Previous Chapter -- Next Chapter

4. "Nkwarụ nke ili"

Site n'iwe ihe ike nke omenala ya Deedat na-agba Onye Kraịst ahụ kwere ekwe aka ka ọ “gbanye onwe ya n'ihi mmerụ ahụ na-adịghị mma nke mmadụ nile” dị ka a ga-asị na ihe ọ na-aga ikwu bụ ihe anyị machaghị. Ọ na-ehota okwu ndị a site na mmalite nke RSV nke etinyere n'okpuru n'akwụkwọ nta ya:

“Nkwarụ” ndị a abụghị ihe ọ bụla ma ọ bụghị ọtụtụ agụmagụ dị iche iche nke ndị ntụgharị asụsụ ndị dere KJV na-amabughị na mmalite narị afọ nke iri na asaa. RSV nke narị afọ a achọpụtala ọgụgụ ndị a ma depụta ha dị ka ihe odide ala ala peeji n'ibe ndị dị mkpa nke ederede ya. Ọzọkwa, ebe amaokwu dị ka 1 Jọn 5:7 pụtara na KJV (n'ihi na ndị nsụgharị weere ya site n'ihe odide ndị e mesịrị), RSV ewepụwo ya kpam kpam (dị ka ọ dịghị n'ihe odide Agba Ọhụrụ ndị kasị ochie na Grik mbụ).

Nke mbụ, anyị ga-arụtụ aka ọzọ na KJV na RSV bụ ntụgharị asụsụ Bekee nke ederede Grik mbụ na na akụkụ Akwụkwọ Nsọ ndị a, dịka echekwara anyị, agbanwebeghị n'ụzọ ọ bụla. (Anyị nwere ihe dị ka 4000 ederede Greek nke malitere na-erughị afọ narị abụọ tupu Muhammad na Islam).

Nke abuo, onweghi ngbanwe ihe nke udi o bula n'usoro, nkuzi ma obu ozizi nke Akwukwo nso n'ime ntugharia edeghari nke arutu aka na ya. N'ime nsụgharị KJV, RSV, na nsụgharị Bekee ndị ọzọ, isi na ihe dị na Akwụkwọ Nsọ agbanwebeghị kpamkpam.

Nke atọ, ndị a abụghị nsụgharị Baịbụl dị iche iche. Anyị anụla ka e kwuru na e nwere naanị “otu Kor’an” ebe Ndị Kraịst nwere ụdị Akwụkwọ Nsọ dị iche iche. Nke a bụ ntụnyere ụgha kpamkpam maka “ụdị” Akwụkwọ Nsọ ndị a, ọ dị mkpa ka e kwuo ọzọ, ọ bụ naanị nsụgharị Bekee nke ihe odide Hibru na Grik mbụ. E nwekwara ọtụtụ nsụgharị Bekee nke Kor'an, ma ọ dịghị onye na-atụ aro na ndị a bụ "ụdị dị iche iche" nke Kor'an. N'otu aka ahụ, anyị nwere ọtụtụ nsụgharị Bekee mana, dịka ntụnyere ntule nke ndị a ga-egosi ozugbo, anyị nwere naanị otu Baịbụl.

Anyị na-ekweta kpamkpam na enwere ọgụgụ dị iche iche na Akwụkwọ Nsọ. Anyị kwenyere, dị ka Ndị Kraịst, na-akwụwa aka ọtọ mgbe niile na akọ na uche anyị adịghị ekwe ka anyị zere eziokwu, ma ọ bụ na anyị ekwetaghị na ọ bụla nwere ike nweta ezi obi na-eme ka ndị dị otú ahụ varis adịghị adị.

N'ụzọ megidere nke ahụ, anyị adịghị atụle na ọgụgụ ndị a dịgasị iche iche na-egosi na a gbanweela Akwụkwọ Nsọ dị ka nke ahụ. Mmetụta ha nwere n'akwụkwọ ahụ dị ntakịrị ma, n'ezie, a na-eleghara anya nke na anyị maara na anyị nwere ike iji obi ike kwupụta na Akwụkwọ Nsọ, n'ozuzu ya, adịghị adị na ọ dịghị mgbe ọ gbanwere n'ụzọ ọ bụla.

