Previous Chapter -- Next Chapter
17. Ịghọta Alakụba
NKEJI NKE ABỤỌ: ỊGHỌTA NKWENKWE NA OMUME ALAKỤBA
ISI NKE ATO: OKWU NKE OKWUKWE
3.5. OKWU 5: Nkwenye n’Ụbọchị Ikpe
Okwu nke ise nke nkwenye bụ nkwenye na ụbọchị ikpe. N’ụbọchị ahụ, a ga-ekewa mmadụ ụzọ atọ: otu ga-aga paradaịs, onye ọzọ ga-aga ọkụ ala mmụọ, na nke atọ gaa n’ebe dị n’etiti a na-akpọ al-’A’rāf (elu elu – echiche yiri pọgatrị na okpukpe Katọlik). A ga-enwe nkebi (ihe mgbochi) n'etiti paradaịs na hel na ebe dị n'etiti ya na-abịa na nkọwa ogologo nke paradaịs na hel na Koran. Nke a bụ ihe Qur'an kwuru:
"[Allah] ga-asị, 'Banye n'etiti mba ndị gafeworo n'ihu gị nke ndị jinn na mmadụ n'ime ọkụ,' mgbe ọ bụla mba na-abanye, ọ ga-akọcha nwanne ya nwanyị ruo mgbe ha niile gafechara ibe ya n'ime ya, nke ikpeazụ. n'ime ha ga-asị banyere nke mbụ n'ime ha, 'Onyenwe anyị, ndị a duhiere anyị, nye ha ntaramahụhụ okpukpu abụọ nke ọkụ'. Ọ ga-asị, 'N'ihi na onye ọ bụla nwere okpukpu abụọ, ma unu amaghị'. Na nke mbụ n’ime ha ga-asị nke ikpeazụ n’ime ha, ‘Mgbe ahụ i nwechaghị ihu ọma n’ebe anyị nọ, detụnụ ahụhụ n’ihi ihe unu na-akpatara. A gaghị emeghere ha nke eluigwe, ha agaghịkwa abanye Paradaịs ruo mgbe kamel batara n'anya agịga. Ma otu a ka anyị si akwụ ndị ajọ omume ụgwọ. Ha ga-enwe ihe ndina sitere na Jahannama na n'elu ha ihe mkpuchi [ọkụ]. Ma otu a ka anyị si akwụ ndị ajọ omume ụgwọ. Ma ndị kwere ma mee ezi omume - anyị anaghị enye mkpụrụ obi ọ bụla ma ọ bụghị n'ikike ya. Ndị ahụ bụ ndị enyi Paradaịs; ha ganọgide nime ya rue mb͕e ebighi-ebi. Anyị ga-ewepụkwa ihe ọ bụla dị n'ime obi ha nke iwe, osimiri na-eru n'okpuru ha. Na ha ga-asị, ‘Olee Chineke, onye duziri anyị na nke a; na anyị agaraghị eduzi ma ọ bụrụ na Allah eduzighị anyị. N’ezie, ndị ozi Onyenwe anyị ji eziokwu bịa.’ A ga-akpọkwa ha, ‘Nke a bụ Paradaịs, nke e ketara unu n’ihi ihe unu na-emebu.” Ndị òtù Paradaịs ga-akpọkukwa ndị enyi ha. nke ọkụ, 'Anyị achọpụtala ihe Onyenwe anyị kwere anyị ná nkwa na ọ bụ eziokwu. Ị chọpụtala ihe Onyenwe gị kwere ná nkwa bụ eziokwu?’ Ha ga-asị, ‘Ee.’ Mgbe ahụ, onye nkwusa ga-ekwusa n’etiti ha, sị, ‘Ọbụbụ ọnụ nke Allah ga-adakwasị ndị ajọ omume. Ndị napụrụ [ndị mmadụ] n'ụzọ nke Allah wee chọọ ime ka ọ bụrụ ihe gbagọrọ agbagọ mgbe ha nọ na-ekwekọghị n'ihe gbasara ndụ. Na n'etiti ha nkewa ga-adị, na n'elu ya ka ndị ikom na-amata ihe nile site n'akara ha. Ha na-akpọkwa ndị enyi Paradaịs, sị, ‘Udo dịrị unu.’ Ha abanyebeghị na ya, ma ha chọsiri ike. Mgbe anya ha lekwasịrị anya n’ebe ndị otu ọkụ nọ, ha na-asị, ‘Onyenwe anyị, etinyela anyị na ndị ajọ omume’. Ndị enyi nke ugwu ga-akpọkwa ndị mmadụ [n'ime ọkụ mmụọ] bụ ndị ha na-amata site n'amara ha, na-asị, 'Ọ dịghị ihe ọ bụla n'ime unu bụ nzukọ unu na [eziokwu] na ị dị mpako'. [Chineke ga-asị], 'Ndị a ọ̀ bụ ndị ahụ [ndị bi na hel] ṅụụrụ iyi na Chineke agaghị emere ha ebere? Banye Paradaịs, [Unu Ndị Elu Elu]. Ọ dịghị egwu ga-adị gbasara gị, ị gaghịkwa eru uju’. Ndị òtù ọkụ ahụ ga-akpọkwa ndị òtù Paradaịs, sị, 'Wụkwasị anyị mmiri ma ọ bụ site n'ihe ọ bụla Chineke nyere gị.' Ha ga-asị, 'N'ezie, Chineke amachibidoro ha abụọ n'aka ndị na-ekweghị ekwe.' ” (Kor’an 7:36-50)
Iji kọwaa foto nzuzo a, ndị Alakụba nwere ọtụtụ narị akụkọ ndị a na-akpọ Mohammed gbasara nkọwa paradaịs, oku mmuo, na ndị dị n'etiti. Mohammed kwuru:
"Allah, otuto na Elu ka Ọ, kwuru, sị: 'Edobere m ndị ohu m ezi omume nke ọ dịghị anya hụrụ, ọ dịghị ntị anụ, ma ọ bụ mgbe gafere n'obi nke mmadụ,' e wezụga nke Allah asian ya ị." (Sahih Alakuba) – na ee nke e wepụtara na 1 Ndị Kọrint 2:9 na Aịsaịa 64:4 – na Mohammed nyere ọtụtụ nkọwa banyere otú ụbọchị ikpeazụ ga-esi malite. Ndị mmadụ " … ga-ezute Allah (mgbe ị ga-abụ) ndị na-agbaghị ụkwụ ọtọ, gba ọtọ, na-eje ije n'ụkwụ, na ndị a na-ebighị úgwù." (Sahih Bukhari).
Ya mere, mgbe a fụọ opi, a ga-edobe ihe ọ̀tụ̀tụ̀ dị ka Koran siri kwuo:
"Ya mere, mgbe a fụrụ opi ahụ, ha agaghị enwe mmekọrịta n'etiti ha ụbọchị ahụ, ha agaghịkwa ajụ ibe ha ajụjụ. Ma ndị ihe ọ̀tụ̀tụ̀ ha dị arọ [na-eme ezi omume], ọ bụ ha na-eme nke ọma. Ma ndị ihe ọ̀tụ̀tụ̀ ha dị mfe - ndị ahụ bụ ndị tụfuru mkpụrụ obi ha, [na-anọ] n’ọkụ mmụọ, na-adịru ebighị ebi.” (Kor’an 23:101-103)
Ndị Alakụba ekwenyeghị ma ọ bụrụ na akpịrịkpa ahụ bụ ihe ọ̀tụ̀tụ̀ n'ezie ma ọ bụ ihe atụ.
Mgbe nke ahụ gasịrị, a ga-apụta àkwà mmiri dị n'etiti paradaịs na ala mmụọ. Mohammed kọwara etu esi arụ akwa mmiri a:
“Mgbe ahụ, Onye-nwe nile ga-abịakwute ha n’ụdị ọzọ ma e wezụga nke ahụ ha hụrụ na mbụ, Ọ ga-asịkwa, ‘Abụ m Onyenwe unu,’ ha ga-asịkwa, ‘Ị bụ Onyenwe anyị.’ Ọ dịghịkwa onye ọ bụla ga-agwa Ya okwu mgbe ahụ ma ndị amụma, mgbe ahụ a ga-asị ha, 'Ùnu maara ọ bụla ihe ịrịba ama nke unu pụrụ iji mata Ya? ebe ahụ, onye ọ bụla kwere ekwe ga-akpọ isi ala nye Ya, a ga-ahapụkwa ndị na-akpọ isiala nye Ya naanị maka igosipụta na maka inweta aha ọma. Otu n'ime ndị dị otú ahụ ga-agbalị ịkpọ isiala ma azụ ya (ọkpụkpụ) ga-aghọ otu ọkpụkpụ (vertebra) (dị ka otu osisi ma ha agaghị enwe ike ịkpọ isiala). Mgbe ahụ, a ga-ebubata akwa mmiri ahụ ma dọba n'ofe ala mmụọ.
