Previous Chapter -- Next Chapter
A. Mmehie na Ọrịa
N’otu aka ahụ, ọrịa na ọbụna ọnwụ bụ kpọmkwem ihe ndị mmadụ si n’omume mmehie na ọdịdị ime mmehie pụta kpọmkwem. Mmadụ nile na-emehie, ya mere na-enweta ihe nketa nke mmehie nke ọrịa na ọnwụ. Ị maara onye ọdịdị ya nwere onwe ya pụọ na mmehie, ọrịa na ọnwụ?
Ma mmehie onye ọ bụla ekwesịghị ịkpata ọrịa; ma ọ bụkwanụ mmadụ apụghị ikwubi na ndị na-eso ụzọ Jizọs bụ́ Mezaịa ahụ adịghị arịa ọrịa n’ihi na ndụ ha nwere onwe ha pụọ ná mmehie. Ya mere Jisus kwuputara nke oma na ikpu-ìsì nke nwoke ahu nke Ọ gwọrọ na Jerusalem esiteghi na nmehie sitere n'onwe-ya, ma-ọbu n'aka nwoke ahu n'onwe-ya ma-ọbu nke ndi muru ya (Jọn 9:1-3). N’otu aka ahụ, Lazarọs, bụ́ enyi Jizọs, nwụrụ mgbe ọ rịasịrị ọrịa nwa oge. Nrịa ya, esiteghịkwa na nmehie ọ bụla kpatara (Jọn 11:4). N’oge abụọ ahụ, Jizọs kwuru na ọ bụghị n’ihi mmehie ọ bụla ndị a tara ahụhụ kama na e nyere Chineke otuto site ná nhụjuanya ha.
Ị na-echetakwa ahụhụ Job (Ayyub) tara? Ndị enyi Job chere na a kpagburu ya n’ihi mmehie nke ya. Echiche ha tụgharịrị ezighị ezi.
Baịbụl kọrọ akụkọ ihe mere eme abụọ Jizọs ji jikọta ọrịa na mmehie. N'ihe banyere onye ahụ kpọnwụrụ akpọnwụ, a buru ụzọ gbaghaara ya mmehie (Matiu 9:2). N’ihe banyere onye ngwọrọ nọ n’ọdọ mmiri nke Betesda, Jizọs gwọrọ ya ọbụna tupu o kwupụta mmehie ya. (Jọn 5:1-15)
Mgbe ọ bụla Jizọs kwuru na ọ bụ mmehie bụ ọrịa, ọ na-agbaghara onye mere mmehie ma rịọ ya ka ọ ghara ime mmehie ọzọ. N'agbanyeghị nke ahụ, ọ kọpụtaghị mmehie ọ bụla dị ka ihe butere ọrịa ahụ. N’ezie, ikwu na otu ọrịa ma ọ bụ ahụhụ kpatara otu mmehie pụrụ ọbụna megidere ozizi Jizọs. A naghị akwụghachi ihe ọma mgbe niile na ọganihu na nnwere onwe pụọ n'ihe mgbu; a dịghịkwa eji mwute na ọrịa ata ihe ọjọọ ahụhụ mgbe nile. N’ụzọ megidere nke ahụ, dị ka e kwuwororị, Chineke na-eme ka anyanwụ Ya nwukwasị ndị ezi omume na ndị ajọ omume n’otu aka ahụ ma na-edokwasị ma ndị ezi omume ma ndị ajọ omume mmiri ozuzo (Matteu 5:45). N’ihi ya, ikwu na ọ bụ otu mmehie na otú ahụhụ ahụ siruru n’ike n’ike n’ihi ịdị ukwuu nke mmehie nwere ike ịdị ize ndụ. N’ezie, dị ka Bible na-ekwu n’ụzọ doro anya: “Mmadụ nile emehiewo, ha adịghị erukwa otuto Chineke.” ( Ndị Rom 3:23 ) Akwa ndị senti enwewokwa ike ime ihe ike, ọrịa na ọnwụ akachabeghị aka.
Na nghọta Ndị Kraịst, Chineke adịghị ebute ọrịa, nhụjuanya ma ọ bụ ihe ọ bụla ọzọ dị njọ. Kachasịa, O nwere ike hapụ ihe ọjọọ ka ọ rụọ ọrụ n’ime anyị nwa oge, n’otu oge na-emebi ya ma jiri ya wulite agwa anyị, mee ka okwukwe anyị sie ike, mụbaa ihe ọmụma gbasara Ya ma mee ka anyị bịaruo Ya nso; ma ọ bụ mgbe ụfọdụ ọbụna ịdọ anyị aka ná ntị dị ka ezi nna si ata nwa ya ahụhụ.
N’agbanyeghị nke ahụ, Akwụkwọ Nsọ na-echetara anyị “... Onyenwe anyị, Chineke nwere obi ebere, Onye na-eme amara, Onye na-adịghị ewe iwe ọsọ ọsọ, Onye na-aba ụba n’ịhụnanya na ikwesị ntụkwasị obi, Onye na-edebe ịhụnanya n’ebe ọtụtụ puku mmadụ nọ, na-agbagharakwa ajọ omume, nnupụisi na mmehie. Ma ọ dighi-arapu onye nēmebi iwu n'anaghi-ata ahuhu; Ọ na-ata ụmụ ha na ụmụ ha ahụhụ maka mmehie nke ndị nna ha ruo ọgbọ nke atọ na nke anọ.” (Ọpụpụ 34: 6, 7)
Amaokwu a na-egosipụta eziokwu bụ́ isi nke Akwụkwọ Nsọ na ọ dịghị ụzọ ọ bụla Chineke na-ahapụ ndị ikpe mara n'ataghị ntaramahụhụ. Ntaramahụhụ ya maka mmehie nwere ike ịbụ ọrịa na nhụjuanya na ọnwụ.
