) n’ime ha (Sura al-Baqara 2:87)
وَلَقَد آتَيْنَا مُوسَى الْكِتَاب وَقَفَّيْنَا مِن بَعْدِه بِالرُّسُل وَآتَيْنَا عِيسَى ابْن مَرْيَم الْبَيِّنَات وَأَيَّدْنَاه بِرُوح الْقُدُس أَفَكُلَّمَا جَاءَكُم رَسُول بِمَا لا تَهْوَى أَنْفُسُكُم اسْتَكْبَرْتُم فَفَرِيقا كَذَّبْتُم وَفَرِيقا تَقْتُلُون (سُورَة الْبَقَرَة ٢ : ٨٧)
Ndị (ahụ) bụ ndị ozi, n'etiti ndị anyị (Allah) họọrọ-ụfọdụ (n'ime ha) n'elu ndị ọzọ (n'ime ha). Site n'aka ha bụ ndị ha na Allah kwurịtara okwu, ya onwe ya Allah mere ka ụfọdụ (n'ime ha) nwee ogo. Anyị onwe anyị (Allah) mere ka ihe àmà (ya bụ ọrụ ebube) wee bịakwute Isa, Nwa nke Meri, na anyị (Allah) egosiwo ya (ya bụ, Kraịst) na Mmụọ Nsọ. Ọ bụrụ na Allah chọrọ, ndị na-eso ha agaraghị egburịta ibe ha mgbe ihe àmà (pụtara) bịakwutere ha. Ma ha ekwekọrịtaghị. Yabụ na ndị sitere na ha bụ ndị kwere, ma site na ha ka ndị ekweghị. Ọ bụrụ na Allah chọrọ, ha agaghị egbu onwe ha, mana Allah na-eme ihe ọ chọrọ. (Sura al-Baqara 2:253)
تِلْك الرُّسُل فَضَّلْنَا بَعْضَهُم عَلَى بَعْض مِنْهُم مَن كَلَّم اللَّه وَرَفَع بَعْضَهُم دَرَجَات وَآتَيْنَا عِيسَى ابْن مَرْيَم الْبَيِّنَات وَأَيَّدْنَاه بِرُوح الْقُدُس وَلَو شَاء اللَّه مَا اقْتَتَل الَّذِين مِن بَعْدِهِم مِن بَعْد مَا جَاءَتْهُم الْبَيِّنَات وَلَكِن اخْتَلَفُوا فَمِنْهُم مَن آمَن وَمِنْهُم مَن كَفَر وَلَو شَاء اللَّه مَا اقْتَتَلُوا وَلَكِن اللَّه يَفْعَل مَا يُرِيد (سُورَة الْبَقَرَة ٢ : ٢٥٣)
(Ọ bụ) mgbe Allah kwuru, “O Isa, Nwa nke Mary! Cheta amara m n’arụ gị na nne gị, mgbe m (Allah) ji mmụọ nke ịdị nsọ gosipụta gị (Kraist) ka (soro ndị mmadụ gwa anyị okwu n’oge m (dị n’afọ) na (mgbe emesịrị) dịka okenye; na mgbe M kuziiri gị Akwụkwọ na Amamihe na Tora na ozioma, na mgbe ị na-eke ụrọ (ihe dị ka ụdị nke nnụnụ) na m ikike, mgbe ahụ ị na-eku ume n'ime ya, o wee ghọọ nnụnụ , na ikike m (ya bụ Allah), na ị ga-ehichapụ onye ìsì na onye ekpenta site n'ikike m, na mgbe ị na-eme ka ndị nwụrụ anwụ pụta (n'ili ha), na ikike m (ya bụ Allah). mgbe m gbochiri ụmụ Israel ka ha ghara imebi ihe megide gị, mgbe ị bịara jiri ihe àmà doro anya bịakwute ha, nke mere na ndị na-ekweghị na ha kwuru, sị: 'Nke a bụ naanị anwansi pụtara ìhè.’” (Sura al-Ma'ida 5:110)
إِذ قَال اللَّه يَا عِيسَى ابْن مَرْيَم اذْكُر نِعْمَتِي عَلَيْك وَعَلَى وَالِدَتِك إِذ أَيَّدْتُك بِرُوح الْقُدُس تُكَلِّم النَّاس فِي الْمَهْد وَكَهْلا وَإِذ عَلَّمْتُك الْكِتَاب وَالْحِكْمَة وَالتَّوْرَاة وَالإِنْجِيل وَإِذ تَخْلُق مِن الطِّين كَهَيْئَة الطَّيْر بِإِذْنِي فَتَنْفُخ فِيهَا فَتَكُون طَيْرا بِإِذْنِي وَتُبْرِئ الأَكْمَه وَالأَبْرَص بِإِذْنِي وَإِذ تُخْرِج الْمَوْتَى بِإِذْنِي وَإِذ كَفَفْت بَنِي إِسْرَائِيل عَنْك إِذ جِئْتَهُم بِالْبَيِّنَات فَقَال الَّذِين كَفَرُوا مِنْهُم إِن هَذَا إِلا سِحْر مُبِينٌ (سُورَة الْمَائِدَة ٥ : ١١٠)