Otú ọ dị, ọ dịtụghị mgbe anyị akwụsịla iju anyị anya, na nzọrọ ndị Alakụba n'ozuzu na-ekwu na ọ dịbeghị mgbe a gbanwere Kor'an ebe e boro ebubo na e mebiri Akwụkwọ Nsọ nke na ọ bụghịzi ihe ọ bụ, ya mere a pụghị iwere ya dị ka Okwu Chineke. . Ihe akaebe niile akụkọ ihe mere eme enyela anyị n'akwụkwọ gbasara akụkọ ederede nke Kor'an na Akwụkwọ Nsọ na-atụ aro, kama na akwụkwọ abụọ ahụ adịchaghị mma n'ụdị e dere na mbụ mana na ọ nweghị nke gbanarịrị n'ihu, ebe a. na ebe ahụ, nke ọgụgụ dị iche iche na ederede. Naanị anyị ga-eche na echiche efu na-enweghị isi nke Kor'an na nrụrụ aka nke Akwụkwọ Nsọ bụ ihe atụ nke mkpa dị ọcha, ụzọ dabara adaba - n'ezie, dịka ihe akaebe na-egosi, ụzọ enweghị olileanya na nke siri ike - nke ịkọwapụta eziokwu ahụ bụ na Taurat na Injil. bụ ndị Kraịst n'ezie karịa islam na ọdịnaya na nkuzi. N'agbanyeghị ihe kpatara akụkọ ifo a, anyị maara na anyị na-ekwu eziokwu mgbe anyị na-ekwu na aro na-ekwu na Kor'an adịghị agbanwe agbanwe ebe a gbanwere Akwụkwọ Nsọ n'ọtụtụ oge bụ ụgha kasị ukwuu a kpọsara n'aha eziokwu.

Ọ bụ oge ndị dọkịta Alakụba n’ụwa niile gwara ụmụ akwụkwọ ha na ụmụ akwụkwọ ha eziokwu. Enwere ọtụtụ ihe akaebe na, mgbe mbụ Caliph Uthman chịkọtara Koran n'otu ederede ọkọlọtọ, enwere ọtụtụ ederede dị adị nke ha niile nwere ọtụtụ ọgụgụ dị iche iche. N’oge ọchịchị ya, e wetara ya akụkọ na, n’akụkụ dị iche iche nke Syria, Armenia na Iraq, ndị Alakụba na-agụ Kor’an n’ụzọ dị iche na nke ndị Arab nọ na-agụ ya. Uthman kpọrọ oku ozugbo ka e nye ya akwụkwọ nsọ nke Kur'an nke dị n'aka Hafsah (otu n'ime ndị nwunye Muhammad na ada Umar) wee nye Zaid bin Thabit na ndị ọzọ iwu ka ha mee mbipụta nke ederede na ka ha dezie ya ebe ọ bụla dị mkpa. Mgbe ihe ndị a zuru, anyị gụrụ na Uthman mere ihe siri ike gbasara ihe odide nke Kor'an ndị ọzọ dị:

-Uthman zigaara ógbè ndị Alakụba ọ bụla otu nnomi nke ihe ha depụtaghachiri, ma nye iwu ka a kpọọ ihe ndị ọzọ nile nke Kur’an, ma e dere ya n’iberibe ihe odide ma ọ bụ n’ozuzu ya. (Sahih al-Bukhari, Mpịakọta nke 6, peeji nke 479)

Ọ dịghị mgbe ọ bụla n'akụkọ ihe mere eme nke Ndị Kraịst ọ dịtụbeghị onye nwara iwepụta otu Bible dị ka nke bụ eziokwu ma na-agbalị ibibi ndị ọzọ nile. Kedu ihe kpatara Uthman ji nye iwu dị otu a gbasara Kuran ndị ọzọ a na-ekesa? Anyị nwere ike iche na o kwenyere na ha nwere “nkwarụ ndị dị ukwuu” - nke mere “ọtụtụ dị oke egwu nke ịkpọ oku” ọ bụghị maka idegharị kama maka mbibi n'ahịa. N'ikwu ya n'ụzọ ọzọ, ọ bụrụ na anyị na-enyocha akụkọ ihe mere eme nke Kor'an n'oge a, anyị na-achọpụta na Kor'an kwadoro dịka nke ziri ezi bụ nke mmadụ (ọ bụghị Chineke), dịka uche nke ya siri dị (na ọ bụghị site na mkpughe), nyere iwu ka ọ bụrụ nke bụ eziokwu. Anyị agaghị ahụ n'ihi ihe mere e ji were akwụkwọ a dị ka nanị nke zuru okè e nwere, n'oge na-adịghịkwa anya, ọ ga-ewepụta ihe àmà na-egosi na codex Ibn Mas'ud nwere nzọrọ ka ukwuu na ọ bụ nke kasị mma e nwere. (N'ezie, a pụghị ile onye ọ bụla anya dị ka onye zuru oke n'ihi ọtụtụ ndịiche dị n'etiti ha).

