Previous Chapter -- Next Chapter
17. Pagsabot Islam
IKADUHANG SEKSYON: PAGSABOT SA ISLAMIC MGA PAGTUO UG MGA PAGBASA
IKAUPAT NGA KAPITULO: ANG MGA HALIGI SA ISLAM
4.6. HALIGI 6: Jihad (balaang pakigbisog)
Samtang ang ubang mga eskolar wala mag-isip sa Jihad nga usa ka haligi sa Islam, ang ubang mga eskolar nag-isip niini nga ikalima nga haligi sa Islam puli sa Hajj, ug ang kadaghanan nag-isip niini nga usa ka dugang, ikaunom nga haligi. Karon kini nakakuha ug partikular nga interes gikan sa mga dili Muslim tungod sa epekto sa militanteng Islam. Usa usab kini sa mga hilisgutan nga labing gihisgutan sa mga eskolar sa Muslim, ug kini usa ka hilisgutan diin gamay ra ang among nakuha nga kasabutan tali sa mga Muslim kung unsa kini ug kung unsa kini dili. Ang mga Muslim apologist naningkamot sa pagpatin-aw niini, kasagaran pinaagi sa pagpatin-aw nga ang kahulogan sa pulong nga Jihad nagpasabut nga "pakigbisog" ug dili "balaang gubat" ingon nga kini kasagaran gihubad, nga nagpatin-aw nga kini nga pakigbisog dili kinahanglan pinaagi sa kusog. Sa pagkatinuod kini tinuod sa teknikal; Ang Jihad mahimong magtumong sa pangsulod nga pakigbisog o pagpaningkamot. Bisan pa, sa mga tinubdan sa Islam, kini halos kanunay nga nagtumong sa usa ka armadong pakigbisog nga nagtumong sa pagtukod sa Islam isip relihiyon sa estado ug pagtukod sa mga balaod sa Islam isip mga balaod sa yuta.
Aron masabtan ang kamahinungdanon sa Jihad sa Islam, kinahanglan kitang moadto sa HADITH ug sa Qur'an. Gipatin-aw ni Mohammed ang kamahinungdanon sa Jihad pinaagi sa pag-ingon:
"[H]ibaloi nga ang Paraiso anaa sa ilalum sa mga landong sa mga espada (Jihad sa Katungod ni Allah)." (Hadith ni Bukhari, 2818)
Sa laing bahin sa Hadith, gipasabut ni Mohammed nga ang Jihad mao ang hinungdan nga gipadala siya:
“Ako gimandoan sa pagpakig-away sa mga tawo hangtud nga sila mosaksi nga walay lain nga adunay katungod nga simbahon gawas sa Allah, ug mosalig kanako ug sa akong gidala. Kung buhaton nila kana, ang ilang dugo ug bahandi mapanalipdan gikan kanako, gawas sa usa ka katungod nga angay, ug ang ilang pag-ihap anaa sa Allah." (giuyonan ni Muslim ug Bukhari).
Mao nga nakita sa mga eskolar sa Muslim ang panguna nga katuyoan sa Jihad ingon paghimo sa mga tawo nga simbahon si Allah ug sundon si Mohammed. Ang Qur'an nagpahayag sa samang tumong:
“Ug pakig-away kanila hangtud nga wala nay Fitnah (pagkawalay pagtuo ug pagsimba sa uban uban ni Allah) ug (ang tanan ug matag matang) pagsimba kay para sa Allah (lamang). Apan kon sila mohunong, himoa nga walay paglapas gawas batok sa Az-Zâlimûn (ang mga tigsimba sa Diyos, ug mga mamumuhat ug daotan).” (Qur’an 2:193)
Sa ubang dapit siya gikutlo ingon sa mosunod, nga nagpatin-aw nga ang Jihad naglakip sa kapintasan:
"Nanumpa ako pinaagi Kaniya nga adunay akong kalag sa iyang mga kamot, gipadala ako kanimo nga wala’y lain gawas sa pagpatay" (Sahih Ibn Haban),
ug
"Gipadala ako pinaagi sa espada sa wala pa ang adlaw sa paghukom ug ang akong panginabuhi anaa sa landong sa akong bangkaw ug ang pagpaubos ug pagpasakop anaa sa mga dili motuman kanako." (Musnad Ahmad)
Gitukod ni Mohammed ang Jihad isip usa ka walay katapusan nga tumong ug gipasidan-an ang mga Muslim nga dili kini biyaan, nga nag-ingon:
“[Kon] kamo mosulod ngadto sa Inah nga transaksyon, magkupot sa mga ikog sa mga baka, mahimuot sa agrikultura, ug mohunong sa pagpahigayon sa Jihad (pakigbisog sa dalan ni Allah), si Allah maghimo sa kaulawan nga mopatigbabaw ibabaw kaninyo, ug dili mobawi niini. hangtod nga mobalik ka sa imong orihinal nga relihiyon (sa Islam).” (Sunan Abi Dawud).
