Previous Chapter -- Next Chapter

1. Jizọs ọ̀ kpara nkata Mgbalị Mkpebi?

Deedat na-eji isiokwu mgbe nile n'akụkụ mbụ nke akwụkwọ nta ya na-egosi na Jizọs zubere imegide ọchịchị n'izu ikpeazụ ya na Jerusalem bụ́ nke e mesịrị wepụ. N'okpuru isiokwu 'An Aborted Coup' ọ na-ekwu "... nnukwu olileanya ya emezughị. Arụmọrụ a niile gbagọrọ agbagọ dị ka squib na-ekpo ọkụ…” (Deedat, Mkpogide n'obe ma ọ bụ akụkọ ifo?, ibe 10). Ọ ga-abụ ihe iju Ndị Kraịst niile na ndị Alakụba n’anya ịnụ arụmụka ọhụrụ, nke e bu ụzọ mụọ n’ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ narị afọ iri abụọ ka ihe omume ahụ gasịrị, na Jizọs na-eme atụmatụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị. Otu ihe Jizọs na-ezere mgbe niile bụ itinye aka na ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke oge ya. Ọ jụrụ ka a dọba ya n’arụrịta ụka banyere uru ọ dị ịtụ ụtụ isi nye onye mmegbu ndị Rom (Luk 20:19-26), si n’ìgwè mmadụ ahụ pụọ mgbe ha chọrọ ime ya onye ndú ndọrọ ndọrọ ọchịchị (Jọn 6:15), ma na-akụziri ndị ya ihe mgbe nile ndị na-eso ụzọ ka ha ghara ịdị ka ndị na-achọ ike ọchịchị (Luk 22:25-27).

Ndị Juu mere ihe niile ha nwere ike ime iji kweta na Paịlet, bụ́ gọvanọ ndị Rom, na Jizọs na-akwado nnupụisi megide Siza (Luk 23:2) ma ọbụnadị Deedat, n’oge a na-echeghị nche, a manyere ikweta na ebubo a “bụ nnọọ ụgha” (ibe 27). N’ihi ya, ọ dị oké mkpa ịhụ na ọbụna Deedat kwetara na Jizọs “emeghị ka onye na-anụ ọkụ n’obi, onye ndọrọ ndọrọ ọchịchị, onye na-agba ọchịchị mgba okpuru, na onye na-eyi ọha egwu!” (peeji nke 27) wee gaa n'ihu ikwu n'akwụkwọ nta ya:

Ya mere, ọ dị nnọọ ịrịba ama karị ịhụ ka ọ na-agbalị igosi n’ebe ọzọ n’akwụkwọ nta ya na Jisọs nọ n’ezie na-akpa nkata ndọrọ ndọrọ ọchịchị iji napụta ndị Juu n’aka ndị isi ha. Ihe ndị o kwuru na peeji nke 27 nke akwụkwọ nta ya n'amaghị ama wepụrụ kapet ahụ ozugbo n'okpuru akwụkwọ akụkọ nke ya! O kwetara na Jizọs emeghị atụmatụ ime mgbanwe.

Ozizi a bụ n'omume ọ bụla enweghị isi dịka ọ pụtara site na nyocha nke ụfọdụ n'ime arụmụka Deedat maka nkwado ya na anyị ga-atụle nkenke ihe ndị a iji gosi isi okwu ahụ. Anyị na-amalite n’imeso okwu Jizọs kwuru obere oge tupu e jide ya na ndị na-eso ụzọ ya bụ ndị na-enweghị mma agha ga-ere uwe ha zụrụ otu (Luk 22:36). Ọ kọwapụtara nke a ka ọ pụta na Jizọs na-akpọ ha ka ha nọrọ n’ọgbọ agha na ijikere maka jihad agha “dị nsọ” n’agbanyeghị nke ahụ. Ihe sochiri okwu Jizọs a dị oké mkpa. Ndị na-eso ụzọ ya sịrị:

Mma agha abụọ agaghị abụ 'ezuru' iji mee mgbanwe na o doro anya na Jizọs pụtara "zuru nke ahụ", ya bụ, nghọtahie gị maka ihe m na-ekwu. Otú o sina dị, n’ihi na ọ na-agbalị ime ka ndị na-agụ akwụkwọ ya kweta na Jisọs na-eme atụmatụ ime mgbanwe, ọ na-esiri ya ike ịrụ ụka na mma agha abụọ gaara ezuwo ịkwatu ndị isi ndị Juu nile n’Izrel na ozugbo e mesịrị, ndị ọchịchị Rom ha! Dị ka a na-atụ anya ya, arụmụka ya adịchaghị ekweta. Ọ na-emekwu ihe ịchọ mma n’ịtụ aro na e ji “osisi na nkume kee” ndị na-eso ụzọ Jizọs (peeji nke 13) dị ka ụfọdụ ndị na-eme mkpọtụ. Ọnweghị ihe akaebe ọ bụla n’ime Akwụkwọ Nsọ iji kwado nzọrọ a, nke Deedat welitere naanị iji nwaa na ibelata ihe ọjọọ dị ịtụnanya na Jizọs ga-ewere mma agha abụọ zuru oke iji kpalite nnukwu nnupụisi! N'ebe ọzọ Deedat kwuru:

Okwu ahụ bụ "mgbe niile" dị n'akwụkwọ nsọ n'okwu a n'akwụkwọ nta ya. Ọzọ, Deedat emegidewo onwe ya n'amaghị ama n'ihi na ọ bụrụ na Jizọs zubere ka ndị na-eso ụzọ ya kee onwe ha ngwa ngwa dị ka Deedat na-atụ aro, mgbe ahụ ndị na-eso ụzọ ya ghọtara ya nke ọma, n'ihi na nke a bụ kpọmkwem ihe ha weere na okwu ya pụtara. Ma o ziri ezi n’ikwu na ndị na-eso ụzọ ya na-aghọtahie ya mgbe nile - n’ebe a dị nnọọ ka n’oge ọ bụla ọzọ. Anyị kwesịrị ịtụle ihe Jizọs kwuru ozugbo na ha kwesịrị ịzụrụ mma agha ka ha ghọtakwuo nke a. Ọ sịrị:

Akụkụ Akwụkwọ Nsọ ahụ o hotara sitere n’Aịsaịa 53, isi amụma e dere ihe dị ka narị afọ asaa tupu mgbe ahụ bụ́ ebe Aịzaịa onye amụma buru amụma banyere ahụhụ Mesaịa ahụ ga-ata n’ihi ndị ya bụ́ ebe ọ ga-eji chụọ onwe ya àjà maka mmehie (Aịsaịa 53:10). Amaokwu ahụ dum Jizọs hotara na-agụ dị ka nke a:

Jizọs kwuru hoo haa na amụma a na-aga imezu n'ebe ọ nọ nakwa na ihe ọ pụtara doro nnọọ anya. Ọ ga “wupụ mkpụrụ obi ya n’ọnwụ” n’echi ya n’elu obe, ọ ga-abụkwa, “gụnyere ndị mmebi iwu” (a kpọgidere ya n’obe n’etiti ndị ohi abụọ - Luk 23:33). N’agbanyeghị nke ahụ, ọ “ga-eburu mmehie nke ọtụtụ mmadụ” ka ọ na-ekpuchiri mmehie nke ụwa n’obe ma “na-arịọkwa ndị na-emebi iwu arịrịọ” (o si n’obe kpee ekpere maka ndị ogbu mmadụ ya - Luk 23:34). N’ihi ọrụ amara a, Chineke ga-enye ya “ịhụ mkpụrụ nke ndọgbu nke mkpụrụ obi ya, wee ju afọ ya” (Aịsaịa 53:11) ma nye ya “ihe nkwata” nke mmeri ya - amụma doro anya nke mbilite n’ọnwụ ya.

Deedat leghaara nkwuputa okwu Jizos anya n'uju n'ihi na ọ megidere nzube ya, ma o doro anya na Jizọs nọ na-atụ anya mkpọgide n'obe, ọnwụ na mbilite n'ọnwụ ya dị ka Onye Nzọpụta nke ụwa na ọ bụghị na-eme atụmatụ mgbagha dị ka a ga-asị na ọ bụ onye na-ebuli elu. Ihe omume ndị dị nso ga-ewepụ Jizọs n’aka ndị na-eso ụzọ ya, na ndụmọdụ ya ka ha zụta obere akpa, akpa na mma agha bụ ụzọ e si agba ha ọdụ ka ha jikere iji kpata ihe e ji ebi ndụ ozugbo ọ gara.

Isi ihe dị n'isiokwu Deedat banyere ọchịchị ime ime bụ arụmụka na nbata Jizọs banyere Jerusalem otu izu tupu mgbe ahụ n'etiti ìgwè mmadụ na-eso ụzọ na-eto ya dị ka Mezaịa ahụ bụ njem na Jerusalem. Ọ na-eji okwu ndị a kpọmkwem mgbe ọ na-ekwu:

N’okpuru isiokwu bụ́ ‘Maachị banye Jeruselem’, Deedat kwetara na Jizọs ji ịnyịnya ibu banye n’obodo ahụ kpọmkwem. N'ezie na nke a bụ ụgbọ ala enweghị atụ maka mbute ọchịchị. Jizọs họọrọ ya nke ọma n’ihi na ịnyịnya ibu na-anọchi anya udo na ịdị n’otu, ọ chọkwara igosi Jerusalem na ọ na-abịa n’udo nakwa na ọ na-emezu nkwa Chineke a e dekọrọ n’amụma ọzọ ọtụtụ narị afọ gara aga:

O ji obi umeala na udo bịakwasị anụ ọhịa nke gosipụtara nzube ya. “Ọ ga-enye mba nile iwu ka udo dịrị”, amụma ahụ gara n’ihu (Zekaraịa 9:10). Ọ bụ nnọọ ihe nzuzu ikwu na Jizọs na-aga “njem” ma ọ bụ na ọ na-akpali ‘mgba ọgụ’ ime ihe ike dị ka ndị mmadụ ga-ekwu taa.