Mgbe a jụrụ ya ka ọ kọwakwuo nke ọma ihe akwa mmiri ahụ bụ, Mohammed kwuru:
“Ọ bụ àkwà mmiri na-amị amị, nke e nwere ihe mkpọgidere na (nko dị ka) mkpụrụ ogwu nke sara mbara n’otu akụkụ ma dị warara n’akụkụ nke ọzọ, nweekwa ogwu ndị gbawara agbagọ. A na-ahụ mkpụrụ osisi ogwu dị otú ahụ na Najd, a na-akpọkwa ya as-Sa‘dan. Ụfọdụ ndị kwere ekwe ga-agafe akwa mmiri ngwa ngwa dị ka ntabi anya, ụfọdụ ndị ọzọ dị ngwa dị ka àmụmà, ma ọ bụ ifufe siri ike, ma ọ bụ ịnyịnya ọsọ ọsọ ma ọ bụ nne-kamel. Ya mere, ụfọdụ ga-adị mma na-enweghị mmerụ ọ bụla; ụfọdụ ga-adị mma mgbe ha nwetasịrị ụfọdụ ọkọ, ụfọdụ ga-adaba n'ime ọkụ mmụọ (ọkụ). Onye ikpeazụ ga-agafe dị ka à ga-asị na a dọkpụrụ ya (n'elu akwa mmiri)." (Sahih Bukhari)
Ihe omume na-esote bụ:
“Mgbe ndị Paradaịs ga-aga Paradaịs, ndị ọkụ ahụ na-agakwa n’ọkụ, a ga-eweta ọnwụ ma tinye n’etiti Paradaịs na ọkụ. Mgbe ahụ, a ga-egbu ya, onye na-akpọ òkù ga-etikwa: ‘Ndị Paradaịs, ọnwụ adịghị; Ndị ọkụ, ọ dịghị ọnwụ.’ Mgbe ahụ, ọṅụ nke ndị Paradaịs ga-amụba, iru uju nke ndị ọkụ ga-amụba.” (Sahih Alakuba).
Ọ fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ihe na-agaghị ekwe omume ịmepụta usoro nhazi oge ruo ụbọchị ikpeazụ na Alakuba, dịka nchịkọta "ezigbo" nke Hadith (ya bụ, ndị ọtụtụ ndị Alakụba Sunni weere na a pụrụ ịdabere na ya) ekwenyeghị, ma ọ bụ ndị ọkà mmụta Alakuba.
E nwekwara ọtụtụ ihe ndị Alakụba kwenyere na ha ga-emerịrị tupu ụbọchị ikpeazụ. Ụfọdụ ndị Alakụba na-ekwu na e nwere ihe iri, dị ka otu Hadith Mohammed si kwuo: “Ọ gaghị abịa ruo mgbe ị hụrụ akara iri.” (Sahih Alakuba). Ọ gara n'ihu kwuo ihe ịrịba ama ndị a:
- anwụrụ ọkụ,
- al-Dajjal (onye na-emegide Kraịst),
- anụ ọhịa na-ekwu okwu,
- ọwụwa anyanwụ site n'ebe ọdịda ya,
- mgbada nke Isa bin Maryam (ya bu nloghachi nke Jizos, onye ga-alụrụ nwunye tupu ya anwụọ),
- Ya’juj na Ma’juj (Gog na Megọg),
- ala atọ: otu n'ebe ọwụwa anyanwụ, otu n'ebe ọdịda anyanwụ na otu na Isi Arab, na
- ọkụ nke ga-esi na Yemen pụta ma chụga ndị mmadụ n'ebe ha na-ezukọ (Sahih Alakuba).
A na-enye ndị isi ndị ọzọ gbasara nke ọ àlà n'ime ihe iri a na nchịkọta Hadith dị iche iche na mkpa nke Kor'an, mana ọ na-eme ka ọ bụrụ ihe anya anya. Ọtụtụ n’ime ya nwere ihe ọmụmụ ya na ọbịbịa nke ugboro abụọ nke ihe nke ga-emerịrị tupu ụbọchị ikpe; Islam dika siri kwuo, o ga-abia mgbasa obe, gbuo ezi, luru di ma nwua, a ga-elikwa ya n'akuku Mohammed.