Inah ang ngalan nga gihatag sa pagnegosyo nga adunay interes. Sa esensya ang gisulti ni Mohammed mao nga ang panginabuhian sa usa ka tawo dili gikan sa tradisyonal nga trabaho sa pamatigayon o pagpanguma, kondili gikan sa Jihad, nga dili mohunong hangtud ang tibuok kalibutan magpasakop sa Islam.
Mao nga nakita nato kung unsa ang gisulti ni Mohammed bahin sa Jihad, ingon nga natala sa Hadith. Unsa ang giingon sa QUR’AN bahin sa Jihad? Sa Qur'an, ang panag-away nahitabo sa mga yugto: una nga depensiba, unya opensiba. Atong makita kini nga kalamboan sa konsepto sa Jihad sa paglabay sa panahon sa mosunod nga mga bersikulo:
"Pakig-away sa dalan ni Allah kadtong nakig-away kaninyo, apan ayaw paglapas sa mga limitasyon, kay si Allah wala mahigugma sa mga malapason." (Qur’an 2:19)
“Ug patya sila (ang mga dili magtutuo) bisan asa nimo sila dakpon, ug ipahilayo sila gikan sa diin sila nagpalayas kanimo, kay ang kasamok ug pagdaugdaug labi pang dautan kay sa pagpamatay. (Qur’an 2:191)
“Ug awaya sila hangtud nga wala nay Fitnah (pagkawalay pagtuo ug politeismo, i.e. pagsimba sa uban gawas sa Allah) ug ang relihiyon (pagsimba) ang tanan para sa Allah lamang [sa tibuok kalibutan]. Apan kon sila mohunong (pagsimba sa uban gawas sa Allah), nan sa pagkatinuod, si Allah mao ang Tanan nga Makakita sa ilang gibuhat.” (Qur’an 8:39)
“Ang panag-away gimando alang kaninyo, ug kamo dili ganahan niini. Apan posible nga dili nimo gusto ang usa ka butang nga maayo alang kanimo, ug nga imong gihigugma ang usa ka butang nga dili maayo alang kanimo. Apan si Allah nahibalo, ug kamo wala mahibalo.” (Qur’an 2:216)
“Himoa nga sila makig-away sa kawsa ni Allah nga nagbaligya sa kinabuhi niini nga kalibutan alang sa Kinabuhi. Ngadto kaniya nga nakig-away sa kawsa ni Allah, bisan siya gipatay o nakaangkon og kadaugan, sa dili madugay kami mohatag kaniya og ganti nga dako (bili).” (Qur’an 4:74)
“Dakpa sila ug patya sila bisag asa nimo sila hikaplagan: ug sa bisan unsa nga kahimtang ayaw pagkuhag mga higala o katabang gikan sa ilang mga han-ay.” (Qur’an 4:89)
"Si Allah naghatag ug usa ka grado nga mas taas niadtong kinsa naningkamot ug nakig-away sa ilang mga butang ug mga tawo kay niadtong naglingkod sa balay." (Qur’an 4:95)
“Batok kanila andama ang inyong kusog kutob sa inyong mahimo, lakip na ang mga kabayo sa gubat, sa paghapak sa kalisang ngadto sa (mga kasingkasing sa) mga kaaway ni Allah ug sa inyong mga kaaway, ug uban pa, nga wala ninyo mahibaloi, apan kinsa Si Allah nahibalo. Bisan unsa ang inyong gastohon sa kawsa ni Allah, ibayad kaninyo, ug kamo dili pagabuhaton nga dili makiangayon.” (Qur’an 8:60)
“O Propeta! Pukawa ang mga Magtotoo sa pagpakig-away. Kon adunay kaluhaan taliwala kaninyo, mapailubon ug malahutayon, ilang buntogon ang duha ka gatos: kon usa ka gatos, ilang mapildi ang usa ka libo sa mga dili magtutuo: kay kini mga katawhan nga walay salabutan.” (Qur’an 8:65)