N'ime amaokwu atọ a pụrụ iche nke Koran anyị nwere nkwado nke Chineke, Mmụọ nke ịdị nsọ na Kraịst, Nwa nke Meri. Site na nkwado a Kraist rụrụ ọlu ebube Chineke: ikwu okwu dika nwata, ike ihe ekere eke, ime ka ndi oria di ocha na kwa ime ka ndi nwuru anwu si nili. Isnye bụ Mmụọ Nsọ nke a, onye Chineke jiri kwado ma ọ bụ kwado Kraịst ịrụ ọrụ ebube ya site na nkwenye doro anya nke Chineke? Naanị onye dị nsọ, bụ Chineke n'onwe ya. A na-akpọ Chineke "eze dị nsọ" (al-malik al-qudduus) ugboro abụọ na Koran (Suras al-Hashr 59:23 na al-Jumu'a 62: 1). Hodị nsọ na-emekwa ka Chineke dị nsọ. Yabụ mmụọ nke ịdị nsọ ga-abụ ngosipụta nke ọdịdị Chukwu nke Chukwu. Ọzọkwa Kraịst na-arụ ọrụ ebube Chineke, site na iji ikike doro anya nke Chineke, na-ekwupụtakwa ọdịdị Chineke, n'ihi na naanị Chineke nwere ike ike ma kpọlite ndị nwụrụ anwụ, nke Kraịst mere. N'ihi ya, ọ bịara doo m anya na nyocha m banyere amaokwu atọ ndị a, na Koran na-akụzi nkwado nke mmadụ atọ, onye ọ bụla nwere oke na ọdịdị Chineke: a) Chineke, n'ihi na ọ na-akọwapụta ihe dị nsọ; b) Mo nke idi nso, nihi na o keta oke n’udi nke Chineke nke idi nso; na c) Kraist onye n’eketa oke na ike nke Chineke ike na ịkpọlite ndi nwuru anwu. Ma ihe a nile abughi ihe ochichi nke Kraist ma obu Mo nke idi nso megide Chineke, kama obu site n'uche Chineke. N'ihi na ọ bụ Chineke bụ onye gosipụtara ma ọ bụ kwado mmụọ nke Mmụọ Nsọ nke Kraịst, ọ bụkwa Chineke kwenyere n'ụzọ doro anya Kraist ike, ịgwọ na ịkpọlite ndị nwụrụ anwụ, ọrụ ndị naanị Chineke nwere ike ime, nke bụ nke Chukwu! Ya mere achọpụtara m nkwado nke Chineke n'ụzọ kwekọrọ n'uche Chineke n'ụzọ zuru oke, na-arụ ọrụ n'ime ọrụ ebube Chineke nke ike, ịgwọ na ịkpọlite ndị nwụrụ anwụ. Maka m nke a bụ ihe kpatara na Setan enweghị ike n'ahụ Kraịst na nke a bụ ihe kpatara ya, ihe kpatara Kraịst ji dị ọcha dị ka Chineke n'enweghị mmehie. Nke a bụ ihe ndabere maka Allah ịkpọlite Kraịst nye onwe ya na Kraịst bi taa Chineke nso dị ka mmekọrita ya n'eluigwe!
Kraist bu ihe puru iche na Koran site na Mo Chineke nke Mo Nso. Ma, ọ dịghị ebe na Koran anyị na-ahụ kwuru na Allah kwadoro ma ọ bụ kwadoro Adam site na Mmụọ Nsọ iji rụọ ọrụ ebube Chineke. Kama akuku ayi, akuziri ayi na Setan nwere ike n’ebe Adam no, bu ihe kpatara oji daba n’ime nmehie we dapu na Paradais nke elu igwe. Yabụ ebe a ka m chọpụtara oke esemokwu dị n'etiti Kraịst na Adam: Chineke ji mmụọ nsọ nke Chineke kwado Kraịst nke ukwuu ka ọ rụọ ọrụ ebube dị nsọ, ebe nkwado a nke Chineke na-anọghị na Adam kpamkpam, yabụ Adam arụghị ọrụ ebube ọ bụla, kama o nupuru isi n'ime mmehie megide Chineke wee tufue ọnọdụ ya nke ọ ofụ n'ime Ogige Ubi nke Paradaịs.