O doro anya na ọnweghị otu kor'an dị adị nke kwenyere na akwụkwọ Hafsah n'ụzọ zuru ezu, n'ihi na e nyere iwu ka a kpọọ ya ọkụ. Ụdị ihe akaebe a anaghị akwado n'ụzọ ọ bụla ụgha nke na agbanwebeghị Kor'an n'ụzọ ọ bụla.

Nke mbụ, enwere ihe akaebe na-enweghị mgbagha na ọbụlagodi otu a “Revised Standard Version” nke kor'an bụ ihe ọ bụla ma ọ bụghị ihe zuru oke. N'ime ọrụ ndị a nabatara nke ọma nke ọdịnala islam anyị na-agụ na ọbụna mgbe e zipụrụ akwụkwọ ndị a otu Zaid ahụ chetara otu amaokwu nke na-efu. Ọ gbara ama:

Amaokwu ahụ bụ Surah al-Ahzab 33:23. Ya mere, ọ bụrụ na a ga-ekwere ihe akaebe ahụ (ma ọ dịghị nke megidere ya), ọ dịghị otu Kor'an n'oge nkwụghachi nke Uthman nke zuru oke.

Nke abuo, e nwere ihe akaebe yiri nke ahụ na, ruo taa, amaokwu na, n'ezie, ka ewepụrụ akụkụ akụkụ nile na kor'an. A gwara anyị na Umar n'oge ọchịchị ya dịka Caliph kwuru na ụfọdụ amaokwu ndị na-akọwa ịtụ nkume maka ịkwa iko bụ Muhammad gụpụtara dịka akụkụ nke kor'an n'oge ndụ ya:

Nke a bụ ihe akaebe doro anya na Koran, dị ka ọ dị taa, “ezughị oke” dịka amaokwu gbasara ịtụ ndị na-akwa iko nkume ka anọghị n'ihe odide ahụ. N'ebe ozo n'ime Hadith anyi na-ahutakwu ihe negosi na ufodu amaokwu na ebe ha bubu akụkụ nke kor'an mana ugbua ewepuru n'edemede ya. Ya mere, o doro anya na textus receptus nke kor'an n'ụwa taa abụghị ederede mbụ.

N’ịlaghachi n’edemede ndị e debere maka ọkụ, agbanyeghị, anyị na-ahụ na n’ọnọdụ ọ bụla enwere nnukwu ọdịiche dị n’etiti ihe ndị a na ederede nke Uthman kpebiri, dịka uche nke ya siri dị, ịhazi dịka ederede kacha mma nke Kor’an. Ọzọkwa ndịiche ndị a abụghị naanị olumba, dị ka a na-atụkarị aro. N'ọtụtụ ọnọdụ, anyị na-ahụ na ha bụ "ezigbo ụdịdị ederede na ọ bụghị ụdị olumba nkịtị" (Jeffery, Kor'an dị ka Akwụkwọ Nsọ).

N'ọnọdụ ụfọdụ, e nwere ụdị consonantal dị iche iche n'okwu ụfọdụ, na ndị ọzọ ụdịdị ahụ metụtara nkebiokwu dum, ebe a na ebe ahụ ka ahụrụ okwu na ahịrịokwu n'ụfọdụ codeces ewepụrụ na ndị ọzọ. Enwere ụfọdụ koodu iri na ise dị iche iche nke ndịiche ndị a metụtara.

Ugbu a, anyị ga-atụle ihe odide Abdullah ibn Mas'ud. (Ihe a pụrụ ikwu maka codex ya na-emetụtakarị ndị ọzọ nke iwu Uthman bibiri). Ndị obodo Kufa na-ahụta ederede ya dị ka nkwughachi nke kor'an na mgbe mbụ Uthman zipụrụ iwu na a ga-akpọ ihe odide niile na-abụghị nke Hafsah nwere, ruo oge ụfọdụ Ibn Mas'ud jụrụ ịgba hapụ codex ya, ọ dabara na codex nke Hafsah dị ka ihe odide gọọmentị.