Deedat leghaara anya nke ọma na dị nnọọ ka a na-achọ ijide Jizọs n’otu abalị ahụ, ndị na-eso ụzọ ya tiri mkpu, “Onyenwe anyị, ànyị ga-eji mma agha tigbuo?” (Luk 22:49) Otu n’ime ha tiri ohu nnukwu onye nchụàjà ahụ ihe ma bepụ ntị ya, ma Jizọs baara ya mba ozugbo ma gwọọ nwoke ahụ e merụrụ ahụ́. Ihe akaebe niile na-egosi na ọ naghị eme atụmatụ ọchịchị mbibi ma ọlị kama ọ na-akwado maka ngosipụta ịhụnanya kacha elu ọ ga-egosipụta n’ụwa n’ime ahụhụ na ọnwụ ya na-echere n’elu obe maka mmehie nke mmadụ. N'otu akwụkwọ ahụ e hotara n'elu, anyị gụrụ na Chineke kwere nkwa otu oge:

Ụbọchị ahụ ka bịarutere, Jizọs nọkwa na-akwadebe onwe ya “iji nweta mgbapụta ebighị ebi” (Ndị Hibru 9:12) site n’iwepụ mmehie nke ụwa n’ụbọchị Fraịdee ahụ tara akpụ nke ọ bịaworo.

Ozizi ahụ bụ́ na Jizọs na-eme atụmatụ ime ọchịchị ime bụ mmerụ ahụ dị ukwuu nye nsọpụrụ amara ya na ihe na-awụ akpata oyi n’ahụ́ bụ́ nke mmadụ na-atụghị anya ya n’aka nwoke kwesịrị ikweta na Jizọs bụ otu n’ime ndị ikom kasị ukwuu nke dịworo ndụ.

Deedat emebeghị ọzụzụ agha na amaghị ihe ọ na-eme n'ọrụ a bụ n'ihu ọha na peeji nke 14 nke akwụkwọ nta ya ebe ọ na-atụ aro ka Jizọs kpọọrọ Pita, Jemes na Jọn banye n'ogige Getsemeni dị ka ebe nchekwa dị n'ime ya na mmadụ asatọ ọzọ na-eche ọnụ ụzọ ámá nche. O ji nkwuwa okwu na-atụ aro na nke a bụ ụzọ aghụghọ “nke ga-ewetara onye isi ọ bụla otuto na ‘Sandhurst’”, “ụlọ akwụkwọ agụmakwụkwọ na-edu ndị agha na England” (peeji 14). Otu onye bụbu onye agha Britain kwuru okwu n’otu oge banyere nzọrọ a site n’ịsị m na ọ dịtụbeghị mgbe ya nụrụ ihe a na-akụzi na Sandhurst! Deedat kwuru banyere ndị na-eso ụzọ asatọ ahụ Jizọs hapụrụ n’ọnụ ụzọ:

Ọ gara n’ihu ikwu na ya kpọọrọ Pita, Jems na Jọn, bụ́ “Ndị na-anụ ọkụ n’obi ndị a na-anụ ọkụ n’obi (ndị Ireland na-alụ ọgụ n’oge ha)” (peeji nke 14), iji dozie ihe nchebe ya n’ime. Arụmụka a na-adaba na nyocha nso. Pita, Jemes na Jọn bụ ndị ọkụ azụ̀ ndị Galili na-eme udo (Jizọs nwere nanị otu onye na-anụ ọkụ n’obi n’etiti ndị na-eso ụzọ ya ma ọ bụghị nke ọ bụla n’ime atọ ndị a - Luk 6:15) na ha bụkwa ndị na-eso ụzọ ya nso n’oge ije ozi ya nile. N’oge nnwogha ya, nanị ndị na-eso ụzọ ya so ya gbagoro n’ugwu ebe ndị ọzọ na-agwakọta ìgwè mmadụ nọ n’okpuru (Matteu 17:1 na 17:14-16). N’otu aka ahụ, mgbe o mere ka ada Jeirọs si na ndị nwụrụ anwụ bilie, ọ kpọkwaara ndị na-eso ụzọ atọ ahụ ọzọ baa n’ime ụlọ (Luk 8:51). Ọ na-akpọkarị ndị na-eso ụzọ atọ a, bụ́ Pita, Jems na Jọn, ná ntụkwasị obi ya nke ọma n’oge ndị kwesịrị ekwesị, nke a na-egosikwa n’ụzọ doro anya na Jisọs adịghị eme atụmatụ ịgbachitere onwe ya nke ọma na Getsemane mgbe o kpọọrọ ha gaa n’ime ime ogige ahụ. Kama nke ahụ, ọ nọkwa na-achọ ọzọ n'ime oge ọzọ dị mkpa ahụ bụ́ mgbe ọ chọrọ nanị mkpakọrịta chiri anya nke ndị na-eso ụzọ ya kasị nso. Ihe ndị a niile na-egosi n'ụzọ doro anya na ọ dịghị ihe ọ bụla dị n'arụmụka ahụ na Jizọs na-eme atụmatụ ọchịchị.