Mgbe ọ bụla onye kwere ekwe zutere ọrịa ma ọ bụ nhụjuanya, o kwesịrị ịtụgharị uche na ndụ ya ma cheta mmehie ọ bụla a na-ekwupụtaghị. Mgbe o doro anya na ọ dịghị mmehie ọ maghị ekwupụta nke fọdụrụ na ndụ ya, o kwesịrị ikpe ekpere maka ọgwụgwọ, na-aghọta na Chineke ga-enye nanị ihe na-enye Ya otuto na-eritekwa onye na-arịọ arịrịọ. Mgbe ahụ, ọ pụrụ iji obi ike hapụ okwu ahụ kpam kpam nye uche Chineke.
Ka anyị tụgharịa uche n’okwu abụọ sitere na Baịbụl:
"Ọ bụrụ na anyị ekwupụta mmehie anyị, ọ kwesịrị ntụkwasị obi na onye ezi omume, ọ ga-agbagharakwa anyị mmehie anyị, sachapụkwa anyị ajọ omume niile." (1 Jọn 1:9)
“... Ọ bụrụ na o mehiere, a ga-agbaghara ya. Ya mere, kwupụtanụ mmehie unu nye ibe unu, na-ekpekwanụ ekpere maka ibe unu, ka e wee gwọọ unu.” (Jems 5:15, 16)
Amaokwu ndị a na-egosi na ọ bụ ezie na ọrịa nile nwere ike ọ bụghị kpọmkwem ihe na-esi ná mmehie mmadụ pụta, ma n’ebe mmehie metụtara, a ghaghị ikwupụta ya tupu Chineke agbaghara ya. Nkwuputa gụnyere nchegharị na nchegharị pụtara mgbanwe nke obi (cf. Abụ Ọma 32:3-5, 11 maka nkwuputa Devid). Site na nkwuputa anyị na nchegharị na mgbaghara nke Chineke, Chineke Nna anyị nke eluigwe na-eweghachi mmekọrịta n'etiti onwe ya na anyị. Dị ka Akwụkwọ Nsọ na-agwakwa anyị:
"Onye na-ezobe mmehie ya adịghị aga nke ọma, ma onye ọ bụla na-ekwupụta ma jụ ha, a na-enweta ebere." (Ilu 28:13)
“Ọ bụrụ na ahụrụ m mmehie n’obi n’obi Onye-nwe agaraghị ege ntị; Ma Chineke egewo nti, nu kwa olum n'ekpere. Otuto dịrị Chineke onye na-ajụbeghị ekpere m ma ọ bụ na-egbochighị m ịhụnanya ya.” (Abụ Ọma 66:18-20)
Mmehie a na-ekwupụtaghị na-egbochi mmekọrịta anyị na ibe anyị (1 Jọn 1:6,7). N’agbanyeghi na Akwụkwọ Nsọ na-akwado nkwupụta nke mmehie nye ibe ya, nke a apụtachaghị nkwuputa mmehie nke onwe na nke chiri anya (Jemes 5:16). Okwu a bu “nkwuputa” putara “ikwenye” ma obu “ikwenye”. Ya mere, ọ ga-aka mma ka agwa ya na ihe ọ pụtara n'ihi mmehie kpebisie ike ka nkwuputa ahụ kwesịrị ịdị n'ihu ọha.
Ọ bụrụ na mmehie ahụ e mere mmadụ, o nwere ike ọ gaghị adị mkpa ka a kpọpụta ya n’ihu ọha ma ọ bụ n’ọgbakọ. Dịka mmehie nke nzuzo enwere ike ikwupụta ya na nzuzo. (Matteu 5:23, 24)
Ọ bụrụ na e mere mmehie ahụ megide otu, enwere ike ikwupụta ya n'ihu otu ahụ.
Ọ bụrụ na mmehie adịghị megide mmadụ ma ọ bụ otu ma megide naanị Chineke, mgbe ahụ enwere ike ikwupụta ya nye naanị Chineke. N’agbanyeghị, n’ikpeazụ, mmehie nile na-emegide Chineke (Abụ Ọma 51:1-4), n’ebe a ka e mere ọdịiche dị n’etiti imehie megide nanị Chineke na imegide ndị ọzọ nakwa Chineke.
Nkwupụta nke mmehie bụ ekele, ọ bụ ezie na ọ bụghị ọrụ dị mfe. Ọ pụrụ ịbụ ihe mgbochi siri ike megide mmehie ọzọ. Ọzọkwa, n'ezie, ọ pụrụ ime ka a dị ọcha na ahụ́ efe dị ukwuu, dị ka à ga-asị na ibu arọ si n'ubu dapụ.
“M wee gosi gị mmehie m, Ekpuchighịkwa m ajọ omume m. M wee sị, ‘M ga-ekwupụtara Jehova mmebi iwu m’ ma ị gbaghara mmehie m.” (Abụ Ọma 32:5)
N'aka nke ọzọ, mmehie a na-ekwupụtaghị na-ebutekarị ịda mbà n'obi nke mkpụrụ obi, bụ́ nke pụrụ iduga n'ọrịa ahụ. Ahụ na mkpụrụ obi nwere njikọ chiri anya nke na ịghara ibu arọ nke mkpụrụ obi nwere nsogbu nwere ike ibute ahụ efe anụ ahụ. Ya mere, inweta mgbaghara na udo nke akọ na uche dị ọcha nwere ike ime ka usoro ọgwụgwọ ahụ dị mma nke akụkụ ahụ mmadụ dum.