Ibn Mas'ud bụ otu n'ime ndị Alakụba mbụ ma bụrụkwa otu n'ime ndị nkuzi izizi n'etiti ndị kụziri ịgụ na ịgụgharị Kur'an. N'ezie, a na-ewere ya dị ka otu n'ime ndị ọchịchị kacha mma na ederede ya. N'otu oge, ọ gụpụtara ihe karịrị Surah iri asaa n'ihu Muhammad ma ọ nweghị onye hụrụ mmejọ n'agụgharị ya (Sahih Muslim, Mpịakọta 4, peeji 1312). N'ezie na otu nchịkọta omenala nke Imam Muslim a na-akwanyere ùgwù nke ukwuu anyị na-agụ:

Dịka ọrụ Hadith ọzọ siri kwuo, Ibn Mas'ud a nọkwa mgbe Muhammad kwuru na ọ na-eso Gebriel na-enyocha Koran kwa afọ (Ibn Sa'd, Kitab al-Tabaqat al-Kabir, Mpịakọta 2, peeji 441). N'ọdịnala yiri nke ahụ anyị gụrụ na Muhammad kwuru:

Okwu ndị dị n'akwụkwọ edemede bụ okwu onye nta akụkọ ọdịnala, ya bụ Masruq. Ha na-egosi na, n'ime ndị Alakụba nile n'oge ahụ, Ibn Mas'ud bụ onye kacha nwee ikike na Koran.

Ihe ndekọ nke ọtụtụ agụmagụ dị iche iche na codes nke Salim na Ubai bin Ka'b dị ma, dịka Muhammad n'onwe ya kpọpụtara Ibn Mas'ud n'ihu ndị ọzọ, ọ bụ ihe ịtụnanya ịhụ na ederede ya dịgasị iche na ndị ọzọ (gụnyere ndị ọzọ Hafsah) ọtụtụ mgbe nke na a na-edepụta ọgụgụ dị iche iche nke gụnyere n’ihe na-erughị ibe iri itoolu nke nchịkọta ụdị dị iche iche nke Arthur Jeffery na codes dị iche iche (Cf. Jeffery, Ngwa maka akụkọ ihe mere eme nke ederede nke Kor’an, peeji nke 24-114). Onye dere akwụkwọ ahụ ewerewo ihe akaebe ya site n'ọtụtụ ebe ndị Islam nke edere n'akwụkwọ ya. Ọ dịghị ihe na-erughị 149 ikpe na Surah 2 naanị ebe ederede ya dị iche na ndị ọzọ na-ekesa, karịsịa ederede nke Hafsah.

Ọzọkwa, otu n'ime ihe ndị mere o ji jụ ịhapụ codex ya iji kwado nke Hafsah bụ na ọ bụ Zaid bin Thabit bụ onye ka nọ naanị n'úkwù onye na-ekweghị ekwe mgbe ọ ghọrọlarị otu n'ime ndị enyi Muhammad.

Ihe abụọ na-apụta na ihe a niile. Mbụ, ọ dị ka ihe odide Ibn Mas'ud nwere ihe mgbakwasị ụkwụ ka mma karịa nke Hafsah maka ịbụ ederede kachasị mma nke Kor'an dị - karịsịa dịka Muhammad lere ya anya dị ka onye mbụ n'ime ndị ọchịchị anọ kacha mma na mba ahụ Kor'an. Nke abuo, enwere otutu ederede di iche iche n'etiti ederede abuo - n'ezie puku kwuru puku, nke edeputara n'akwukwo Jeffery.