"Pakig-away kanila ug si Allah mosilot kanila pinaagi sa inyong mga kamot, (siya) motabon kanila sa kaulaw, (siya) motabang kaninyo sa kadaugan batok kanila, ug (siya) moayo sa mga dughan sa mga Magtutuo." (Qur’an 9:14)
“Pakig-away niadtong wala motuo kang Allah ni sa Katapusan nga Adlaw, ni naghupot nianang gidili nga gidili ni Allah ug sa Iyang Mensahero, ni miila sa Relihiyon sa kamatuoran, gikan sa mga Katawhan sa Libro, hangtud nga sila mobayad sa Jizyah uban sa kinabubut-ong pagpasakop , ug mobati sa ilang kaugalingon nga nabuntog.” (Qur’an 9:29)
“Ingna: makadahom ka ba alang kanamo (ug kapalaran) gawas sa usa sa duha ka mahimayaong butang (pagkamartir o kadaugan)? Apan kami makadahom alang kaninyo nga ang Allah magpadala sa iyang silot (sa dili pagtuo sa Allah) gikan sa Iyang kaugalingon, o pinaagi sa among mga kamot. Busa paghulat (naghulat); kami usab maghulat uban kanimo.” (Qur’an 9:52)
“Apan sa diha nga ang gidili nga mga bulan molabay na, nan pakig-away ug patya ang mga pagano bisan asa ninyo sila hikaplagan, ug dakpa sila, buntoga sila, ug pagbanhig alang kanila sa matag strata-gem (sa gubat); apan kon sila maghinulsol, ug magtukod ug regular nga mga Pag-ampo ug magbuhat ug regular nga Gugma, nan ablihi ang dalan alang kanila: kay si Allah Kanunay nga Mapasayloon, Labing Maluluy-on.” (Qur’an 9:5)
Sa ingon atong makita nga ang Qur'an ug Hadith nagmando sa mga Muslim nga makig-away aron matukod ang gingharian ni Allah sa yuta (sa tibuok yuta) sa bisan unsang paagi. Gilantaw kini sa mga Muslim isip usa ka zero-sum game diin kinahanglan silang modaog ug ang tanang dili Muslim kinahanglang pildihon. Ang ubang mga eskolar sa Sunni nag-ingon nga ang Jihad usa ka obligasyon sa mga Muslim hangtud nga ang Islam madawat isip balaod sa yuta sa matag nasud sa kalibutan. Wala kana magpasabut nga ang matag usa kinahanglan nga mahimong Muslim, apan kini nagpasabut nga ang matag nasud kinahanglan nga magpasakop sa pagmando sa Islam. Mahitungod sa mga dili Muslim, ang ilang kapalaran gilatid sa mga bersikulo sa ibabaw: Ang mga Kristiyano ug mga Judio tugotan sa paghupot sa ilang mga pagtuo basta sila mobayad sa Jizya, usa ka tinuig nga buhis nga gipahamtang sa mga hamtong, gawasnon, mabuot, lalaki nga dili Muslim, sumala sa ang mga bersikulo sa ibabaw. Walay espesipikong rate alang sa Jizya, ug sa kasaysayan sa mga nasud ubos sa pagmando sa Islam kini gidugangan o gipakunhod base sa panginahanglan o sa kapritso sa magmamando. Alang niadtong nagtuo sa bisan unsang relihiyon gawas sa Kristiyanismo ug Hudaismo, adunay duha lamang ka kapilian: mahimong Muslim o mamatay. Ang mga eskolar usab nag-ingon nga ang mga Muslim mahimong adunay mga kasabutan sa kalinaw uban sa mga dili-Muslim lamang sa kaso sa mga Muslim nga huyang ug dili makapildi sa ilang mga kaaway; sa maong mga kaso sila gitugotan nga makabaton og kalinaw hangtud nga sila adunay igo nga kalig-on diin sila kinahanglan nga molapas sa kasabutan ug moapil sa Jihad.