N'ikwe ka n'ihu maka eziokwu ahụ bụ na e nwere ihe dị ka iri na abụọ codes ndị ọzọ bụ isi nke ndị nwoke a ma ama dị ka Salim na Ubai bin Ka'b nakwa na ndị a dị iche na ederede Hafsah (na-ekwenyekarị na ederede Ibn Mas'ud kama!), anyị ga-ekwubi na ihe akaebe dị na-agbagha kpamkpam echiche efu na ọ nweghị ihe akaebe na-egosi na agbanwebeghị Kor'an. Akwụkwọ Jeffery nwere ibe 362 nke ihe akaebe na-enweghị mgbagha na koodu Koran kachasị mkpa n'oge mmalite ndị ahụ dị mkpa dị iche na ibe ha n'ọtụtụ akụkụ. Ya mere, Kor'an atawo ahụhụ site na ọgụgụ dị iche iche, ọ dịghịkwa ụzọ ọ bụla onye ọ bụla nwere akọ na uche ziri ezi n'ihu Chineke na-atụ aro na Kor'an nwere onwe ya na "njọ ntụpọ" dị n'akụkọ ihe mere eme nke Akwụkwọ Nsọ. Nke a bụ ụgha a na-agbasa ngwa ngwa na-eju anya na-enupụ isi nke eziokwu oyi megidere nke ahụ.

Nke bụ́ eziokwu bụ na “akụkọ ederede nke Kor’an yiri nnọọ nke Akwụkwọ Nsọ” (Guillaume, Islam, peeji nke 58). Edokwala akwụkwọ abụọ ahụ nke ọma. Nke ọ bụla bụ, n'usoro nhazi ya na ọdịnaya ya, ndekọ dị oke mma nke ihe dị na mbụ. Mana ọ nweghị akwụkwọ echekwara kpamkpam na enweghị ntụpọ ma ọ bụ ntụpọ ederede. Ha abụọ atawo ahụhụ ebe a na ebe ahụ site na ọgụgụ dị iche iche na codes nke mbụ anyị maara mana ọ nweghịkwa ụzọ ọ bụla e mebiri emebi. Ndị Kraịst na ndị Alakụba nwere ezi obi ga-ekweta eziokwu ndị a n'eziokwu.

Naanị ihe dị iche n'etiti Kor'an na Akwụkwọ Nsọ taa bụ na Ụka Ndị Kraịst ejirila nlezianya chekwaa ụdị ọgụgụ dị iche iche dị na ederede Akwụkwọ Nsọ, ebe ndị Alakụba n'oge Uthman chere na ọ dị mkpa ibibi dị ka o kwere mee, ihe akaebe nile nke ọgụgụ dị iche iche nke kor'an n'ihe kpatara ịhazi otu ederede maka ụwa Alakụba dum. Enwere ike ịnwe naanị otu ederede nke kor'an na mgbasa ozi taa, mana ọ nweghị onye nwere ike ikwu n'eziokwu na ọ bụ kpọmkwem ihe Muhammad nyefere ndị enyi ya. Ọ dịghị onye egosila ihe mere e ji kwesị ka e were ihe odide Hafsah dị ka ihe na-adịghị agha ụgha na ihe àmà, n'ụzọ megidere nke ahụ, na-egosi na ihe odide Ibn Mas'ud nwere ikike ka ukwuu ka a na-ewere ya dị ka nke kachasị mma. A ga-atụlekwa eziokwu ndị a mgbe niile megide ndabere nke ihe akaebe ọzọ dị na Hadith na kor'an taa ezughị oke.

Ọ baghị uru ikwu na ndị Kuran nile dị n’ụwa taa bụ otu ihe ahụ. Agbụ na-esiwanye ike dị ka njikọ ya na-esighị ike - na njikọ na-adịghị ike n'ime agbụ nke akụkọ ihe mere eme nke kor'an ka a na-ahụ n'oge a ebe, n'oge ndị ahụ dị oké mkpa, koodu nke kor'an dị iche na dị adị na ihe akaebe ndị ọzọ e nyere na ederede mechara hazie ka nke kachasị mma ka dị anya na-ezu oke ma ọ bụ n'ụzọ ọ bụla zuru oke.

Naanị ndị na-enweghị ịhụnanya maka eziokwu ma ọ bụ nkwanye ùgwù maka ihe akaebe ziri ezi ga-ekwu na e mebiela Akwụkwọ Nsọ ebe a na-ekwu na Kor'an adịghị agbanwe agbanwe. Ndị ikom dị otú ahụ pụrụ iji obi ụtọ na-eche na a na-eji ihe mgbagọ nke eziokwu ahụ eme ihe nke ukwuu. Ma Chineke, onye bụ́ onye eziokwu, onye hụrụ eziokwu n’anya, ga-emekwa ka ihu ya ghara ịna-agbasa echiche ha na-enyo enyo.